Bài giảng Mảnh trăng cuối rừng Nguyễn Minh Châu

MẢNH TRĂNG CUỐI RỪNG NGUYỄN MINH CHÂU TRƯỜNG THPT CHUYÊN NGUYỄN DU –DAKLAK NGỮ VĂN - LỚP 12 - TIẾT THỨ 67-68-69 GIÁO VIÊN SOẠN : TRẦN THỊ HẠNH MẢNH TRĂNG CUỐI RỪNG A/ Tìm hiểu về nhà văn Nguyễn Minh Châu ( 1930- 1989 ) - Quê quán : Quỳnh Lưu - Nghệ An - 1950 ông gia nhập quân đội - 1954 bắt đầu viết truyện ngắn , khẳng định được tài năng và được nhiều người yêu mến - Ông sống và gắn bó nhiều với công cuộc kháng chiến - Ông được xem là cây bút tiên phong trong công cuộc đổi mới văn học Những tác phẩm của ông đều thể hiện sự trăn trở tìm tòi trong sáng tác Tác phẩm chính : Bến quê , Dấu chân ngưòi lính , Chiếc thuyền ngoài xa, Cỏ lau…… B/ Tìm hiểu truyện ngắn Mảnh trăng cuối rừng : I/ Tóm tắt cốt truyện : ( SGK trang 231 ) II/ Xuất xứ : * Viết năm 1970 khi cuộc chiến tranh chống Mỹ diễn ra ác liệt , được chọn in trong tập “ Những vùng trời khác nhau” * Ban đầu tác phẩm có tên là “ Mảnh trăng” , sau đó nhà văn mới thêm vào 2 chữ “ Cuối rừng” vừa xác định rõ không gian câu chuyện , vừa làm cho tác phẩm thêm thi vị và gợi cảm * Tên nhân vật là Nguyệt ( trăng ) phải chăng Nguyệt chính là mảnh trăng nơi cuối rừng chập chờn ẩn hiện.. C/ Hướng dẫn khám phá văn bản : I/ Hình tượng mảnh trăng : C/ Hướng dẫn khám phá văn bản : I/ Hình tượng mảnh trăng : Vầng trăng ≠ mảnh trăng Gợi sự tròn đầy và viên mãn , không khuất lấp Gợi sự chập chờn ẩn hiện gần đấy mà xa vời Đặt tên Mảnh trăng gợi cho ta sự khao khát kiếm tìm , vì nó xa xa ẩn hiện nơi cuối trời * Tên nhân vật cũng là trăng – Trăng được miêu tả song hành với nhân vật Nguyệt * Khi trăng vừa lóe lên như một ngọn đèn pháo xanh lét run rẩy Nguyệt xuất hiện – ánh trăng tương ứng với vẻ đẹp giản dị mát mẻ như sương núi của cô gài * Khi trăng hiện lên rạng rỡ sáng trong như một mảnh bạc Soi thẳng vào khuôn mặt Nguyệt làm cho khuôn mặt ấy lộng lẫy rạng rỡ * Khi trăng lặn là lúc Lãm và Nguyệt chia tay Hình ảnh Nguyệt cứ lung linh trong kí ức của Lãm “có lúc tôi quay lại , khuôn mặt N đẹp lộng lẫy đầy ánh trăng Trăng đã đi theo 2 người suốt cả chặng đường và trăng đã góp phần tô điểm cho vẻ đẹp nhân vật Trăng còn là hình ảnh thiên nhiên đẹp , trăng làm cho câu chuyện thêm thơ mộng , thi vị và lãng mạn Hình tượng trăng giàu ý nghĩa biểu tượng II/ Nhân vật Nguyệt : 1/ Vẻ đẹp ngoại hình : * Đôi gót chân hồng hồng sạch sẽ * Đôi dép cao su cũng sạch sẽ * Gấu quần lụa đen chấm mắt cá Giản dị mát mẻ như sương núi tỏa ra từ nét mặt , cử chỉ từng tấm thân mảnh dẻ Vẻ đẹp thanh khiết trong sáng Xây dựng vẻ đẹp > < chiến tranh tàn khốc * Vẻ đẹp kì ảo lung linh , lạ lùng sâu thẳm Khi có trăng xuất hiện ùa vào buồng lái….. Ngòi bút của tác giả vừa hiện thực + hư ảo tạo ra vẻ đẹp lãng mạn cho nhân vật 2/ Vẻ đẹp tâm hồn : * Tự nguyện đính ước với một người * Yêu một ngưòi chưa hề biết mặt * Thủy chung với tình yêu ấy * Niềm tin vào cuộc sống , tin vào những điều tốt đẹp Tâm hồn cô là một sợi chỉ xanh óng ánh , trải qua bao nhiêu bom đạn vẫn không hề đứt , bom đạn có thể làm sập cầu Đá xanh , nhưng không thể cắt được sợi chỉ xanh óng ánh ấy…. 3/ Vẻ đẹp trong hành động : * Ngay từ đầu tác phẩm đã bộc lộ chút tính cách : cứng cõi mạnh dạn pha chút tinh nghịch * Bình tỉnh - tự tin – linh hoạt - quả quyết gan dạ hướng dẫn Lãm lái xe… Xuống xi nhan cho Lãm phán đoán đúng tình hình.. ra lệnh tắt đèn , quyết định cho xe chạy…. * Nhận hết khó khăn về mình , nhường an toàn cho người khác * Tính cách đẹp trong ứng xử “ anh cho em đi nhờ xe lúc khó khăn lại bỏ anh ư ? ” Từ ngoại hình + tâm hồn + hành động = Vẻ đẹp toàn vẹn lý tưởng Vẻ đẹp vừa mang chất truyền thống vừa sáng ngời vẻ đẹp thời đại Vẻ đẹp ấy là hạt ngọc ẩn dấu vì càng lúc càng bộc lộ dần dần….. III/ Nhân vật Lãm : ( Lãm : ngắm nhìn ) * Chiến sĩ lái xe có ý thức , có kỉ luật , có tinh thần trách nhiệm * Sống có lý tưởng – có ước mơ - hết lòng vì công việc chung * Có tâm hồn trong sáng , biết yêu cái đẹp Tiêu biểu cho thế hệ thanh niên VN yêu nước – dũng cảm – anh hùng và có lẽ sống đẹp IV/ Thành công về nghệ thuật : * Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện : Có vẻ ngẫu nhiên - gần đấy – xa vời - chập chờn - trốn tìm * Xây dựng nhân vật lí tưởng hóa – lãng mạn hóa * Thiên nhiên thơ mộng lãng mạn , tạo được không gian thi vị * Sáng tạo hình ảnh mảnh trăng : khi chập chờn hư ảo , khi hiện ra rạng rỡ V/ Chủ đề : Ca ngợi vẻ đẹp tiềm tàng như những hạt ngọc còn ẩn giấu bên trong tâm hồn con ngưòi VN mà nhà văn đang khao khát kiếm tìm