Bài giảng lớp 9 môn Toán học - Tiết 29: Hàm số

Ngày soạn: 27/11/2011 Ngày giảng: 30/11/2011 TIẾT 29: HÀM SỐ I.- Mục tiêu: Học xong bài này học sinh cần hiểu được khái niệm hàm số : Nhận biết được đại lượng này có phải là hàm số của đại lượng kia hay không trong những cách cho (bằng bảng, bằng công thức, cụ thể và đơn giản) Tìm được giá trị tương ứng của hàm số khi biết giá trị của biến. II.- Chuẩn bị: GV: Bảng phụ, máy chiếu, máy tính bỏ túi HS: Ôn tập định nghĩa đại lượng tỉ lệ thuận, đại lượng tỉ lệ nghịch III.- Các hoạt động dạy - học 1: Kiểm tra: ? Phát biểu định nghĩa đại lượng tỉ lệ thuận. Áp dụng cho x và y là hai đại lượng tỉ lệ thuận. Hãy điền các số thích hợp vào ô trống trong bảng sau: x -3 -2 -1 1 2 3 y 4 2: Bài mới : GV đặt vấn đề từ bài kiểm tra Hoạt Động của thầy Hoạt Động của trò Ghi bảng Hoạt Động 1: Một số ví dụ về hàm số GV VD 1 trên màn chiếu GV khai thác từ ví dụ ? Người ta đo ở những thời điểm nào trong ngày? Nhiệt độ tương ứng là bao nhiêu ? ? Tại một thời điểm trong ngày người ta xác định được mấy giá trị tương ứng của nhiệt độ? GV chiếu nhận xét 2 ? Có nhận xét gì về giá trị của nhiệt độ tại các thời điểm khác nhau trong ngày? GV:kl nhiệt độ có phụ thuộc vào thời gian. GV giới thiệu nhận xét 1 GV chốt sự phụ thuộc lẫn nhau của hai đại lượng nhiệt độ và thời gian. GV chiếu tiếp ví dụ 2 ? Trong ví dụ 2 có những đại lượng nào? ? Hai đại lượng đó quan hệ với nhau ntn? Bởi công thức nào? ? Dựa vào công thức hãy tính m khi biết V = 1; 2; 3; 4 HS thực hiện tại chỗ và đọc kq GV chiếu kết quả GV: Trong ví dụ 2 nói về hai đại lượng m và V ? Trong hai đại lượng đó đại lượng nào phụ thuộc vào đại lượng còn lại? ? Ứng với mỗi giá trị của V xác định được mấy giá trị tương ứng của m? GV như vậy đ/lượng m và V có mối liên quan giống như 2 đ/lượng T và t trong VD 1. GV chiếu tiếp VD 3 -Khi S không đổi thì thời gian và vận tốc là hai đại lượng như thế nào? ? Hãy tính và lập bảng các giá trị tương của t khi biết v = 5; 10; 25; 50? ? Qua bảng giá trị em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa đại lượng thời gian và đ/l vận tốc? GV như vậy qua ví dụ 3 hai đl t và v tỉ lệ nghịch chúng cũng phụ thuộc lẫn nhau GV chiếu lại 3 VD cùng lúc ? Trong ví dụ 1: biểu thị mối quan hệ giữa hai đ/l nào? GV chốt qua nhận xét ở ví dụ 1 giới thiệu T được gọi là hàm số của t GV giới thiệu nhận xét SGK ? Tương tự nêu nhận xét qua ví dụ 2, 3, trong ví dụ 2, ví dụ 3 đại lượng nào là hàm số của đại lượng còn lại? ? Vậy tổng quát khi nào đại lượng y được gọi là hàm số của đại lượng thay đổi x? HS nghiên cứu VD HS trả lời -Một giá trị tương ứng của nhiệt độ - Khác nhau HS đọc ví dụ 2 -Đại lượng k/lượng m và thể tích V -Hai đ/l tỉ lệ thuận và theo ct m = 7,8.V HS thực hiện -Đại lượng m phụ thuộc và đại lượng thay đổi V -Một giá trị tương ứng của m HS đọc ví dụ HS: t và v là hai đại lượng tỉ lệ nghịch HS lập bảng tính các giá trị tương ứng HS nêu nhận xét HS quan sát 3 VD -Nhiệt độ T (0C) và thời gian t (giờ) HS: nêu nhận HS trả lời a, Ví dụ 1 : SGK/62 b, Ví dụ 2: SGK/62 Ta có: m = 7,8 V V(cm3) 1 2 3 4 m (g) 7,8 15,6 23,4 31,2 c, Ví dụ 3 ((SGK) v (km/h) 5 10 25 50 t (h) 10 5 2 1 Nhận xét: (SGK. 63) Hoạt Động 2: Khái niệm Hàm số GV: Đưa KN hàm số trên màn ? y là hàm số của x cần có điều kiện gì? GV đưa bài tập củng cố trên màn chiếu - Chiếu bảng 1 (KT bài cũ) ? Muốn kiểm tra xem y có là hàm số của x không ta làm ntn? Yêu cầu HS thảo luận nhóm thực hiện Đại diện nhóm trả lời và giải thích vì sao? GV từ bảng 3 giới thiệu với mọi giá trị của x mà giá trị tương ứng của y chỉ nhận một giá trị thì y được gọi là hàm hằng. ?Hàm số có thể cho bởi những cách nào? GV lần lượt giới thiệu chú ý GV giải thích rõ chú ý 3 và hướng dẫn HS cách tính giá trị hàm số, cách viết. HS đọc KN hàm số HS trả lời tại chỗ HS trả lời HS thảo luận nhóm bàn nhanh-đọc kq HS giải thích rõ vì sao y là hàm số của x HS trả lời a, Khái niệm hàm sô (SGK.63) Chú ý: SGK. 63 -Hàm hằng -Hàm số cho bởi bảng hoặc cho bởi công thức - Ký hiệu hàm số y = f(x) .... Hoạt động 3: Củng cố - luyện tập GV chiếu bài tập 25 ? Trong bài tập hàm số được cho bởi bảng hay công thức? GV: Cho Hàm số : y = f(x) = 3x. Tính f() ; f(1) ; f(3). GV: Cho HS làm bài 26 (SGK) Lập bảng các giá trị tương ứng của y khi: x = -5; -4; -3; -2; 0; HS: Ham số cho bởi công thức HS: Lên bảng tính HS: Lớp nhận xét HS: Lên bảng trình bày HS: Lớp nhận xét, bổ xung Bài tập: 25 SGK Cho hàm số : y = f(x) = 3x2 + 1. Tính: f() = 3.+1 = 1 f(1) = 3. 1 + 1 = 4 f(3) = 3.9 + 1= 28 Bài 26:SGK Hàm số y = 5x -1 Lập bảng giá trị x -5 -4 -3 -2 0 y -26 -21 -16 -11 -1 0 3. Hướng dẫn về nhà: + Ôn bài kết hợp với về khái niệm hàm số, nhận biết xem y có là hàm số của đại lượng x không. + Bài tập về nhà: 25; 27; 28; 29; 30 (SKG: 63 - 64)