Bài giảng Đêm nay bác không ngủ

Van2.13\CAT3.MPG Kiểm tra bài cũ: “Khi một dõn tộc rơi vào vũng nụ lệ , chừng nào họ vẫn giữ tiếng núi của mỡnh thỡ chẳng khỏc nào nắm giữ được chỡa khoỏ chốn lao tự” (“Buổi học cuối cựng” – An-Phụng-xơ-Đụ-đờ) Em hiểu như thế nào về cõu núi của thầy Ha-Men? A- Tiếng núi là tài sản quý của dõn tộc. B- Tiếng núi là phương tiện để đấu tranh giành lại độc lập tự do. C-Tiếng núi là văn hoỏ dõn tộc, nếu mất tiếng núi đồng nghĩa với đỏnh mất dõn tộc. Văn bản đÊM NAY BáC KHÔNG NGủ (Minh Huệ) I. Tỏc giả và tỏc phẩm 1. Tỏc giả: Em hóy nờu vài nột về tỏc giả ? Minh Huệ Minh Huệ tên khai sinh là Nguyễn Thái, sinh năm 1927, mất năm 2003 quê ở tỉnh Nghệ An Là hội viên Hội nhà văn Việt Nam Đạt giải nhất chi hội văn nghệ kháng chiến khu Bốn (1954); giải thưởng Nguyễn Du của Nghệ Tĩnh (1986). 1. Tỏc giả: Tác phẩm: Thơ: Tiếng hát quê hương (1959), Đất chiến hào (1970), Mùa xanh đến (1972); Truyện kí: Ngọn cờ Bến Thuỷ (1974 – 1979), Người mẹ và mùa xuân (1981)... I. Tỏc giả và tỏc phẩm: 1. Tỏc giả: SGK /Trang 66 2. Tỏc phẩm: Hoàn cảnh ra đời của bài thơ cú gỡ đặc biệt ? Minh Huệ Bài thơ ra đời năm 1951 dựa trờn một cõu chuyện cú thật :về một đờm khụng ngủ của Bỏc . Khi Minh Huệ nghe cõu chuyện này từ một người bạn ụng đó thực sự xỳc động và viết nờn bài thơ. Bác hồ trong chiến dịch biên giới (1950) I. Tỏc giả và tỏc phẩm: 1. Tỏc giả: SGK /Trang 66 2. Tỏc phẩm: - Giọng đọc nhẹ nhàng, thiết tha, thủ thỉ. - Ngắt nhịp 3/2 hoặc 2/3 . - Chỳ ý phõn biệt lời kể và miờu tả , lời của anh đội viờn ( Nũng nịu, lo lắng) và lời của Bỏc( chậm rói). Cỏc em hóy lắng nghe ! Minh Huệ 3. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch: * Đọc: Anh đội viên thức dậyThấy trời khuya lắm rồiMà sao Bác vẫn ngồiĐêm nay Bác không ngủ Lặng yên bên bếp lửaVẻ mặt Bác trầm ngâmNgoài trời mưa lâm thâmMái lều tranh xơ xác Rồi Bác đi dém chănTừng người từng người mộtSợ cháu mình giật thộtBác nhón chân nhẹ nhàng Anh đội viên mơ màngNhư nằm trong giấc mộngBóng Bác cao lồng lộngấm hơn ngọn lửa hồng Thổn thức cả nỗi lòngThì thầm anh hỏi nhỏ”Bác ơi! Bác chưa ngủ ?Bác có lạnh lắm không ? Chú cứ việc ngủ ngonNgày mai đi đánh giặcVâng lời anh nhắm mắtNhưng bụng vẫn bồn chồn Không biết nói gì hơnAnh nằm lo Bác ốmLòng anh cứ bề bộnVì Bác vẫn thức hoài Anh đội viên nhìn BácCàng nhìn lại càng thươngNgười Cha mái tóc bạcĐốt lửa cho anh nằm Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ - Chiến dịch hãy còn dàiRừng lắm dốc, lắm ụĐêm nay Bác không ngủLấy sức đâu mà đi ... Lần thứ ba thức dậyAnh hốt hoảng giật mìnhBác vẫn ngồi đinh ninhChòm râu im phăng phắc Anh vội vàng nằng nặc:- Mời Bác ngủ Bác ơi !Trời sắp sáng mất rồiBác ơi ! Mời Bác ngủ ! Chú cứ việc ngủ ngonNgày mai đi đánh giặcBác thức thì mặc BácBác ngủ không an lòng Bác thương đoàn dân côngĐêm nay ngủ ngoài rừngRải lá cây làm chiếuManh áo phủ làm chăn Trời thì mưa lâm thâmLàm sao cho khỏi ướt ! Càng thương càng nóng ruộtMong trời sáng mau mau Anh đội viên nhìn BácBác nhìn ngọn lửa hồngLòng vui sướng mênh môngAnh thức luôn cùng Bác Đêm nay Bác ngồi đóĐêm nay Bác không ngủVì một lẽ thường tìnhBác là Hồ Chí Minh.(1951) Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ I. Tỏc giả và tỏc phẩm: 1. Tỏc giả: * Đọc: 2. Tỏc phẩm: ? Hóy cho biết “đội viờn” là ai? Minh Huệ 3. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch: SGK /Trang 66 * Chỳ thớch: Người chiến sĩ quõn đội ( Phõn biệt với cỏn bộ chỉ huy) I. Tỏc giả và tỏc phẩm: 1. Tỏc giả: 2. Tỏc phẩm: ?Bài thơ thuộc thể thơ gỡ? Minh Huệ 3. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch: SGK /Trang 66 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : Thể thơ: Ngũ ngụn II. Phõn tớch : - Thể thơ: Ngũ ngụn Lờn lớp trờn cỏc em sẽ được tiếp xỳc với một số bài thơ ngũ ngụn khỏc như: Bài ụng Đồ, Mựa xuõn nho nhỏ, Sang thu... I. Tỏc giả và tỏc phẩm: 1. Tỏc giả: 2. Tỏc phẩm: ? Phương thức biểu đạt chớnh của văn bản là gỡ? Minh Huệ 3. Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch: SGK /Trang 66 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : - Thể thơ: Ngũ ngụn - Phương thức biểu đạt: Tự sự-biểu cảm. - Tự sự -biểu cảm I. Tỏc giả và tỏc phẩm: ? Hóy cho biết cõu chuyện diễn ra trong hoàn cảnh, thời gian, khụng gian, địa điểm nào? Minh Huệ 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : Thời gian : Đờm khuya Khụng gian: Trời mưa lõm thõm Địa điểm: Trong rừng , trong một mỏi lều tranh xơ xỏc - Tự sự -biểu cảm - Thể thơ: Ngũ ngụn - Phương thức biểu đạt: . I. Tỏc giả và tỏc phẩm: ? Qua thời gian khụng gian đú cho thấy cõu chuyện diễn ra trong 1 hoàn cảnh như thế nào? Minh Huệ 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : Hoàn cảnh Khú khăn , gian khổ, khốc liệt của chiến tranh - Tự sự -biểu cảm - Thể thơ: Ngũ ngụn - Phương thức biểu đạt: . I. Tỏc giả và tỏc phẩm: Minh Huệ 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : - Tự sự -biểu cảm - Thể thơ: Ngũ ngụn - Phương thức biểu đạt: . I. Tỏc giả và tỏc phẩm: Minh Huệ 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : ? Cõu chuỵen cú mấy nhõn vật? Đú là nhõn vật nào? Ai là nhõn vật trung tõm? - Tự sự -biểu cảm - Thể thơ: Ngũ ngụn - Phương thức biểu đạt: . 2 nhõn vật: Anh đội viờn và Bỏc Hồ, Bỏc Hồ là nhõn vật trung tõm I. Tỏc giả và tỏc phẩm: ? Bài thơ được viết ở ngụi kể thứ mấy? Điểm nhỡn xuất phỏt từ nhõn vật nào ? Minh Huệ 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : Nhõn vật anh đội viờn vừa là người chứng kiến cõu chuyện vừa là người tham gia kể lại cõu chuyện làm cho cõu chuyện mang tớnh khỏch quan hơn. - Tự sự -biểu cảm - Thể thơ: Ngũ ngụn - Phương thức biểu đạt: . I. Tỏc giả và tỏc phẩm: ?Văn bản cú bố cục mấy phần? Minh Huệ 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : - Bố cục: 3 phần - Tự sự -biểu cảm - Thể thơ: Ngũ ngụn - Phương thức biểu đạt: - 3 phần 9 khổ thơ đầu BỐ CỤC Cõu chuyện thứ nhất của anh đội viờn. 6 khổ thơ tiếp theo cõu chuyện thứ 3 của anh đội viờn. Khổ cuối Suy nghĩ và tỡnh cảm của anh đội viờn khi thức cựng Bỏc. I. Tỏc giả và tỏc phẩm: ? Trong cõu chuyện anh đội viờn thức dậy mấy lần? 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : 3 lần 2. Phõn tớch : Tiết 93 Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” Minh Huệ ? Tại sao tỏc giả khụng nhắc về lần thức dậy thứ 2 của anh? Cú lẽ anh đội viờn đó thức dậy rất nhiều lần trong đờm nhưng những lần đú tõm trạng cũng giống như lần thứ nhất nờn tỏc giả khụng muốn nhắc lại để trỏnh trựng lặp. I. Tỏc giả và tỏc phẩm: Ngạc nhiờn vỡ trời khuya mà Bỏc chưa ngủ 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : 2. Phõn tớch : Tiết 93 Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” Minh Huệ ?Em hóy chỉ ra tõm trạng trong lần đầu thức giấc của anh đội viờn? Tõm trạng và cảm nghĩ của anh đội viờn * Lần đầu thức giấc : Anh đội viên thức dậyThấy trời khuya lắm rồiMà sao Bác vẫn ngồiĐêm nay Bác không ngủ ? Từ ngạc nhiờn anh nằm lặng lẽ dừi theo hành động của Bỏc. Trong khoảng thời gian đú anh được chứng kiến hành động, cử chỉ gỡ của Bỏc? Rồi Bỏc đi rộm chănTừng người từng người một Sợ chỏu mỡnh giật thộtBỏc nhún chõn nhẹ nhàng ? Hành động ấy thể hiện tỡnh cảm gỡ của Bỏc với chiến sĩ? Sự quan tõm chăm súc õn cần như người cha ? Sự xỳc động đú được thể hiện rừ nột nhất qua cõu thơ nào? - Ngạc nhiờn vỡ trời khuya mà Bỏc chưa ngủ - > Xỳc động. ? Từ sự õn cần, chu đỏo tỉ mỉ của Bỏc đó gieo vào lũng anh đội viờn cảm xỳc gỡ? Niềm xỳc động “Càng nhỡn lại càng thương” I. Tỏc giả và tỏc phẩm: 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : 2. Phõn tớch : Tiết 93 Văn bản “ĐấM NAY BÁC KHễNG NGỦ” Minh Huệ Tõm trạng và cảm nghĩ của anh đội viờn * Lần đầu thức giấc : - Ngạc nhiờn vỡ trời khuya mà Bỏc chưa ngủ-> Xỳc động - Biện phỏp nghệ thuật: Ẩn dụ- Gọi Bỏc là người cha “Càng nhỡn lại càng thương” ? Tỏc giả đó sử dụng biện phỏp nghệ thuật gỡ trong cõu thơ “Càng nhỡn lại càng thương”? Điệp từ  ? Điệp từ ấy cú tỏc dụng nhấn mạnh tỡnh cảm gỡ của anh đối với Bỏc? Thương yờu Bỏc chõn thành  ?Tất cả niềm xỳc động ấy cũn được anh gúi gộm trong từ ngữ và hỡnh ảnh nào? “Người cha mỏi túc bạc”  ? Hỡnh ảnh “người cha mỏi túc bạc” cú sử dụng biện phỏp nghệ thuật gỡ mà sắp tới cỏc em sẽ học? Ẩn dụ.  ? Hỡnh ảnh ẩn dụ ấy đó gúp phần thể hiện tỡnh cảm gỡ của anh đội viờn với Bỏc? - Yờu thương, kớnh trọng Bỏc. I. Tỏc giả và tỏc phẩm: 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : 2. Phõn tớch : Tiết 93 Văn bản “ĐấM NAY BÁC KHễNG NGỦ” Minh Huệ Tõm trạng và cảm nghĩ của anh đội viờn * Lần đầu thức giấc : - Ngạc nhiờn vỡ trời khuya mà Bỏc chưa ngủ-> Xỳc động - Biện phỏp nghệ thuật: Ẩn dụ- Gọi Bỏc là người cha ? Trong trạng thỏi mơ màng anh đội viờn cú cảm nhận như thế nào về hỡnh ảnh Bỏc? “Búng Bỏc cao lồng lộng ấm hơn ngọn lửa hồng”. ? Cõu thơ trờn tỏc giả đó sử dụng nghệ thuật gỡ? So sỏnh - So sỏnh: Búng Bỏc- ngọn lửa hồng ? So sỏnh như thế nào? Búng Bỏc - ngọn lửa hồng ?Trước sự cảm nhận ấy em hiểu thờm được gỡ về tỡnh cảm của anh dành cho Bỏc? -> Tỡnh cảm ngưỡng mộ, thõn thiết, kớnh trọng Bỏc I. Tỏc giả và tỏc phẩm: 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : 2. Phõn tớch : Tiết 93 Văn bản “ĐấM NAY BÁC KHễNG NGỦ” Minh Huệ Tõm trạng và cảm nghĩ của anh đội viờn * Lần đầu thức giấc : - Ngạc nhiờn vỡ trời khuya mà Bỏc chưa ngủ - Biện phỏp nghệ thuật: Ẩn dụ- Gọi Bỏc là người cha - So sỏnh: Búng Bỏc- ngọn lửa hồng -> Tỡnh cảm ngưỡng mộ, thõn thiết, kớnh trọng Bỏc. ?Trong sự xỳc động cao độ đú anh cú trạng thỏi cảm xỳc gỡ tiếp theo ? (chỳ ý khổ 6) Thổn thức cả nỗi lũng I. Tỏc giả và tỏc phẩm: 1. Thể thơ- phương thức biểu đạt- bố cục : II. Phõn tớch : 2. Phõn tớch : Tiết 93 Văn bản “ĐấM NAY BÁC KHễNG NGỦ” Minh Huệ Tõm trạng và cảm nghĩ của anh đội viờn * Lần đầu thức giấc : - Ngạc nhiờn vỡ trời khuya mà Bỏc chưa ngủ - Biện phỏp nghệ thuật: - Ẩn dụ- Gọi Bỏc là người cha So sỏnh: Búng Bỏc- ngọn lửa hồng -> Tỡnh cảm ngưỡng mộ, thõn thiết, kớnh trọng Bỏc. - Từ lỏy: Thổn thức, bồn chồn, bề bộn" ->Lo lắng , quan tõm đến sức khoẻ của Bỏc ? Thổn thức là trạng thỏi như thế nào? ? Khụng kỡm nộn được lũng anh đó cú hành động gỡ? Hỏi Bỏc: “Bỏc cú lạnh lắm khụng?” ? Cõu hỏi đú thể hiện thỏi độ gỡ của anh đối với Bỏc? ? Từ ngữ: Bồn chồn, thổn thức, bề bộn là những từ ngữ gỡ? Thổn thức là trạng thỏi xao xuyến khụng kỡm nộn được lũng. - Từ lỏy. Lo lắng, quan tõm ,cho sức khoẻ của Bỏc I. Tỏc giả và tỏc phẩm: II. Phõn tớch : 2. Phõn tớch : Tiết 93 Văn bản “ĐấM NAY BÁC KHễNG NGỦ” Minh Huệ * Lần thứ 3 thức dậy: Tõm trạng và cảm nghĩ của anh đội viờn * Lần đầu thức giấc : - Ngạc nhiờn vỡ trời khuya mà Bỏc chưa ngủ - Biện phỏp nghệ thuật: - Ẩn dụ- Gọi Bỏc là người cha So sỏnh: Búng Bỏc- ngọn lửa hồng -> Tỡnh cảm ngưỡng mộ, thõn thiết, kớnh trọng Bỏc. - Từ lỏy: Thổn thức, bồn chồn, bề bộn" - Hốt hoảng, giật mỡnh ? Lần thức dậy thứ 3 anh cú tõm trạng như thế nào? Hốt hoảng, giật mỡnh . ? Tại sao anh lại cú tõm trạng đú? Vỡ Bỏc vẫn chưa ngủ. ? Nếu như lần 1 anh chỉ thỡ thầm hỏi nhỏ, thỡ ở lần thứ 3 này anh cú thỏi độ dứt khoỏt ra sao ? - Vội vàng, nằng nặc mời Bỏc ngủ. ? Em hóy đọc lại lời mời của anh ? Mời Bỏc ngủ Bỏc ơi Bỏc ới mời Bỏc ngủ. . ? Em cú nhận xột gỡ về cấu trỳc ngữ phỏp ở 2 cõu thơ trờn? Lặp, đảo cỳ phỏp ? Nghệ thuật đú gúp phần thể hiện được thỏi độ gỡ của anh đội viờn với Bỏc? -> Sự thiết tha, năn nỉ mời Bỏc đi ngủ. - Vội vàng, nằng nặc mời Bỏc ngủ. - Lặp, đảo cỳ phỏp Vỡ Bỏc vẫn khụng ngủ. -> Sự thiết tha, năn nỉ . I. Tỏc giả và tỏc phẩm: II. Phõn tớch : 2. Phõn tớch : Tiết 93 Văn bản “ĐấM NAY BÁC KHễNG NGỦ” Minh Huệ * Lần thứ 3 thức dậy: Tõm trạng và cảm nghĩ của anh đội viờn * Lần đầu thức giấc : - Ngạc nhiờn vỡ trời khuya mà Bỏc chưa ngủ - Biện phỏp nghệ thuật: - Ẩn dụ- Gọi Bỏc là người cha So sỏnh: Búng Bỏc- ngọn lửa hồng -> Tỡnh cảm ngưỡng mộ, thõn thiết, kớnh trọng Bỏc. - Từ lỏy: Thổn thức, bồn chồn, bề bộn" - Hốt hoảng, giật mỡnh vỡ Bỏc vẫn khụng ngủ. - Vội vàng, nằng nặc mời Bỏc ngủ. - Lặp, đảo cỳ phỏp-> Sự thiết tha, năn nỉ . ? Khi thấu hiểu được tỡnh thương và đạo đức cao cả của Bỏc anh đội viờn cú trạng thỏi cảm xỳc và hành động như thế nào? Sung sướng thức cựng Bỏc ? Qua diễn biến tõm trạng của anh đội viờn em thấy tỡnh cảm của anh với Bỏc ra sao? Lũng kớnh yờu , lũng biết ơn và niệm tự hào về Bỏc. ? Khụng chỉ cú tỡnh cảm của anh dành cho Bỏc ,mà trong bài thơ em cũn bắt gặp tỡnh cảm của những ai được gửi gắm vào trong đú? => Lũng kớnh yờu , lũng biết ơn và niệm tự hào của nhà thơ , của cỏcchiến sĩ, của toàn dõn đối với Bỏc - Sung sướng thức cựng Bỏc. Lũng kớnh yờu , lũng biết ơn và niệm tự hào của nhà thơ , của cỏcchiến sĩ, của toàn dõn đối với Bỏc. CÂU HỎI THẢO LUẬN Cõu 1: Nếu em là anh đội viờn trong hoàn cảnh như trong bài thơ em sẽ cú tỡnh cảm như thế nào đối với Bỏc? Cõu 2: Em hóy kể một số cõu chuyện em biết núi về tấm lũng nhõn ỏi của Bỏc đối với nhõn dõn Việt Nam và nhõn dõn toàn thế giới , đặc biệt đối với những con người cựng khổ? Bài thơ “Đờm nay Bỏc khụng ngủ” Thể hiện tỡnh cảm gỡ của anh đội viờn đối với Bỏc? Tỡnh cảm yờu thương, kớnh trọng, cảm phục , tự hào. D 03 Tỡnh cảm khụng rừ ràng. B C A Tỡnh cảm yờu thương, trõn trọng. Tỡnh cảm xao xuyến, bõng khuõng. Quay lại Tõm trạng của anh đội viờn trong bài thơ : “Đờm nay Bỏc khụng ngủ” diễn biến theo mạch cảm xỳc nào? Lo lắng -> xỳc động -> ngạc nhiờn -> vui sướng thức cựng Bỏc. A 03 Ngạc nhiờn -> xỳc động -> lo lắng -> Vui sướng thức cựng Bỏc. B C D Ngạc nhiờn -> lo lắng -> vui sướng thức cựng Bỏc. vui sướng thức cựng Bỏc -> Xỳc động -> ngạc nhiờn -> lo lắng Quay lại Nghe đọc diễn cảm từ đĩa Hướng dẫn về nhà Soạn bài” Đờm nay Bỏc khụng ngủ tiết 2. Hỡnh ảnh Bỏc Hồ . Làm bài tập 3 phần luyện tập (Sgk trang 68): Dựa theo bài thơ em hóy viết bài văn ngắn bằng lời của người chiến sĩ kể về kỉ niệm một đờm được ở bờn Bỏc Hồ khi đi chiến dịch. Học thuộc lũng bài thơ:” Đờm nay Bỏc khụng ngủ”