Bài giảng bài 22 tiết 91: Câu phủ định

CÂU PHỦ ĐỊNH BÀI 22 TIẾT : 91 Ví dụ 1/ SGK 52 b) Nam đi Huế. c) Nam đi Huế. d) Nam đi Huế. không chẳng chưa a) Nam đi Huế. Ví dụ 1/ SGK 52 b) Nam đi Huế. c) Nam đi Huế. d) Nam đi Huế. không chẳng chưa Phủ định sự việc “Nam đi Huế”. a) Nam đi Huế. Khẳngđịnh sự việc “Nam đi Huế” có diễn ra. Nam không có máy tính. Nam không phải là em tôi. Nam làm việc đó không sai. 1 2 3 Ví dụ Phủ định quan hệ Phủ định tính chất Phủ định sự vật Thầy sờ vòi bảo: -Tưởng con voi như thế nào, hóa ra nó sun sun như con đỉa . Thầy sờ ngà bảo: nó chần chẫn như cái đòn càn. Thầy sờ tai bảo: Nó bè bè như cái quạt thóc. sss( Thầy bói xem voi) Ví dụ 2/ SGK 52 -Không phải, -Đâu có! Ghi nhớ Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa,không phải(là), chẳng phải(là), đâu có phải(là), đâu(có),… Câu phủ định dùng để: - Thông báo, xác nhận không có sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả). - Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ).  §Ó ph©n biÖt chøc n¨ng c©u phñ ®Þnh, ta cÇn ph¶i c¨n cø vµo t×nh huèng giao tiÕp. Câu phủ định miêu tả Câu phủ định bác bỏ Bài tập 1.Trong tất cả các câu sau đây câu nào là câu phủ định bác bỏ? Vì sao? Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai. ( Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra) Tôi an ủi Lão: Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là ta hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác. ( Nam Cao, Lão Hạc) - Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Không, chúng con không đói đâu. Hai đứa ăn hết ngần kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa. Phản bác lại suy nghĩ của Lão Hạc. Phản bác lại điều mà Cái Tí cho là mẹ nó đang nghĩ. b. c. ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn) *Bài tập 2. Cả 3 câu trên đều là câu phủ định. Nhưng ý nghĩa của 3 câu đều là khẳng định. - kh«ng ph¶i lµ kh«ng = cã (kh¼ng ®Þnh) - kh«ng ai kh«ng = ai còng (kh¼ng ®Þnh) - ai ch¼ng = ai còng (kh¼ng ®Þnh) a, C©u chuyÖn cã lÏ chØ lµ mét c©u chuyÖn hoang ®­êng, song kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã ý nghÜa b, Th¸ng t¸m, hång ngäc ®á, hång h¹c vµng, kh«ng ai kh«ng tõng ¨n trong TÕt Trung thu, ¨n nã nh­ ¨n c¶ mïa thu vµo lßng vµo d¹. c, Tõng qua thêi th¬ Êu ë Hµ Néi, ai ch¼ng cã mét lÇn nghÓn cæ nh×n lªn t¸n l¸ cao vót mµ ng¾m nghÝa mét c¸ch ­íc ao chïm sÊu non xanh hay thÝch thó chia nhau nhÊm nh¸p mãn sÊu dÇm b¸n tr­íc cæng tr­êng. a, C©u chuyÖn cã lÏ chØ lµ mét c©u chuyÖn hoang ®­êng, song vÉn cã ý nghÜa. b, Th¸ng t¸m, hång ngäc ®á, hång h¹c vµng, ai còng tõng ¨n trong TÕt Trung thu, ¨n nã nh­ ¨n c¶ mïa thu vµo lßng vµo d¹. c, Tõng qua thêi th¬ Êu ë Hµ Néi, ai còng cã mét lÇn nghÓn cæ nh×n lªn t¸n l¸ cao vót mµ ng¾m nghÝa mét c¸ch ­íc ao chïm sÊu non xanh hay thÝch thó chia nhau nhÊm nh¸p mãn sÊu dÇm b¸n tr­íc cæng tr­êng. Những câu trong bài tập 2 ý nghĩa khẳng định được nhấn mạnh hơn những câu ta vừa đặt. Lưu ý: Câu phủ định vẫn có thể dùng để biểu thị ý nghĩa khẳng định. 3. Xét câu văn sau và trả lời câu hỏi. Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. ( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí) Nếu Tô Hoài thay từ phủ định không bằng chưa thì nhà văn phải viết lại câu văn này như thế nào? Nghĩa của câu có thay đổi không? Câu nào phù hợp với câu chuyện hơn, vì sao? ý nghĩa của câu thay đổi. Choắt chưa dậy được, nằm thoi thóp. Câu văn của Tô Hoài thích hợp với mạch của câu chuyện. Bài tập 4: C¸c c©u sau ®©y cã ph¶i lµ c©u phñ ®Þnh kh«ng? Nh÷ng c©u nµy dïng ®Ó lµm g×? §Æt nh÷ng c©u cã ý nghÜa t­¬ng ®­¬ng. Đẹp gì mà đẹp! b) Làm gì có chuyện đó! c)Bài thơ này mà hay à? d) Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng? Không đẹp tí nào! Không thể có chuyện đó được! Bài thơ này chẳng hay chút nào! Tôi đâu có sung sướng gì! C¸c c©u trªn kh«ng ph¶i lµ c©u phñ ®Þnh nh­ng dïng ®Ó biÓu thÞ ý phñ ®Þnh. Lưu ý: Có những câu phủ định không biểu thị ý phủ định mà biểu thị ý khẳng định. - Có những câu không phải là câu phủ định, nhưng có ý nghĩa phủ định. - Các từ phủ định có sắc thái ý nghĩa khác nhau. - Để phân biệt câu phủ định miêu tả và câu phủ định bác bỏ nhiều khi phải đặt câu phủ định trong tình huống giao tiếp cụ thể. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ  Làm bài tập số 5 (SGK/ 54).Trả lời câu hỏi có thể thay từ: quên = không; chưa = chẳng được không? Vì sao? (Tương tự bài tập 3)  Làm bài tập số 6 (SGK/ 54). Viết đoạn văn đối thoại có sử dụng câu phủ định miêu và câu phủ định bác bỏ. Chuẩn bị bài mới tiết 92 (Chương trình địa phương phần tập làm văn): Điều tra tìm hiểu, nghiên cứu về một di tích, thắng cảnh ở địa phương em. Viết một bài văn thuyết minh không quá 100 chữ.