Bài giảng Bài 18: Tuần hoàn

Líp tËp huÊn thay SGK sinh 11. Th¸ng 8 n¨m 2007. Ng­êi tr×nh bày: Lª Thanh Môc tiªu bµi häc Nªu ®­îc vai trß cña m¸u vµ n­íc m« trong sù vËn chuyÓn c¸c chÊt lÊy tõ m«i tr­êng bªn ngoµi tíi tÕ bµo. Tr×nh bµy ®­îc sù tiÕn ho¸ cña hÖ tuÇn hoµn ë ®éng vËt Ph©n biÖt ®­îc hÖ tuÇn hoµn hë vµ hÖ tuÇn hoµn kÝn, ph©n tÝch ®­îc ý nghÜa cña sù sai kh¸c gi÷a hÖ tuÇn hoµn hë vµ hÖ tuÇn hoµn kÝn. KiÓm tra bµi cò Chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt trong c©u sau: Sù kh¸c biÖt trong h« hÊp cña c«n trïng víi h« hÊp ë chim vµ thó lµ: A. ë c«n trïng «xy ®­îc ®­a ®Õn tõng tÕ bµo B. ë thó, m¸u gióp chuyÓn oxy ®Õn tÕ bµo C. s©u bä kh«ng cã hÖ tuÇn hoµn D. s©u bä kh«ng cã s¾c tè h« hÊp. Bµi 18. TuÇn hoµn Loµi sinh vËt nµo kh«ng cã hÖ tuÇn hoµn? Bµi 18. TuÇn hoµn I.Sù tiÕn ho¸ cña hÖ tuÇn hoµn. 1. ë ®éng vËt ch­a cã hÖ tuÇn hoµn. *§¹i diÖn: Sinh vËt ®¬n bµo vµ ®a bµo cã c¬ thÓ nhá, dÑp (thuû tøc, giun dÑp, ruét khoang..,) *§Æc ®iÓm: S/V lín, thµnh c¬ thÓ máng, c¸c tÕ bµo trao ®æi chÊt trùc tiÕp víi m«i tr­êng qua bÒ mÆt c¬ thÓ. Mét sè ®¹i diÖn sinh vËt cã hÖ tuÇn hoµn Bµi 18. TuÇn hoµn Bµi 18. TuÇn hoµn 2. ë c¸c ®éng vËt ®· xuÊt hiÖn hÖ tuÇn hoµn. §¹i diÖn: Giun ®èt, Õch nh¸i, c«n trïng, c¸, chim, thó, bß s¸t. Bµi 18. TuÇn hoµn Lý do cÇn cã hÖ tuÇn hoµn ë nh÷ng ®éng vËt nµy? 2. ë c¸c ®éng vËt ®· xuÊt hiÖn hÖ tuÇn hoµn. §¹i diÖn: Giun ®èt, Õch nh¸i, c«n trïng, c¸, chim, thó, bß s¸t. Bµi 18. TuÇn hoµn 2. ë c¸c ®éng vËt ®· xuÊt hiÖn hÖ tuÇn hoµn. *§¹i diÖn: *Lý do: H·y chän nh÷ng ®¸p ¸n ®óng A. C¬ thÓ cã S/V nhá. B. C¬ thÓ cã nhiÒu tÕ bµo. C. PhÇn lín mÆt ngoµi kh«ng thÊm n­íc.. D. Kho¶ng c¸ch trong – ngoµi qu¸ lín. - C¬ thÓ cã S/V nhá. - PhÇn lín mÆt ngoµi kh«ng thÊm n­íc.. - Kho¶ng c¸ch trong – ngoµi qu¸ lín. Giun ®èt, Õch nh¸i, c«n trïng, c¸, chim, thó, bß s¸t. Bµi 18. TuÇn hoµn 2. ë c¸c ®éng vËt ®· xuÊt hiÖn hÖ tuÇn hoµn. *§¹i diÖn: Giun ®èt, Õch nh¸i, c«n trïng, c¸, chim, thó, bß s¸t. *Lý do: - C¬ thÓ cã S/V nhá. - PhÇn lín mÆt ngoµi kh«ng thÊm n­íc.. - Kho¶ng c¸ch trong – ngoµi qu¸ lín. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy, sù trao ®æi chÊt qua bÒ mÆt c¬ thÓ kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trao ®æi chÊt cña c¸c tÕ bµo trong c¬ thÓ. Sù trao ®æi chÊt víi m«i tr­êng ngoµi cña c¸c tÕ bµo ®­îc thùc hiÖn gi¸n tiÕp qua m«i tr­êng trong. Bµi 18. TuÇn hoµn 2. ë c¸c ®éng vËt ®· xuÊt hiÖn hÖ tuÇn hoµn. Vai trß cña hÖ tuÇn hoµn trong c¬ thÓ? VËn chuyÓn «xy vµ c¸c chÊt dinh d­ìng ®Õn tÕ bµo. Lo¹i c¸c chÊt kh«ng cÇn thiÕt ra khái c¬ thÓ. §iÒu hßa nhiÖt VËn chuyÓn c¸c hoãc m«n ®Õn c¸c bé phËn tiÕp nhËn. - ý nghÜa: A. B. C. D. Bµi 18. TuÇn hoµn 2. ë c¸c ®éng vËt ®· xuÊt hiÖn hÖ tuÇn hoµn. - C¸c thµnh phÇn cña hÖ tuÇn hoµn (m¸u, b¹ch huyÕt) (®éng m¹ch, tÜnh m¹ch) (b¬m) (van tim, van m¹ch) - C¸c thµnh phÇn cña hÖ tuÇn hoµn + DÞch tuÇn hoµn + HÖ m¹ch + Tim + C¸c van B A C D +phæi E Bµi 18. TuÇn hoµn Quan s¸t b¨ng h×nh(chiÒu cña dßng vËn chuyÓn, mµu s¾c dßng dÞch), lµm c¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm vµ hoµn thµnh c¸c néi dung cña b¶ng mÉu ë phiÕu häc tËp sè 1 I.3 Sù tiÕn ho¸ cña hÖ tuÇn hoµn NhËn xÐt: Tõ néi dung cét 2:............................................................................................................................................................................................................................................... Tõ néi dung cét 2 vµ 3.............................................................................................................................................................................................................................. Tõ néi dung c¸c cét:........................................................................................................................................................................................................................................ HÖ tuÇn hoµn ë c¸c nhãm ®éng vËt PhiÕu häc tËp sè 1 NhËn xÐt: Tõ néi dung cét 2:............................................................................................................................................................................................................................................... Tõ néi dung cét 2 vµ 3.............................................................................................................................................................................................................................. Tõ néi dung c¸c cét:........................................................................................................................................................................................................................................ HÖ tuÇn hoµn ë c¸c nhãm ®éng vËt PhiÕu häc tËp sè 1 Sè ng¨n tim Sè vßng TH ChÊt l­îng m¸u ®Õn TB T® m¸u ®Õn tb 4 ng¨n: 2TT, 2TN 2 1 1 2 2 2 ng¨n: 1TT, 1TN Ch­a râ, do m¹ch bªn dµy lªn 4 ng¨n: 2TT, 2TN 4 ng¨n: 2TT, 2TN M¸u ®á t­¬i, giµu oxy, dd M¸u ®á t­¬i, giµu oxy, dd M¸u ®á t­¬i, giµu oxy, dd M¸u cã pha 1 l­îng nhá m¸u tõ tÕ bµo vÒ M¸u pha nhiÒu Nhanh ( K qua phæi) ChËm ( ph¶i qua MM mang) ChËm ( tim ch­a râ rÖt) Nhanh ( K qua phæi) Nhanh ( K qua phæi) H·y ph©n tÝch néi dung cét 2 cña phiÕu häc tËp ®Ó s¾p xÕp tr×nh tù tim cña c¸c ®¹i diÖn theo h­íng ngµy cµng phøc t¹p vÒ cÊu t¹o Tim ch­a râ rÖt (giun ®èt) Tim 2 ng¨n riªng biÖt (c¸) Tim 3 ng¨n(Õch) Tim 3 ng¨n, thªm c¸ch hôt (bß s¸t) Tim 4 ng¨n (chim, thó) I.3 H­íng tiÕn ho¸ cña hÖ tuÇn hoµn HÖ tuÇn hoµn ë c¸c nhãm ®éng vËt PhiÕu häc tËp sè 1 Sè ng¨n tim Sè vßng TH 4 ng¨n: 2TT, 2TN 2 1 1 2 2 2 ng¨n: 1TT, 1TN Ch­a râ, do m¹ch bªn dµy lªn 4 ng¨n: 2TT, 2TN 4 ng¨n: 2TT, 2TN H·y ph©n tÝch néi dung cét 2 vµ 3 cña phiÕu häc tËp ®Ó s¾p xÕp hÖ tuÇn hoµn cña c¸c ®¹i diÖn theo h­íng ngµy cµng phøc t¹p h¬n vÒ cÊu t¹o Tim ch­a râ rÖt, tuÇn hoµn ®¬n (giun ®èt) Tim 2 ng¨n, tuÇn hoµn kÐp (c¸) Tim 3 ng¨n, tuÇn hoµn kÐp, m¸u pha nhiÒu( Õch) Tim 3 ng¨n,thªm c¸ch hôt, tuÇn hoµn kÐp, m¸u pha Ýt ( Bß s¸t) Tim4 ng¨n, tuÇn hoµn kÐp, m¸u kh«ng pha (chim, thó) I.3 H­íng tiÕn ho¸ cña hÖ tuÇn hoµn HÖ tuÇn hoµn ë c¸c nhãm ®éng vËt PhiÕu häc tËp sè 1 ChÊt l­îng m¸u ®Õn TB T® m¸u ®Õn TB H·y ph©n tÝch néi dung cét 4 vµ 5 cña phiÕu häc tËp ®Ó nªu ý nghÜa sù phøc t¹p ho¸ vÒ cÊu t¹o (tiÕn ho¸) cña hÖ tuÇn hoµn M¸u ®á t­¬i, giµu oxy, dd M¸u ®á t­¬i, giµu oxy, dd M¸u ®á t­¬i, giµu oxy, dd M¸u cã pha 1 l­îng nhá m¸u tõ tÕ bµo vÒ M¸u pha nhiÒu Nhanh ( K qua phæi) ChËm ( ph¶i qua MM mang) ChËm ( tim ch­a râ rÖt) Nhanh ( K qua phæi) Nhanh ( K qua phæi) ý nghÜa cña sù tiÕn ho¸: §i cïng víi sù ph©n ho¸ vÒ cÊu t¹o lµ sù chuyªn ho¸ vÒ chøc n¨ng nhê ®ã hÖ tuÇn hoµn cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu trao ®æi chÊt cña tÕ bµo ngµy cµng t¨ng I.3 H­íng tiÕn ho¸ cña hÖ tuÇn hoµn II. HÖ tuÇn hoµn hë vµ hÖ tuÇn hoµn kÝn. Xoang m¸u Tim Tim §éng m¹ch Bµi 18. TuÇn hoµn HÖ tuÇn hoµn cña Ch©u chÊu ë h×nh bªn cã g× kh¸c vµ gièng víi c¸c hÖ tuÇn hoµn ë c¸c ®¹i diÖn ®éng vËt võa t×m hiÓu? 1. HÖ tuÇn hoµn hë. Bµi 18. TuÇn hoµn II. HÖ tuÇn hoµn hë vµ hÖ tuÇn hoµn kÝn 1. HÖ tuÇn hoµn hë 2. HÖ tuÇn hoµn kÝn Ph©n biÖt HTH kÝn vµ HTH hë PhiÕu häc tËp sè 2 Ph©n biÖt HTH kÝn vµ HTH hë PhiÕu häc tËp sè 2 C«n trïng, th©n mÒm Kh«ng cã mao m¹ch §M kh«ng nèi víi TM ( M¹ch hë) M¸u di chuyÓn trong §M, vµo xoang m¸u tiÕp xóc trùc tiÕp víi tÕ bµo t¹i c¸c m«. Tim co bãp víi ¸p lùc yÕu M¸u ch¶y chËm chØ ®¸p øng §V nhá Giun ®èt, c¸ .... Cã mao m¹ch, §M nèi víi tÜnh m¹ch qua mao m¹ch ( M¹ch kÝn) M¸u di chuyÓn trong m¹ch, kh«ng tiÕp xóc trùc tiÕp víi tÕ bµo. Tim co bãp víi ¸p lùc ph¶i ®ñ m¹nh M¸u ch¶y nhanh, ®¸p øng nhu cÇu T§C cao KiÓm tra cuèi bµi. §iÒn côm tõ thÝch hîp vµo c¸c « trèng ®Ó hoµn thµnh s¬ ®å c¸c d¹ng hÖ tuÇn hoµn 1 2 1 3 4 5 DÆn dß Häc vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái cuèi bµi 18. §äc vµ tËp tr¶ lêi c¸c lÖnh, c¸c c©u hái cña bµi 19.