Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Việt Bắc - Tố Hữu (Tiết 10)

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG AN MỸTỔ VĂN – HỌA – NHẠC Kính chào Quý thầy cô cùng các em !GIÁO VIÊN : VĂN THỊ BÍCH LIÊN TRƯỜNG THPT AN MỸ - BÌNH DƯƠNGMỤC TIÊU CẦN ĐẠT :- Nhận biết tác phẩm là đỉnh cao trong thơ Tố Hữu thời kì kháng Pháp.- Thấy được tính chất hào hùng đượm tính sử thi và tính dân tộc trong thi phẩm này. BÀI CŨDàn bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn họcI. Mở bàiII. Thân bàiIII. Kết luận- Giới thiệu một ý kiến bàn về văn học.- Giải thích , chứng minh , phân tích , bình luận , bình giảng , phản bác , so sánh để làm người nêu ý nghĩa của ý kiến.-Nêu tác dụng của ý kiến đĩ đối với văn học và đời sống.Nêu bài học chung của ý kiến đĩ và giá trị của ý kiến đối với cuộc sống ngày nay.CẤU TRÚC BÀI HỌC TIẾT 1:1. Định nghĩa về Luật thơ –Các thể thơ2.Vai trị của Tiếng trong thơ Việt Nam.MỘT SỐ THỂ THƠ TRUYỀN THỐNG1.Thể lục bát . 2.Thể song thất lục bát. 3.Các thể ngũ ngơn Đường luật. Giới thiệu về Việt Bắc: Việt Bắc khơng chỉ là cái nơi của Cách mạng Việt Nam trong những năm tiền khởi nghĩa, mà cịn là căn cứ địa vững chắc, là đầu não của cuộc kháng chiến chống Pháp. Đồng bào Việt Bắc đã cưu mang che chở cho Đảng, cho Chính phủ, cho bộ đội từ những ngày gian khổ cho đến ngày tồn thắng vẻ vang.VIỆT BẮC PHẦN HAI:VĂN BẢNTỐ HỮU Hình ảnh Việt BắcHình ảnh thiên nhiên Việt BắcTỐ HỮU VIỆT BẮC CỦA TỐ HỮU’- Nội dung đoạn trích ?-Vị trí đoạn trích ?- Cảm hứng chủ đạo đoạn trích?NHĨM 2Nêu hồn cảnh sáng tác của Việt Bắc ?I/ ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 1) Hoàn cảnh sáng tác:Viết tháng 10/1954, trong bối cảnh các cơ quan chính phủ Trung ương chuyển từ Việt Bắc về lại Hà Nội (hoà bình lập lại ở miền Bắc). - Đây là thi phẩm xuất sắc, là đỉnh cao trong sáng tác thơ ca của nhà thơ Tố Hữu thời kháng Pháp. 2) NỘI DUNG : (đoạn trích)Tiếng lòng ân tình thuỷ chung của đồng bào Việt Bắc đối với cách mạng. Khúc ca hùng tráng của Việt Bắc, của nhân dân Việt Nam. C¶m høng chđ ®¹o: Nçi nhí th­¬ng da diÕt trong buỉi chia tay.VÞ trÝ ®o¹n trÝch: -§o¹n më ®Çu vµ phÇn mét bµi th¬ - ®o¹n nãi vỊ kØ niƯm M×nh vỊ m×nh cã nhí taM­êi l¨m n¨m Êy thiÕt tha mỈn nång M×nh vỊ m×nh cã nhí kh«ngNh×n c©y nhí nĩi, nh×n s«ng nhí nguån TiÕng ai tha thiÕt bªn cånB©ng khu©ng trong d¹, bån chån b­íc ®i ¸o chµm ®­a buỉi ph©n liCÇm tay nhau biÕt nãi g× h«m nay... M×nh ®i, cã nhí nh÷ng ngµyM­a nguån suèi lị, nh÷ng m©y cïng mï M×nh vỊ, cã nhí chiÕn khuMiÕng c¬m chÊm muèi, mèi thï nỈng vai? M×nh vỊ, rõng nĩi nhí aiTr¸m bïi ®Ĩ rơng, m¨ng mai ®Ĩ giµ. M×nh ®i, cã nhí nh÷ng nhµH¾t hiu lau x¸m, ®Ëm ®µ lßng son M×nh vỊ, cßn nhí nĩi nonNhí khi kh¸ng NhËt, thuë cßn ViƯt Minh M×nh ®i, m×nh cã nhí m×nhT©n Trµo, Hång Th¸i, m¸i ®×nh, c©y ®a?Hoạt động nhĩm20 c©u ®Çu vµ cho biÕt h×nh thøc c©u g× ®­ỵc sư dơng nhiỊu trong ®o¹n th¬ nµy? Néi dung nh÷ng c©u th¬ Êy nãi lªn ®iỊu g×?II/ ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN: 1) Cuộc chia tay đầy lưu luyến : 20 câua. Lêi ViƯt B¾c - Lêi ng­êi ë l¹i- Giữa đồng bào Việt Bắc và cán bộ cách mạng xuôi. + Gắn bó keo sơn “Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng” “Ao Chàm” -> Hốn du. + Bịn rịn, chân thành .. với lối hát giao duyên “Mình – Ta; Ta – Mình” câu hỏi- đáp! (Cách biểu đạt của ca dao),Như đôi trai gái đang tâm tình Nghệ thuật: Ngôn từ sinh động, biểu cảm, cách phân đôi chủ thể trữ tình.- Thể hiện tình cảm sâu nặng, không muốn xa rời! + “Mình đi, mình có nhớ mình”. + “Mình đi, mình lại nhớ mình”. (Đại từ xưng hô – nhiều hàm ý).* Nh÷ng kØ niƯm vỊ cuéc kh¸ng chiÕn gian khỉ mµ ©n t×nh “MiÕng c¬m chÊm muèi, mèi thï nỈng vai”+ MiÕng c¬m -> ®êi sèng vËt chÊt -> ®¹m b¹c+ Mèi thï -> tr¸ch nhiƯm ViƯt B¾c ®· cïng ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng sỴ chia nh÷ng gian khỉ, cïng nhau g¸nh v¸c nh÷ng tr¸ch nhiƯm. “H¾t hiu lau x¸m, ®Ëm ®µ lßng son” PhÐp ®èi ®· lµm nỉi bËt tÊm lßng son s¾t thủ chung cđa ViƯt B¾c.M×nh vỊ, cßn nhí nĩi nonNhí khi kh¸ng NhËt, thđa cßn ViƯt MinhM×nh ®i, m×nh cã nhí m×nhT©n Trµo, Hång Th¸i, m¸i ®×nh, c©y ®a- C©u hái “ m×nh ®i cã nhí” ®­ỵc ®iƯp ®i ®iƯp l¹i nh­ diƠn t¶ mét nçi niỊm b¨n kho¨n, day døt, cån cµo.- Trong tõng c©u hái ®· mang nh÷ng nçi nhí th­¬ng tha thiÕtTÊm lßng Êy nh­ kh¾c ghi vµo nh÷ng di tÝch lÞch sư: “ T©n Trµo, Hång Th¸i, m¸i ®×nh, c©y ®a”.Tãm l¹i: Ho¸ th©n vµo t©m tr¹ng ViƯt B¾c, nhµ th¬ ®· nãi lªn ®­ỵc ©n t×nh cđa ng­êi d©n miỊn nĩi ®èi víi c¸ch m¹ng thËt tha thiÕt, mỈn nång.Ta víi m×nh, m×nh víi taLßng ta sau tr­íc mỈn mµ ®inh ninhM×nh ®i, m×nh l¹i nhí m×nhNguån bao nhiªu n­íc,nghÜa t×nh bÊy nhiªuNhí g× nh­ nhí ng­êi yªuTr¨ng lªn ®Çu nĩi, n¾ng chiỊu l­ng n­¬ngNhí tõng b¶n khãi cïng s­¬ngSím khuya bÕp lưa ng­êi th­¬ng ®i vỊNhí tõng rõng nøa bê treNgßi Thia, s«ng §¸y, suèi Lª v¬i ®ÇyTa ®i, ta nhí nh÷ng ngµyM×nh ®©y ta ®ã, ®¾ng cay ngät bïi...Th­¬ng nhau chia cđ s¾n lïiB¸t c¬m sỴ nưa, ch¨n sui ®¾p cïngNhí ng­êi mĐ n¾ng ch¸y l­ng§Þu con lªn rÉy, bỴ tõng b¾p ng«Nhí sao líp häc i tê§ång khuya ®uèc s¸ng nh÷ng giê liªn hoanNhí sao ngµy th¸ng c¬ quanGian nan ®êi vÉn ca vang nĩi ®ÌoNhí sao tiÕng mâ rõng chiỊuChµy ®ªm nƯn cèi ®Ịu ®Ịu suèi xa...2) Những hoài niệm về Việt Bắc :(10 Câu T, 2131)a- Nhớ con người và cuộc sống Việt Bắc:“Ta víi m×nh, m×nh víi taLßng ta sau tr­íc mỈn mµ ®inh ninh”§inh ninh : ghi lßng t¹c d¹ “ M×nh ®i, m×nh l¹i nhí m×nh Nguån bao nhiªu n­íc, nghÜa t×nh bÊy nhiªu”- Ch÷ “ m×nh” ®­ỵc sư dơng s¸ng t¹o : trong tiÕng ViƯt, “m×nh” võa ë ng«i thø nhÊt, chØ chđ thĨ, võa ë ng«i thø hai chØ ®èi t­ỵng - khi ®èi t­ỵng lµ ng­êi b¹n ®êi yªu dÊu. Nhí ViƯt B¾c lµ nhí b¹n ®êi, cịng lµ nhí b¶n th©n. Ch÷ “ l¹i” cã tÝnh chÊt kh¼ng ®Þnh. Nhí ViƯt B¾c cịng lµ nhí nguån.“Nhí g× nh­ nhí ng­êi yªuTr¨ng lªn ®Çu nĩi, n¾ng chiỊu l­ng n­¬ng”- PhÐp so s¸nh, c¸ch diƠn ®¹t d©n gian gỵi chiỊu liªn t­ëng ®Çy c¶m xĩc, diƠn t¶ nçi nhí s©u s¾c. Ng­êi ®i nhí vỊ ViƯt B¾c b»ng t×nh c¶m tù tr¸i tim da diÕt, m·nh liƯt, ®¾m say, ch©n thµnh “ nh­ nhí ng­êi yªu”.- C¶nh vËt ®­ỵc liƯt kª, thêi gian ®­ỵc t« ®Ëm. Nçi nhí nh­ bao trïm v¹n vËt, thÉm ®Ém trong kh«ng gian, thêi gian.- §iƯp tõ “ nhí” víi c¸c cung bËc kh¸c nhau t¹o thµnh mét dßng ch¶y thiÕt tha. §äc ®o¹n th¬ tiÕp theo. Nhí ViƯt B¾c, ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng nhí ®Õn nh÷ng g×? T×m nh÷ng h×nh ¶nh, tõ ng÷ tiªu biĨu?? => Trong nçi nhí cđa ng­êi chiÕn sÜ cã 3 h×nh ¶nh lång vµo nhau, ®­ỵc kh¾c s©u lµm nªn vỴ ®Đp diƯu k× cđa ViƯt B¾c. §ã lµ : Hoa cïng ng­êi, cuéc kh¸ng chiÕn - §¶ng vµ B¸c Hå.* Nhí ViƯt B¾c lµ nhí C¶nh, nhí Ng­êi: => Thiªn nhiªn vµ con ng­êi ViƯt B¾c ®­ỵc nhµ th¬ miªu t¶ v« cïng Ên t­ỵng. §Ỉc biƯt qua bé tranh tø b×nh b»ng th¬.b- Nhớ thiên nhiên Việt Bắc:* Bèn cỈp lơc b¸t tiÕp theo: => Lµ bé tranh tø b×nh: §«ng, xu©n, h¹, thu ®éc ®¸o. C©u lơc t¶ c¶nh, c©u b¸t t¶ ng­êi, nhÞp nhµng, c©n xøng, hoµn mÜ, cỉ ®iĨn. - Mïa ®«ng: “Rõng xanh hoa chuèi ®á t­¬i§Ìo cao n¾ng ¸nh, dao cµi th¾t l­ng”+Trªn nỊn rõng mïa ®«ng xanh th¼m,nh÷ng b«ng hoa chuèi ®á t­¬i bõng lªn nh­ ngän lưa Sù t­¬ng ph¶n hỵp lÝ vỊ mµu s¾c nh­ lµm trỴ l¹i rõng giµ.+ “§Ìo cao n¾ng ¸nh, dao cµi th¾t l­ng” ®· tinh tÕ l¹i cµng lµm nỉi bËt h×nh ¶nh ng­êi ®i rõng. => Con ng­êi nh­ ®ang to¶ s¸ng.- Mïa xu©n : “Ngµy xu©n m¬ në tr¾ng rõng Nhí ng­êi ®an nãn chuèt tõng sỵi giang”+ “M¬ në tr¾ng rõng” => h×nh ¶nh ®Đp. Rõng nh­ bõng lªn vỴ tinh kh«i.+ “Ng­êi ®an nãn” cÇn mÉn chuèt tõng sỵi giang. “Chuèt” lµ ®éng tõ chØ hµnh ®éng tØ mØ ®Ĩ lµm ãng lªn tõng sỵi giang. S¾c xu©n nh­ ngêi s¸ng lªn d­íi bµn tay con ng­êi. “ Ve kªu rõng ph¸ch ®ỉ vµng Nhí c« em g¸i h¸i m¨ng m«t m×nh”+ TiÕng ve r¹o rùc, s¾c hoa huy hoµng. Nĩi rõng léng lÉy. Ch÷ “®ỉ” gỵi sù lu©n chuyĨn cđa thêi gian, kh«ng gian, kÝch thÝch m¹nh c¶ thÝnh gi¸c lÉn thÞ gi¸c.+ H×nh ¶nh “ c« g¸i h¸i m¨ng mét m×nh” ®· khiÕn cho c¶ mïa hÌ nh­ mỊm l¹i, dÞu dµng vµ th¬ méng h¬n. Nçi nhí trë nªn da diÕt, cån cµo h¬n.Mùa hè : - Mïa thu : “Rõng thu tr¨ng räi hoµ b×nh Nhí ai tiÕng h¸t ©n t×nh thủ chung”+ “Tr¨ng räi hoµ b×nh” thËt gỵi t¶: kh«ng gian mªnh mang, lan to¶ mµ räi qua kÏ l¸ t¹o lÊp lo¸ nh­ ngµn hoa.+ Con ng­êi cịng kh«ng ®­ỵc t¶ mµ ®­ỵc gỵi qua tiÕng h¸t “©n t×nh thủ chung”. TiÕng h¸t nh­ nãi hé lßng ng­êi.Tãm l¹i M­êi c©u th¬ - mét niỊm th­¬ng c¶m, lµ tÊm lßng g¾n bã, biÕt ¬n cđa nhµ th¬ muèn gưi l¹i ViƯt B¾c gian lao mµ ©n t×nh. §äc ®o¹n th¬ sau vµ cho biÕt néi dung chÝnh cđa ®o¹n th¬ ®ã ?? a/ Nhí ViƯt B¾c lµ nhí kh¸ng chiÕnTõ ngµy ®Çu gian khỉ, ®­ỵc ViƯt B¾c b¶o bäc chë che, cïng ®oµn kÕt ®¸nh giỈc.- §Õn ngµy th¾ng lỵi, chiÕn c«ng nèi tiÕp chiÕn c«ng.3)Niềm tin vào Bác,vào Đảng,vào Việt Bắc (Câu)Nhí khi giỈc ®Õn giỈc lïngRõng c©y nĩi ®¸ ta cïng ®¸nh T©yNĩi gi¨ng thµnh luü s¾t dµyRõng che bé ®éi, rõng v©y qu©n thïMªnh m«ng bèn mỈt s­¬ng mï§Êt trêi ta c¶ chiÕn khu mét lßngAi vỊ ai cã nhí kh«ng?Ta vỊ ta nhí Phđ Th«ng, ®Ìo GiµngNhí s«ng L«, nhí phè RµngNhí tõ Cao -L¹ng, nhí sang NhÞ HµNh÷ng ®­êng ViƯt B¾c cđa ta§ªm ®ªm rÇm rËp nh­ lµ ®Êt rungQu©n ®i ®iƯp ®iƯp trïng trïng¸nh sao ®Çu sĩng b¹n cïng mị nan.D©n c«ng ®á ®uèc tõng ®oµnB­íc ch©n n¸t ®¸, mu«n tµn lưa bayNgh×n ®ªm th¨m th¼m s­¬ng dµy§Ìn pha bËt s¸ng nh­ ngµy mai lªnTin vui chiÕn th¾ng tr¨m miỊnHoµ B×nh, T©y B¾c, §iƯn Biªn vui vỊVui tõ §ång Th¸p, An KhªVui lªn ViƯt B¾c, ®Ìo De, nĩi Hång * H×nh ¶nh ViƯt B¾c trong mïa chiÕn dÞch ®­ỵc miªu t¶ ch©n thùc, sinh ®éng, hoµnh tr¸ng, ®Ëm chÊt sư thi- H×nh ¶nh thËm x­ng, c¸c tõ t­ỵng thanh, t­ỵng h×nh...®· diƠn t¶ chÝnh x¸c søc m¹nh cuén trµo nh­ th¸c ®ỉ, tÇm vãc lín lao cđa cuéc hµnh qu©n ra trËn, quyÕt ®¹p b»ng mäi gian khỉ, v× ®éc lËp tù do.- NhiỊu h×nh ¶nh th¬ ®Đp mang c¶m høng l·ng m¹n thĨ hiƯn s©u s¾c niỊm tin, niỊm tù hµo.- NiỊm vui chiÕn th¾ng ®­ỵc thĨ hiƯn qua phÐp liƯt kª, trïng ®iƯp. C¸c ®Þa danh liªn tiÕp nh­ chiÕn th¾ng dån dËp, nh­ niỊm vui lan to¶.- Nh¹c th¬ hµo hïng thĨ hiƯn c¶m høng sư thi s©u s¾c.Ai vỊ ai cã nhí kh«ng?Ngän cê ®á th¾m giã lång cưa hangN¾ng tr­a rùc rì sao vµngTrung ­¬ng, ChÝnh phđ luËn bµn viƯc c«ng§iỊu qu©n chiÕn dÞch Thu-§«ngN«ng th«n ph¸t ®éng, giao th«ng më ®­êngGi÷ ®ª, phßng h¹n, thu l­¬ngGưi dao miỊn ng­ỵc, thªm tr­êng c¸c khu...ë ®©u u ¸m qu©n thïNh×n lªn ViƯt B¾c: cơ Hå s¸ng soië ®©u ®au ®ín gièng nßiTr«ng vỊ ViƯt B¾c mµ nu«i chÝ bỊnM­êi l¨m n¨m Êy, ai quªnQuª h­¬ng C¸ch m¹ng dùng lªn Céng hoµM×nh vỊ m×nh l¹i nhí taM¸i ®×nh Hång Th¸i, c©y ®a T©n Trµo...*b/ Nhí ViƯt B¾c cßn lµ nhí §¶ng, nhí B¸c Hå víi tÊm lßng t«n kÝnh vµ niỊm tin m·nh liƯt. - H×nh ¶nh l¸ cê ®á sao vµng, trung ­¬ng ChÝnh phđ, B¸c Hå hoµ quƯn cïng h×nh ¶nh ViƯt B¾c, ®Ĩ nçi nhí kh«ng chØ cã chiỊu dµi cđa th¸ng n¨m g¾n bã, bỊ dµy cđa kØ niƯm t×nh ng­êi, mµ cßn cã chiỊu s©u cđa lÝ t­ëng cao c¶, lÝ t­ëng C¸ch m¹ng.- Kính trọng sâu sắc.- Đất anh hùng con người trung kiên.“U ám quân thù” “ Cụ hồ sáng soi” Tương phản, nhấn mạnh (Nghệ thuật).III. KẾT LUẬN Đoạn trích là khúc hát giao duyên giữa hai miền xuôi ngược, thắm đượm tình cảm của đồng bào Việt Bắc với cách mạng, với Bác Hồ. Nổi bật là sự oai hùng và niềm tin vào chiến thắng của nhân dân ta.IV. GHI NHỚ : Tr 114 (SGK )1.Nội dung chính của bài thơ Việt Bắc là gì?a, Ca ngợi cuộc chiến hào hùng của dân tộcb, Khúc hát ngợi ca con ngừơi và cảnh sác núi rừng Việt Bắc .c, Khúc hát ca ngợi tình đồng chí, đồng đội trong kháng chiến.d. Khúc hát ca ngợi tình cảm ân tình, thủy chung của các chiến sĩ ta đối với nhân dân Việt Bắc.CỦNG CỐ : 2. Biểu hiện rõ nét nhất của chất ca dao trong bài thơ Việt Bắc được biểu hiện ở ý nào sau ? a,Thể thơ lục bát. b,Hình ảnh thiên nhiên và con người đậm sắc măù dân tộc .c,Hình thức đối đáp giao duyên mình và ta .d, Các biện pháp nghệ thuật ẩn dụ, hốn dụ phong phú .ÔN LUYỆN Hãy phân một đoạn thơ mà em thích nhất.- Hãy trình bày ý kiến của mình về ý kiến sau: “Biểu hiện của bài thơ VB của Tố Hữu đậm đà tính dân tộc”DẶN DỊ : - Học thuộc đoạn trích- Làm bài tập 1&2 (SGK)Phân tích nghệ thuật độc đáo của “Việt Bắc”Soạn bài mới : Phát biểu theo chủ đề.( G/V cho các em tự chọn chủ đề và thuyết trình trong tiết học tới )Cảm ơn quý thầy cô-Xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cơ cùng các em học sinh đã xem và tải bài ( Tố Hữu ) Phần một.Rất mong được sự đĩng gĩp chân thành của quý Thầy Cơ .( Văn Thị Bích Liên Trường THPT An Mỹ - TX- TDM- Bình Dương.)