Tổng hợp kiến thức Lịch sử Lớp 10, 11

EBOOKS QUÀ TẶNG BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KÌ THI THPT QUỐC GIA) Phần: LỊCH SỬ TỔNG HỢP KIẾN THỨC LỊCH SỬ LỚP 11, 10 Quà tặng kèm theo sách “BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KÌ THI THPT QUỐC GIA) Phần: LỊCH SỬ TỔNG HỢP KIẾN THỨC LỊCH SỬ LỚP 11, 10 Người biên tập: Hà Thái Sơn Tham gia vào group học tập ngay tại đây: https://www.facebook.com/ groups/butphavan/) ĐỌC THỬ BỘ "SÁCH BỨT PHÁ" NGAY TẠI ĐÂY: 2 | BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KỲ THI THPTQG VÀ ĐH CAO ĐẲNG) A. KIẾN THỨC CƠ BẢN LỚP 11 PHẦN I. LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI CHƯƠNG 1. CÁC NƯỚC CHÂU Á, CHÂU PHI VÀ KHU VỰC MĨ LA TINH (THẾ KỈ XIX ĐẦU THẾ KỈ XX) BÀI 1. NHẬT BẢN TỪ GIỮA THẾ KỶ XIX ĐẾN ĐẦU THẾ KỶ XX 1. Cuộc Duy tân Minh Trị * Nguyên nhân Những hiệp ước bất bình mà Mạc phủ kí kết với nước ngoài làm cho tầng lớp xã hội phản ứng mạnh mẽ. Phong trào đấu tranh chống Sô gun nổ ra sôi nổi vào những năm 60 của thế kỉ XX đã làm sụp đổ chế độ Mạc phủ. Tháng 01/1868 Sô-gun bị lật đổ. Thiên hoàng Minh Trị trở lại nắm quyền và thực hiện một loạt cải cách. * Nội dung cải cách Minh Trị Tháng 1/1868, sau khi lên ngôi, Thiên hoàng Minh Trị đã thực hiện một loạt cải cách tiến bộ nhằm đưa Nhật Bản thoát khỏi tình trạng phong kiến lạc hâu. Về chính trị : Nhật hoàng tuyên bố thủ tiêu chế độ Mạc phủ, thành lập chính phủ mới , trong đó đại biểu của tầng lớp quý tộc, tư sản hóa đóng vai trò quan trọn, thực hiện quyền bình đẳng giữa các công dân. Năm 1889, ban hành HIến pháp mới, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến Về kinh tế: thi hành chính sách thống nhất tiền tệ, thị trường, cho phép mua bán ruộng đất, tang cường phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông thôn, xây https://www.facebook.com/groups/butphavan/ | 3 dựng cơ sở hạ tầng, đường xá, cầu cống Về quân sự: quân đội được tổ chức, huấn luyện theo kiểu phương Tây, chế độ nghĩa vụ quân sự thay thế cho chế độ trưng binh. Công nghiệp đóng tàu chiến được chú trọng phát triển, tiến hành sản xuất vũ khí, đạn dược và mời chuyên gia quân sự nước ngoài Về giáo dục: thi hành chính sách giáo dục bắt buộc, chú trọng nội dung khoa học – kĩ thuật. Cử học sinh giỏi đi du học phương Tây => Tính chất : cuộc Duy Tân Minh Trị mang tính chất của một cuộc cách mạng tư sản, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở Nhật Bản 2. Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX , sau chiến tranh Trung - Nhật (1894-1895), kinh tế Nhật Bản phát triển mạnh mẽ. Quá trình tập trung trong công nghiệp, thương nghiệp với ngân hành đã đưa đến sự ra đời những công ty độc quyền, Mít-xưi, Mit-su-bi-si chi phối đời sống kinh tế, chính trị Nhật Bản. Đầu thế kỉ XX, Nhật thi hành chính sách xâm lược và bành trướng: Năm 1874, Nhật xâm lược Đài Loan. Năm 1894 – 1895, Nhật gây chiến với Trung Quốc để tranh giành Triều Tiên, uy hiếp Bắc Kinh, chiếm cửa biển Lữ Thuận, nhà Thanh phải nhượng Đài Loan và Liêu Đông cho Nhật Năm 1904-1905, Nhật gây chiến với Nga buộc Nga phải nhường cửa biển Lữ Thuận, đảo Xa-kha-lin, thừa nhận Nhật Bản chiếm đóng Triều Tiên. Năm 1914, Nhật dùng vũ lực mở rộng ảnh hưởng ở Trung Quốc và chiếm Sơn Đông. Nhật trở thành đế quốc hung mạnh nhất châu Á. Cùng với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản là sự bần cùng hoá của quần chúng nhân dân lao động. Chủ nghĩa đế quốc Nhật được gọi là “ Chủ nghĩa đế quốc phong kiến quân phiệt, hiếu chiến” 4 | BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KỲ THI THPTQG VÀ ĐH CAO ĐẲNG) * Chính sách đối nội Rất phản động, bóc lột nặng nề nhân dân trong nước, nhất là giai cấp công nhân, công nhân Nhật phải làm việc từ 12 đến 14 giờ một ngày trong những điều kiện tồi tệ, tiền lương thấp. Sự bóc lột nặng nề của giới chủ đã dẫn đến nhiều cuộc đấu tranh của công nhân. BÀI 2. ẤN ĐỘ 1.Tình hình kinh tế, xã hội Ấn Độ nửa sau thế kỉ XIX Từ đầu thế kỉ XVII, cuộc đấu tranh giành quyền lực giữa các chúa phong kiến làm cho Ấn Độ suy yếu. Các nước tư bản phương Tây ( chủ yếu Pháp, Anh ), tranh nhau xâm lược Ấn Độ. Đến giữa thế kỉ XIX, thực dân Anh đã hoàn thành việc xâm lược và đặt ách thống trị ở Ấn Độ *Chính sách cai trị của thực dân Anh ở Ấn Độ - Về kinh tế : Mở rộng công cuộc khai thác một cách quy mô, vơ vét lương thực, các nguồn nguyên liệu và bóc lột nhân công Ấn Độ trở thành thuộc địa quan trọng nhất của thực dân Anh Về chính trị - xã hội : Chính phủ Anh nắm quyền cai trị trực tiếp Ấn Độ. Ngày 1/1/1877, Nữ hoàng Anh tuyên bố đồng thời là Nữ hoàng Ấn Độ Thực hiện chính sách chia để trị, mua chuộc tầng lớp có thế lực trong giai cấp phong kiến bản xứ, khơi sâu sự cách biệt chủng tộc, tôn giáo và đẳng cấp * Hậu quả Kinh tế giảm sút, bần cùng Đời sống nhân dân người dân cực khổ 2. Đảng Quốc đại và phong trào dân tộc (1885-1908) https://www.facebook.com/groups/butphavan/ | 5 a. Đảng Quốc đại Từ giữa thế kỉ XIX, giai cấp tư sản và tầng lớp trí thức Ấn Độ đã dần dần đóng vai trò quan trọng. Tư sản Ấn Độ muốn được tự do phát triển kinh tế và đòi hỏi được tham gia chính quyền, nhưng bị thực dân Anh kìm hãm. Cuối năm 1885, Đảng Quốc dân Đại hội (Quốc đại) thành lập. Đó là chính Đảng đầu tiên của của giai cấp tư sản Ấn Độ. Nó đánh dấu một giai đoạn mới, giai đoạn giai cấp tư sản Ấn Độ bước lên đài chính trị. Trong 20 năm đầu (1885-1905), Đảng Quốc đại chủ trương đấu tranh ôn hoà để đòi hỏi chính phủ thực dân tiến hành cải cách và không tán thành phương pháp đấu tranh bằng vũ lực. Do thái độ thỏa hiệp của những người cầm đầu và chính sách 2 mặt của chính quyền Anh, nội bộ Đảng Quốc đại bị phân hóa thành 2 phái: ôn hòa và phái cực đoan (kiên quyết chống Anh do Ti-lắc đứng đầu) b. Phong trào dân tộc Tháng 7/1905, chính quyền Anh thi hành chính sách chia để trị. Ban hành đạo luật chia đôi xứ Ben-gan: miền Đông theo đạo Hồi và miền Tây theo đạo Ấn. Điều đó làm bùng nổ lên phong trào đấu tranh chống thực dân Anh, đặc biệt ở Bom-bay và Can-cút-ta. Ngày 6/10/1905, đạo luật chia cắt Ben-gan bắt đầu có hiệu lực, nhân dân coi đó là ngày quốc tang: hơn 10 vạn người kéo đến bờ sông Hằng, làm lễ tuyên thệ và hát vang bài “Kính chào Người – Mẹ hiền Tổ quốc” để tỏ ý đoàn kết , thống nhất. Khắp nơi vang lên khẩu hiệu “Ấn Độ là của người Ấn Độ”. Tháng 6/1908, thực dân Anh bắt Ti-lắc và tuyên án ông 6 năm tù. Vụ án Ti-lắc thổi bùng lên một đợt đấu tranh mới. Hàng vạn công nhân Bom-bay tiến hành tổng bãi công 6 ngày (để trả lời 6 năm tù của Ti-lắc), xây dựng chiến luỹ, thành lập các đơn vị chiến đấu chống lại quân Anh. Các thành phố khác cũng hưởng ứng, cuộc đấu tranh lên đỉnh cao buộc thực dân Anh phải thu hồi đạo luật chia cắt Ben-gan. Cao trào cách mạng 1905-1908 mang đậm ý thức dân tộc đánh dấu sự thức tỉnh của nhân dân Ấn Độ. 6 | BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KỲ THI THPTQG VÀ ĐH CAO ĐẲNG) => Tính chất và ý nghĩa của cao trào đấu tranh 1905 -1908: Cao trào do giai cấp tư sản lãnh đạo, mang đậm ý thức dân tộc, thực hiện mục tiêu đấu tranh vì một Ấn Độ độc lập và dân chủ Thực hiện tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất của nhân dân Ấn Độ, chống chủ nghĩa thực dân Anh BÀI 3. TRUNG QUỐC 1. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX a). Khởi nghĩa Thái bình Thiên Quốc Diễn biến: bùng nổ ngày 1/1/1851 tại kim Điền (Quảng Tây) ,lan rộng khắp cả nước, bị phong kiến đàn áp, năm 1864 thất bại. Lãnh đạo: Hồng Tú Toàn Lực lượng: Nông dân Tính chất: là cuộc khởi nghĩa nông dân vĩ đại chống phong kiến làm lung lay triều đình phong kiến Mãn Thanh. b). Phong trào Duy Tân 1898 Diễn biến: Năm 1898 diễn ra cuộc vận động Duy Tân, tiến hành cải cách cứu vãn tình thế. Lãnh đạo: Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu. Lực lượng: quan lại, sĩ phu tiến bộ, vua Quang Tự. Tính chất: Cải cách dân chủ, tư sản, khởi xướng khuynh hướng dân chủ tư sản Trung Quốc, chỉ tồn tại 100 ngày. c). Phong trào Nghĩa Hòa đoàn Diễn biến: Năm 1899 bùng nổ ở Sơn Đông lan sang Trực Lệ, Sơn Tây, tấn công sứ quán nước ngoài ở Bắc Kinh. https://www.facebook.com/groups/butphavan/ | 7 Bị liên quân 8 nước đế quốc tấn công nên thất bại. Lực lượng: Nông dân. Tính chất: Phong trào yêu nước chống đế quốc. Giáng một đòn mạnh vào đế quốc. * Nguyên nhân thất bại Chưa có tổ chức lãnh đạo Do sự bảo thủ, hèn nhát của triều đình phong kiến. Do phong kiến và đế quốc cấu kết đàn áp Nội dung Diễn biến chính Lãnh đạo Lực lượng Tính chất - ý thức  Khởi nghĩa Thái bình Thiên Quốc -Bùng nổ ngày 1/1/1851 tại kim Điền (Quảng Tây), lan rộng khắp cả nước. -Bị phong kiến đàn áp -Năm 1864 thất bại Hồng Tú Toàn Nông dân Là cuộc khởi nghĩa nông dân vĩ đại chống phong kiến làm lung lay triều đình phong kiến Mãn Thanh  Phong trào Duy Tân -Năm 1898 diễn ra cuộc vận động Duy Tân, tiến hành cải cách cứu vãn tình thế. -Diễn ra 100 ngày Khang Hữu Vi Lương Khải Siêu Quan lại, sĩ phu tiến bộ, vua Quang Tự Cải cách dân chủ, tư sản, khởi xướng khuynh hướng dân chủ tư sản ở Trung Quốc  Phong trào Nghĩa Hòa đoàn Năm 1899 bùng nổ ở Sơn Đông lan sang Trực Lệ, Sơn Tây, tấn công sứ quán nước ngoài ở Bắc Kinh, bị liên quân 8 nước đế quốc tấn công nên thất bại Nông dân Phong trào yêu nước chống đế quốc. Giáng một đòn mạnh vào đế quốc. 2. Tôn Trung Sơn và cách mạng Tân Hợi 1911 a) Tôn Trung Sơn và Đồng minh hội Tôn Trung Sơn là một trí thức có tư tưởng cách mạng theo khuynh hướng dân chủ tư sản. Tháng 8/1905, Tôn Trung Sơn tập hợp giai cấp tư sản Trung Quốc thành lập 8 | BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KỲ THI THPTQG VÀ ĐH CAO ĐẲNG) Đồng minh hội - chính Đảng của giai cấp tư sản Trung Quốc. Cương lĩnh chính trị: theo chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn Mục tiêu: lật đổ Mãn Thanh, thành lập dân quốc,thực hiện bình đẳng về ruộng đất ..bình quân địa quyền Lực lượng : trí thức tư sản, tiểu tư sản ,địa chủ , thân sĩ bất bình với nhà Thanh. b) Cách mạng Tân Hợi 1911 Nguyên nhân Nhân dân Trung Quốc mâu thuẫn với đế quốc phong kiến Ngòi nổ của cách mạng là do nhà Thanh trao quyền kiểm soát đường sắt cho đế quốc nên phong trào “giữ đường” bùng nổ, nhân cơ hội đó Đồng minh hội phát động đấu tranh. Diễn biến: Khởi nghĩa bùng nổ ở Vũ Xương 10/10/1911, lan rộng khắp miền Nam, miền Trung. Ngày 19/12/1911, Tôn Trung Sơn làm Đại Tổng thống lâm thời, tuyên bố thành lập chính phủ lâm thời Trung Hoa dân quốc. đứng đầu chính phủ lâm thời, thông qua Hiến pháp lâm thời. Hiến pháp công nhận quyền tự do dân chủ và bình đẳng của mọi công dân, nhưng không đề câp đến vấn đề ruộng đất cho nông dân như đã ghi trong cương lĩnh của Đồng minh hội Trước thắng lợi của cách mạng, tư sản thương lượng với nhà Thanh, đế quốc can thiệp. Kết quả: Vua Thanh thoái vị, Tôn Trung Sơn từ chức, Viên Thế Khải làm Tổng thống. * Tính chất - ý nghĩa Tính chất cuộc cách mạng tư sản không triệt để. Lật đổ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển, ảnh hưởng đến phong trào giải phóng dân tộc ở một số nước châu Á. * Hạn chế https://www.facebook.com/groups/butphavan/ | 9 Không thủ tiêu thực sự giai cấp phong kiến . Không đụng chạm đến các nước đế quốc xâm lược. Không giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân. BÀI 4. CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á (Cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX) Quá trình xâm lược của chủ nghĩa thực dân vào các nước Đông Nam Á * Nguyên nhân Các nước tư bản cần thị trường, thuộc địa nên đẩy mạnh xâm lược thuộc địa. - Đông Nam Á có vị trí chiến lược quan trọng. - Giàu tài nguyên thiên nhiên, có nền văn hóa lâu đời. - Chế độ phong kiến khủng hoảng. Kinh tế kém phát triển. - Khủng hoảng triền miên về chính trị, kinh tế, xã hội * Quá trình xâm lược Tên các nước Thực dân Đông Nam Á Xâm lược In-đô-nê-xi-a Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan Philíppin Tây Ban Nha, Mĩ Miến Điện Anh Ma-lai-xi-a Anh Việt Nam - Lào- Pháp Campuchia Xiêm (Thái Lan) Anh - Pháp tranh chấp  Thời gian hoàn thành xâm lược Giữa XIX Hà Lan hoàn thành xâm chiếm và lập ách thống trị Giữa thế kỉ XVI Tây Ban Nha thống trị Năm 1898 Mĩ chiến tranh với Tây Ban Nha, hất cẳng Tây Ban Nha khỏi Philippin. Năm 1899-1902 Mĩ chiến tranh xâm lược Philíppin, biến quần đảo, này thành thuộc điạ của Mĩ. Năm 1885 Anh thôn tính Miến Điện Đầu thế kỉ XIX Mã - lai trở thành thuộc địa của Anh Cuối thế kỉ XIX, Pháp hoàn thành xâm lược 3 nước Đông Dương Xiêm vẫn giữ được độc lập 10 | BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KỲ THI THPTQG VÀ ĐH CAO ĐẲNG) 2. Phong trào đấu tranh của thực dân Phi líp pin a) Phong trào đấu tranh chống thực dân Tây Ban Nha Từ giữa tế kỉ XVI, Phi líp pin trở thành thuộc địa của Tây Ban Nha, mâu thuẫn giữa nhân dân Phi líp pin và thực dân Tây Ban Nha ngày càng gay gắt Năm 1872, cuộc khởi nghĩa của nhân dân thành phố Ca vi tô, nghĩa quân làm chủ thành phố 3 ngày rồi thất bại Những năm 90 của thế kỉ XIX, xuất hiện 2 xu hướng chính trong phong trào giải phóng dân tộc + Xu hướng cải cách của Hô xê Ri đan : Năm 1892, thành lập “ Liên minh Phi líp pin” thu nhập một số trí thức yêu nước, địa chủ tư sản tiến bộ và một số dân cày nghèo. Chủ trương tuyên truyền, khơi dậy ý thức dân tộc đấu tranh đòi quyền bình đẳng cho người Phi lip pin + Xu hướng bạo động của Bô ni pha xi ô Tháng 7/1892, thành lập “liên hiệp những người con yêu quý của nhân dân “ Ngày 28/8/1896, Bô ni pha xi ô phát lệnh khởi nghĩa, phong trào lan ra toàn quần đảo, chính quyền nhân dân được thiết lập ở nhiều vùng giải phóng, ruộng đất được chia cho nông dân Bô ni pha xi ô bị sát hại, liên hiệp những người con yêu của nhân dân tan rã b) Phong trào đấu tranh chống đế quốc Mỹ Tháng 4/1898, Mĩ gây chiến tranh với Tây Ban Nha Tháng 6/1898, Mỹ đưa A ghi nan đô làm Tổng thống nước cộng hòa Phi líp pin Cuộc kháng chiến chống mĩ kéo dài đến năm 1902 thì bị dập tắt, Phi líp pin trở thành thuộc địa của Mĩ https://www.facebook.com/groups/butphavan/ | 11 3. Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân Campuchia * Bối cảnh Campuchia giữa thế kỉ XIX Trước khi bị Pháp xâm lược triều đình phong kiến Nô rô đôm suy yếu phải thần phục Thái Lan. Năm 1863 Campuchia chấp nhận sự bảo hộ của Pháp. Năm 1884 Pháp gạt Xiêm, biến Campuchia thành thuộc địa của Pháp. Ách thống trị của Pháp làm cho nhân dân Campuchia bất bình vùng dậy đấu tranh. * Phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân Campuchia Tên phong Thời trào Địa bàn hoạt động Kết quả gian khởi nghĩa Khởi nghĩa 1861- Tấn công U-đong và Phnôm Pênh Thất Si-vô-tha 1892 bại Khởi nghĩa 1863- Các tỉnh giáp biên giới Việt Nam, nhân dân Thất A-cha Xoa 1866 Châu đốc (Hà Tiên) ủng hộ A-cha-xoa bại chống Pháp Khởi ng- 1866- Lập căn cứ ở Tây Ninh (Việt Nam) sau đó Thất hĩa Pu-côm- tấn công về Campuchia kiểm soát Pa-man bô 1867 tấn công U-đong bại Nổ ra liên tục, có cuộc khởi nghĩa kéo dài tới 30 năm. Các cuộc đấu tranh thu hút được đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia, Có sự ủng hộ của nhân dân Việt Nam, đặc biệt là trong cuộc khởi nghĩa của Pu-côm-bô được coi là biểu tượng về liên minh chiến đấu của nhân dân hai nước Việt Nam - Campuchia trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp. 4. Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân Lào đầu thế kỷ XX * Bối cảnh lịch sử 12 | BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KỲ THI THPTQG VÀ ĐH CAO ĐẲNG) Giữa thế kỉ XIX chế độ phong kiến suy yếu Lào phải thuần phục Thái Lan. Năm 1893 bị thực dân Pháp xâm lược. Tên khởi nghĩa Thời gian Địa bàn hoạt động Kết quả Khởi nghĩa Pha-ca-đuốc 1901- Xa-va-na-khét, Đường 9, Biên Thất 1903 giới Việt - Lào bại Khởi nghĩa Ong Kẹo 1901- Cao nguyên Bô-lô-ven Thất và Com-ma-đam 1937 bại Khởi nghĩa Châu Pa- 1918- Bắc Lào, Tây Bắc Việt Nam Thất chay 1922 bại * Nhận xét Phong trào đấu tranh của nhân dân Lào, và Campuchia cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX diễn ra liên tục, sôi nổi nhưng còn mang tính tự phát. Hình thức đấu tranh chủ yếu là khởi nghĩa vũ trang. Lãnh đạo là các sĩ phu yêu nước và nông dân * Kết quả Các cuộc đấu tranh đều thất bại do tự phát thiếu đường lối đúng đắn, thiếu tổ chức vững vàng. Thể hiện tinh thần yêu nước và tinh thần đoàn kết của nhân dân 3 nước Đông Dương 5. Xiêm (Thái Lan) giữa thế kỷ XIX - đầu thế kỉ XX * Bối cảnh lịch sử Năm 1752, triều đại Ra-ma theo đuổi chính sách đóng cửa. Giữa thế kỉ XIX đứng trước sự đe doạ xâm lược của phương Tây, Ra-ma IV (Mông-kút ở ngôi từ 1851-1868) đã thực hiện mở cửa buôn bán với nước ngoài. Ra-ma V đã thực hiện nhiều chính sách cải cách. https://www.facebook.com/groups/butphavan/ | 13 Nội dung cải cách - Kinh tế Nông nghiệp: để tăng nhanh lượng gạo xuất khẩu nhà nước giảm nhẹ thuế ruộng, xóa bỏ chế độ lao dịch. Công thương nghiệp: khuyến khích tư nhân bỏ vốn kinh doanh, xây dựng nhà máy, mở hiệu buôn, ngân hàng Chính trị Cải cách theo khuôn mẫu Phương Tây . Đứng đầu nhà nước vẫn là vua. Giúp việc có hội đồng nhà nước (nghị viện) . Chính phủ có 12 bộ trưởng. Quân đội, tòa án, trường học được cải cách theo khuôn mẫu phương Tây. Về xã hội: xóa bỏ chế độ nô lệ, giải phóng người lao động. Đối ngoại: +Thực hiện chính sách ngoại giao mềm dẻo. Lợi dụng vị trí nước đệm . Lợi dụng mâu thuẫn giữa 2 thế lực Anh - Pháp đã lựa chiều có lợi để giữ chủ quyền đất nước. * Tính chất Thái Lan phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa và giữ được chủ quyền độc lập. Tính chất một cuộc cách mạng tư sản không triệt để. Trong bối cảnh chung của châu Á, Thái Lan đã thực hiện đường lối cải cách, chính nhờ đó mà Thái Lan thoát khỏi thân phận thuộc địa giữ được độc lập. 14 | BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KỲ THI THPTQG VÀ ĐH CAO ĐẲNG) BÀI 5. CHÂU PHI VÀ KHU VỰC MỸ LA TINH (Thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX) I. CHÂU PHI Châu Phi là lục địa lớn thứ 2 trên thế giới, giàu tài nguyên khoáng sản, có nền văn hóa lâu đời. Châu Phi có nền văn minh cổ đại rực rỡ. * Các Đế quốc xâm lược phân chia châu Phi Từ giữa thế kỉ XIX thực dân châu Âu bắt đầu xâm lược châu Phi. Vào những năm 70 80 của thế kỉ XIX, sau khi hoàn thành kênh đào Xuy ê, các nước tư bản phương Tây đua nhau xâu xé châu Phi. Anh chiếm: Nam Phi, Ai Cập, Đông Xu-đăng, một phần Đông Phi, Kênia, Xômali, Gam bi a. Pháp chiếm: Tây Phi, miềm xích đạo châu Phi, Ma đa ga xca, một phần Xô ma li, An giê ri, Tuy ni di, Xa ha ra. Đức: Camôrun, Tôgô, Tây Nam Phi, Tadania, Bỉ chiếm. Công gô Bồ Đào Nha: Mô-dăm Bích, Ănggôla và một phần Ghinê Đầu thế kỉ XX việc phân chia thụôc địa giữa các đế quốc ở châu Phi căn bản đã hoàn thành. * Các cuộc đấu tranh tiêu biểu của nhân dân châu Phi Thời gian Phong trào đấu tranh Kết quả Cuộc đấu tranh của Áp-đen Ca- Pháp mất nhiều thập niên mới chinh phục 1830-1874 đê ở Angiêri thu hút đông đảo lực được nước này. lượng tham gia 1879-1882 Ở Ai Cập Atmet Arabi lãnh đạo Năm 1882 các đế quốc mới ngăn chặn được phong trào “Ai Cập trẻ” phong trào https://www.facebook.com/groups/butphavan/ | 15 Mu-ha-met At-mét đã lãnh đạo Năm 1898 phong trào bị đàn áp đẫm máu 1882-1898 nhân dân Xu-Đăng chống thực nên thất bại dân Anh Nhân dân Ê ti ô pi a tiến hành - Ngày 01/3/1896 Italia thất bại, Êtiôpia giữ 1889 được độc lập kháng chiến chống thực dân Ita- -Cùng với Libêria là những nước châu Phi giữ lia. được độc lập ở cuối thế kỉ XIX đến XX. Kết quả: phong trào đấu tranh chống thực dân của nhân dân châu Phi đều thất bại (trừ Êtiôpia). Nguyên nhân thất bại là do: chênh lệch lực lượng, trình độ tổ chức thấp, bị thực dân đàn áp. Ý nghĩa: thể hiện tinh thần yêu nước, tạo tiền đề cho giai đoạn sau - đầu thế kỉ XX. Phong trào đấu tranh ở châu Phi bao gồm đấu tranh bảo vệ độc lập và đấu tranh chống ách đô hộ của chủ nghĩa thực dân. Mĩ La-tinh: là một phần lãnh thổ rộng lớn của châu Mĩ. Gồm một phần Bắc Mĩ, toàn bộ Trung Mĩ, Nam Mĩ và những quần đảo ở vùng biển Ca ri bê. Sở dĩ gọi đây là khu vực Mĩ La tinh vì cư dân ở đây nói tiếng Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nha (ngữ hệ La tinh). Trước khi xâm lược, Mĩ La tinh là một khu vực có lịch sử văn hóa lâu đời, giàu tài nguyên. Cư dân bản địa ở đây là người Inđian, chủ nhân của nhiều văn hóa cổ nổi tiếng, văn hóa May a, văn hóa In ca, văn hóa A dơ tếch. KHU VỰC MĨ LA-TINH * Chế độ thực dân ở Mĩ La-tinh: Đầu thế kỉ XIX, đa số các nước Mĩ La tinh đều là thuộc địa của Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha. Chủ nghĩa thực dân đã thiết lập chế độ thống trị phản động, dã man, tàn khốc: + Tàn sát dồn đuổi cư dân bản địa, chiếm đất đai lập đồn điền + Đưa người Châu Phi sang để khai thác tài nguyên (vàng và bạc, người ta còn 16 | BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KỲ THI THPTQG VÀ ĐH CAO ĐẲNG) chở từ châu Mĩ về Tây Ban Nha đường, ca cao, gỗ, đá quý, ngọc trai, cánh kiến, thuốc lá, bông... ) * Phong trào đấu tranh giành độc lập Thời gian Tên nước Kết quả - Năm 1803 thắng lợi . Ở Haiti bùng nổ cuộc đấu tranh (1791) -Haiti thành nước cộng hòa Cuối XVIII chống Pháp dưới sự lãnh đạo của Tút-xanh da đen đầu tiên ở Nam Mĩ. Lu véc tuy a. -Cổ vũ phong trào đấu tranh ở Mĩ La-tinh. - Các quốc gia độc lập ra đời : + Mê hi cô : 1821 + Áchentina : 1816 20 năm -Phong trào đấu tranh nổ ra sôi nổi, quyết + Urugoay: 1828 đầu thế liệt ,các quốc gia độc lập ở Mĩ La-tinh lần + Paragoay: 1811 kỉ XX lượt hình thành . + Braxin: 1822 + Pê ru: 1821 + Colômbia: 1830 + Ecuađo: 1830 Nhận xét Đầu thế kỉ XX phong trào đấu tranh giành độc lập ở Mĩ La-tinh diễn ra sôi nổi, quyết liệt. Kết quả hầu hết khu vực đã thóat khỏi ách thống trị của thực dân Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha trở thành quốc gia độc lập * Tình hình Mĩ La tinh sau khi giành độc lập và chính sách bành trướng của Mĩ Sau khi giành độc lập, các nước Mĩ La tinh có tiến bộ về kinh tế xã hội: Braxin trồng nhiều bông và cao su, cung cấp một nữa cà phê cho thị trường thế giới. Achentina sản xuất len, da cừu, thịt bò xuất khẩu sang Anh... Các đồn điền trồng lúa mì, cây công nghiệp, chăn nuôi lấy thịt, sữa và lông phát triển mạnh trở thành nguồn hành xuất khẩu có giá trị của nhiều nước. Dân số tăng nhanh do người nhập cư ngày càng đông. Mĩ âm mưu biến Mĩ La tinh thành “sân sau” của Mĩ ở Mĩ La tinh. https://www.facebook.com/groups/butphavan/ | 17 Để thực hiện được âm mưu của mình, Mĩ đã đưa ra thủ đoạn tuyên truyền học thuyết: “Châu Mĩ của người châu Mĩ” (1823), thành lập “Liên minh dân tộc các nước cộng hòa châu Mĩ” ( Liên Mỹ )dưới sự chỉ huy của Oa sinh tơn. Năm 1898 Mỹ hất cẳng Tây Ban Nha (người châu Âu) khởi châu Mĩ. Đầu thế kỉ XX, dùng chính sách “Cái gậy lớn” và “Ngoại giao đô la” để khống chế khu vực này. Mĩ La tinh trở thành thuộc địa kiểu mới của Mĩ. CHƯƠNG 2. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT ( 1914 -1918) BÀI 6. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914 - 1918) I. Nguyên nhân của chiến tranh 1. Quan hệ quốc tế cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX Chủ nghĩa tư bản phát triển theo quy luật không đều làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các đế quốc ở cuối XIX đầu XX. Sự phân chia thuộc địa giữa các đế quốc cũng không đều. Đế quốc già (Anh, Pháp) nhiều thuộc địa. Đế quốc trẻ (Đức, Mĩ) ít thuộc địa. Mâu thuẫn giữa các đế quốc về vấn đề thuộc địa nảy sinh và ngày càng gay gắt. Các cuộc chiến tranh giành thuộc địa đã nổ ra ở nhiều nơi vào cuối thế kỷ XIX: như chiến tranh Trung – Nhật, Mỹ- Tây Ban Nha, Nga – Nhật Trong cuộc chạy đua giành giật thuộc địa, Đức là kẻ hiếu chiến nhất, lại ít thuộc địa . Đức đã cùng Áo - Hung, Italia thành lập “phe Liên Minh”, năm 1882 chuẩn bị chiến tranh chia lại thế giới. 18 | BỨT PHÁ ĐIỂM THI MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI (CHINH PHỤC KỲ THI THPTQG VÀ ĐH CAO ĐẲNG) Để đối phó Anh đã ký với Nga và Pháp những Hiệp ước tay đôi hình thành phe Hiệp ước (đầu thế kỉ XX). Đầu thế kỉ XX ở châu Âu đã hình thành 2 khối quân sự đối đầu nhau, âm mưu xâm lược, cướp đoạt lãnh thổ và thuộc địa của nhau, điên cuồng chạy đua vũ trang, chuẩn bị cho chiến tranh, một cuộc chiến tranh đế quốc nhằm phân chia thị trường thế giới không thể tránh khỏi. Hai khối quân sự ráo riết chạy đua vũ trang tích cực chuẩn bị chiến tranh Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh * Nguyên nhân sâu xa Sự phát triển không đều của các nước đế quốc ,mâu thuẫn giữa các đế quốc về vấn đề thuộc địa ngày càng gay gắt (trước tiên là giữa đế quốc Anh với đế quốc Đức) là nguyên nhân cơ bản dẫn đến chiến tranh. Sự tranh giành thị trường thuộc địa giữa các đế quốc với nhau. * Nguyên nhân trực tiếp Sự hình thành hai khối quân sự đối lập, kình địch nhau. Duyên cớ: 28/6/1914 Hoàng thân thừa kế ngôi vua Áo-Hung bị ám sát tại Bô-xni a (Xéc bi) Đến năm 1914, sự chuẩn bị chiến tranh của 2 phe đế quốc cơ bản đã xong. Ngày 28/6/1914, Áo - Hung tổ chức tập trận ở Bôxnia. Thái tử Áo là Phéc đi nan đến thủ đô Bô xni a là Xa ra e vô để tham quan cuộc tập trận thì bị một phần tử người Xéc bi ám sát. Nhân cơ hội đó Đức hùng hổ bắt Áo phải tuyên chiến với Xéc bi. Thế là chiến tranh đã được châm ngòi. II. Diễn biến của chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914-1918) Giai đoạn thứ nhất (1914 - 1916) * Chiến tranh bùng nổ + Ngày 28/6/1914, Hoàng thân thừa kế ngôi vua Áo-Hung bị ám sát + Ngày 28/7/1914, Áo-Hung tuyên chiến với Xéc-bi. https://www.facebook.com/groups/butphavan/ | 19 Ngày 1/8/1914, Đức tuyên chiến với Nga. Ngày 3/8/1914, Đức tuyên chiến với Pháp Ngày 4/8/1914, Anh tuyên chiến với Đức. Chiến tranh thế giới bùng nổ diễn ra trên