Thế giới loài bướm

I>          KHÁI QUÁT VỀ SÂU BỌ II>         SỰ KÌ DIỆU CỦA LOÀI BƯỚM  1>    Bạn có biết  2>    Sinh sản và phát triển  3>    Cơ chế bay  4>    Đôi cánh và sự ngụy trang  5>    Bướm và bạn tình III>      MỘT VÀI ĐẠI DIỆN BƯỚM Ở VIỆT NAM IV>      BƯỚM VÀ VAI TRÒ  1>    những điều có ích  2>    tác hại  3>    Phòng chống  I> KHÁI QUÁT VỀ SÂU BỌ Thuộc phân ngành cĩ ống khí cơ thể gồm cĩ 3 phần Đầu: là một khối đồng nhất, trên đầu cĩ râu, mắt và phần phụ miệng. Phần phụ miệng cơn trùng hại kho chủ yếu là phần phụ miệng kiểu nghiền, một số cĩ kiểu chích hút và vịi hút. Phần ngực: gồm 3 phần: ngực trước, ngực giữa, và ngực sau. Mỗi phần mang 1 đơi chân ngực, ngực giữa và ngực sau mỗi phần cịn mang thêm 1 đơi cánh.-         Phần bụng: gồm một số đốt, một số lồi ở các đốt cuối cùng cĩ mang thêm phần phụ sâu bọ không có xương sống . tầng cuticun biến đổi thành bộ xương ngoài che cho phần thịt ở trong .-         có các lổ nhỏ ở 2 bên thân để hô hấp gọi là lỗ thở . không có phổi .có hệ ống malpighi là cơ quan bài tiết 1>    bạn có biết 2>    sinh sản và phát triển 3>    Cơ chế bay 4>    đôi cánh và sự ngụy trang bướm và bạn tình II> SỰ KÌ DIỆU CỦA LOÀI BƯỚM 1>BẠN CÓ BIẾT ... rằng những con bướm nếm bằng chân của nĩ? ... rằng những con bướm khơng cĩ những lổ mũi? Chúng ngửi với an-ten! ... rằng những cánh của con bướm được bao phủ với những kích thước bé nhỏ? Những kích thước màu mè khác nhau làm với những mẫu đẹp mà chúng ta thấy. ... rằng những con bướm cĩ máu lạnh? Những màu tối trên những cái cánh của chúng giúp chúng hấp thụ sức nĩng từ mặt trời.  ... rằng nhiều con bướm mặc sự ngụy trang? Những cái cánh của những con bướm cĩ những màu và kiểu mẫu được pha trộn với những mơi trường xung quanh tự nhiên của chúng để bảo vệ chúng từ những con dã thú.  ... rằng những con bướm cĩ thể thấy tia sáng cực-tím? Một vài kích thước trên những cái cánh của con bướm phản chiếu ánh sáng mà khơng thể thấy được bởi con người. Những con bướm dùng những kiểu mẫu của tia cực-tím này để nhận biết nhau. ... rằng cái miệng của con bướm thì giống như một cái ống hút nước? Đĩ là bởi vì những con bướm chỉ ăn những thức ăn nước, giống như mật từ những bơng hoa hay trái cây. Cái miệng, được gọi là cái vịi, ở vị trí cuốn lên cho đến khi đến thời gian để ăn. ... rằng một con bướm khơng phải luơn luơn là một con bướm? Mỗi con bướm bắt đầu như một cái trứng nhỏ xíu mà nở ra một con sâu bướm. Con sâu bướm lớn lên và lớn lên cho đến khi đúng thời gian để xây nên một cái vỏ cứng xung quanh thân thể của nĩ, được gọi là con nhộng. Trong lúc con sâu bướm ngũ bên trong con nhộng, thân thể của nĩ thay đổi và lớn lên những bộ phận mới. Khi nĩ đi ra ngồi, nĩ trở thành một con bướm, thật khác biệt nhiều hơn một con sâu bướm!  2. Sinh sản và phát triển Cĩ khả năng sinh sản mảnh liệt Biến thái hồn tồn: Vịng đời cĩ 4 thời kỳ (trứng, sâu non, nhộng và trưởng thành); sâu non khơng giống dạng trưởng thành, nhộng khơng hoạt động   Trứng Sâu bướm Nhộng Bướm Trưởng thành 3> Cơ chế bayCánh là sản phẩm tiến hóa độc đáo , bắt nguồn từ nếp da bất động của phần ngực Cũng như những sâu bọ khác , khi bay cánh bướm hoạt động như đoàn bẩy mà điểm tựa là sống phía lưng của tấm bênNghiên cứu để tìm ra cơ chế bay của bướm thực hiện trên những con bướm giáp đỏ do các nhà nghiên cứu Adrian Thomas và Robert srygley của đại học oxford của anh thực hiện . ï Hai nhà nghiên cứu phát hiện thấy , khi bay , loài bướm giáp đỏ phối hợp các kiểu vỗ cánh ,chao liệng một cách điêu luyện đến bất ngờ thay vì những cú vỗ cánh nhát gừng ngẫu nhiên bướm có hẳn mỗi chiến lược bay và dể dàng luân chuyển giữa các chiến lược.Họat động vẫy cánh của bướm không phải là những cử động ngẫu nhiên ,mà là kết qủa vận dụng điêu luyện một lọat các cơ chế khí động học.Sáu kiểu vỗ cánh và xoay cánh ,giúp bướm giáp dỏ nâng được cơ thể trong không trung , hơn thế nữa chúng còn có thể chuyển đổi dễ dàng giữa các kiểu vỗ cánh , “ tương tự như ngựa có thể chuyển từ đi bộ sang chạy nước kiệu hay phi nước đại vậy ” Sự di cưKhi môi trường sống thay đổi nhiều loài bướm có sự di cư :trong đó Nổi tiếng về sự di cư đầy bí ẩn hàng năm từ Canada tới Mexico, lồi bướm Vua đã cho con người thấy sự ngoan cường khi chúng phục hồi sau một đợt thời tiết lạnh giá ở Mexico năm ngối. Đợt giá rét này đã làm cho số lượng bướm Vua giảm ít nhất là 65 triệu con.  Đôi cánh và sự ngụy trang Khi nhìn thấy loài bướm bay trên không trung , bạn đừng vội cho rằng những cánh bướm vốn có màu sắc sặc sỡ . thực ra cánh bướm có đạc tính nhiều tầng nhiều lớp phấn đan xen chống chéo . khi mặt trời chiếu vào những lớp phấn này sẽ phát quang , tạo nên ngũ sắc sặc sỡ ngoài dễ lẫn với môi trường xung quanh mà bướm đã sữ dụng đễ ngụy trang cho mình Ngụy trang Chính màu sắc sặc sỡ ấy và vẽ bề Bướm lá khi đậu dễ lẩn với lá khô khó nhìn thấy ,loài bướm đêm cải trang thành bãi phân chim ! khi nó đậu trên chiếc lá cây , những cái chân lông lá của nó dang ra làm cho nó giống hệt bãi phân chim bắn tung tóe Bướm đêm thích đậu trên đám địa y mốc meo trên thân cây . những vết lốm đốm trên cơ thể chúng hòa lẩn vào màu nâu trắng loang lỗ của địa y , vì thế chúng dường như biến mất đi trong đám địa y đó vậy  Có loài bướm có màu sắc sặc sỡ , dễ nhận biết như thông tin từ xa cho kẻ thù “ độc đấy đừng động vào nhờ đó mà nó tránh được nguy hiểm , cóloài bứơm đưa thư ăn lá cây lạc tiên . thế nó có thành tiên ? ngược lại thì có ! lá cây lạc tiên chứa nhiều chất cyanide , một loại chất độc chết người . chất độc này tích tụ dần trong cơ thể sâu . biết được ưu thế này của mình , con bướm có màu sắc sặc sỡ này hiên ngang bay lượn như giữa chốn khong người với điệu bộ thách thức “ đố mày dám xơi ông ” và quả thật chả ai dại mà dây với loại “ chí phèo” này _ mọi con chim đều tránh xa nó ï Cặp cánh của con bướm ăn chuối ở guinea có hai mắt giả to tướng để dạo những kể thù ăn bướm “ gương mắt chống lại kẻ thù  ï 5>Bướm và bạn tình Như loài bướm đêm , các nàng bướm cái mới là người chủ động sử dụng “ vũ khí hóa học “ đễ tấn công _ và giới nữ mà ra tay thì phải biết . mùi hương mà các nàng bướm hoàng đế dùng đễ quyến rủ các chàng có thể kiến các chàng bướm đực ở cách xa hàng cây số phải bỏ giở công việc mà lao tới ! ngay khi những rơi râu đánh hơi thấy mùi hương thoang thoảng , anh chàng liền mỡ hết tốc lực lao tới nơi phát ra mùi hương theo một con đường dích dắc . và khi tiếp cận đối phương ,anh chàng không bỏ phí thời gian mà bày tỏ tình yêu lảng mạn với cô nàng ngay lập tức Khi anh chàng bướm đực “ chấm” một cô nàng bướm cái nào đó , anh ta sẽ bay sượt qua và rải phấn thơm vào cô nàng (mỗi loài bướm thích mùi thơm riêng). Mùi thơm này có mảnh lực ghê gớm , cô nàng bướm lập tức run rẩy cả người đậu ngay xuống đất và đứng im . Đó là tín hiệu tỏ ý muốn mời anh chàng đến với mình Ánh sáng phân cực trên cánh bướm hấp dẫn bạn tình. Khơng chỉ màu sắc lung linh của những con bướm cái thu hút bạn tình, mà chính ánh sáng phân cực phát ra từ cánh chúng cũng cuốn hút các chàng si tình. Đây là bằng chứng đầu tiên cho thấy một lồi vật trên cạn cĩ phản ứng với ánh sáng theo cách này. Heliconius cydno (trên) phân cực ánh sáng phản chiếu, cịn H.melpomene malleti  (dưới) thì khơng Tuy nhiên nhận diện mùi hương làm giảm hứng tình Các nhà nghiên cứu đã khám phá ra chất làm suy giảm tình dục trong khi đang tìm hiểu lồi bướm trắng gân xanh Pieris napi. Thay vì tặng con cái một chiếc nhẫn đính hơn để thể hiện rằng nàng đã "cĩ chủ", bướm đực của lồi này tặng cho bạn tình một liều methyl salicylate trong tinh dịch của chúng. Mùi khĩ chịu của hĩa chất sẽ khiến các chàng khác tránh xa. Chúng buộc phải bay đi tìm các cơ nàng khác rảnh rỗi và thơm tho hơn. III> MỘT VÀI ĐẠI DIỆN BƯỚM Ở VIỆT NAM Bướm Khế là loại bướm đêm cĩ kích thớc lớn nhất ở nớc ta và trên thế giới. Bớm đực rất dễ phân biệt với Bớm cái bởi anten dạng lợc kép, ấu trùng to đạt tới 80 mm, màu nâu tối, với nhiều điểm nâu đen trên thân ấu trùng. Mặt lng của ấu trùng với nhiều hàng lơng ứng dạng gai màu xanh thẫm ở gần hậu mơn của ấu trùng cĩ một vệt,màu xanh tím.  Mơ tả: ·         Bướm đực cĩ cánh trước màu nâu và 3 giải sọc mờ trắng phần gốc cánh. Phần cánh sát thân cĩ màu xanh nâu xanh càng sát gốc cánh màu xanh càng rõ. Lưng màu xanh, phần bụng cĩ 4 khoanh màu vàng. 2 khoanh mờ ở giữa bụng. Cánh sau cũng cĩ phần màu xanh rất đẹp ở phần gốc cánh. Cĩ 5 đuơi mỏng, đuơi giữa dài và chĩp đuơi cĩ màu vàng ĩng ánh. Phần mép cánh trong cĩ 2 điểm vàng và ở giữa là 1 mảng đen. Bướm phượng đuơi kiếm răng tù Tình trạng: ·         Hiện nay rất hiếm Bớm cĩ sải cánh dài 40 - 50 mm, con đực và con cái kích thớc nh nhau. Cánh trớc hình tam giác nhọn, gốc cánh màu đen, cánh sau gốc cánh màu đen, hình hẹp kéo dài thành một cái đuơi dài (25 - 40 mm).Bớm cĩ hình dạng lạ đẹp, thờng đợc làm ví dụ trong các sách về cơn trùng học về tính đa dạng của cơn trùng, là đối tợng săn lùng của các nhà su tầm Bớm. Bướm phượng đuơi nheo Hình thể của của bướm cái và bướm đực rất khác nhau . Bướm đực cĩ thân, cánh màu nâu và những đốm vàng, xanh xen lẫn. Một dải màu vàng xanh nằm ở giữa cánh trước và một mảng vàng lớn nằm ở cánh sau. Con đực cĩ 1 chiếc đuơi dài nổi bật ở cuối cánh sau trong khi bướm cái khơng cĩ màu vàng xanh đặc trưng này. Cĩ một mảng màu trắng hình ngũ giác ở cánh sau và những chiếc đuơi dài, mỏng ·         Là lịai quí hiếm và được các nhà phân lọai sưu tầm mẫu vật. Được làm các bức tranh bướm đẹp cho nên lịai này bị khai thác ráo riết. B P ĐUƠI KIẾM RANG NHON Bướm cĩ kích thước trung bình, sải cánh dài 85 - 90 mm. Cánh con đực và con cái cĩ kích thớc giống nhau, màu trắng vàng cĩ nhiều vạch đen, mặt trên của cánh trước cĩ 7 vạch đen, vạch thứ hai kéo dài tới giữa cánh cịn lại kéo dài khoảng 1/5 cánh. Cánh sau cĩ đuơi dài dạng kiếm. Mép cánh và kiếm cĩ màu đen. Mặt trên của cánh sau màu trắng vàng với nhiều vệt và chấm đen. Bướm phượng đuơi kiếm Hiện nay lồi Bớm này rất hiếm do diện tích rừng bị phá hủy Một số loài bướm thường gặp Bướm hổ đốm Bướm phượng cam Bướm giáp lớn Bướm phượng lớn Bướm đuơi chim IV> lợi ích và tác hại 1>   lợi ích thụ phấn cho hoa .chúng làm việc này khi bay từ bông này sang bông khác .mổi khi chuôi vào một bông hoa để hút mật , phấn hoa sẽ dính vào người chúng , khi chúng chui sang những bông hoa khác , phấn hoa trên người chúng sẽ dính vào đài hoa kia . kết quả là hoa được thụ phấn Tranh bướm suất khẩu  Nghệ nhân Hồ Đắc Hiệp đang ghép bướm Cụ thể như, một tác phẩm tranh bướm khổ 25 X 35 cm giá bán ra của anh Hiệp chỉ khoảng 20 USD/tấm người trong nước cho là đắt, trong khi du khách nước ngồi mua tác phẩm như vậy giá đắt hơn gấp 3 - 4 lần, anh sản xuất ra bao nhiêu cũng đều bán hết nhưng du khách nước ngồi phải mua tranh của anh qua đơn vị trung gian.  Nuôi bướm: để nuôi con  Bướm để làm bộ sưu tập Làm thức ăn Có thể bạn thấy ghê ghê , nhưng đối với nhiều người côn trùng ăn ngon ra phết ! hơi nữa chúng giàu chất bổ . giàu vitamin và khoáng chất .món ăn thường gặp ở ta là nhộng ran lá chanh .những con nhộng rất bổ vì 70 % cơ thể nó là chất đạm  Tác hạiSâu bướm hại mùa màn . dịch bướm bạc    Phòng chốmg Dùng thiên dịch để diệt sâu bướm Bướm xa đến 11 km vẩn nhận được mùi của nhau vì vậy người ta có thể dùng chất trụ sinh học để tập trung chúng lại tiêu diệt . Tuy nhiên ở giai đoạn trưởng thành đa số các loài bướm đều không có hại vì vậy chúng ta cần có biện pháp bảo vệ chúng Hạn chế dùng thuốc trừ sâu ở các vùng Không săn bắt và buôn bán các loài bướm quí Tăng cường và nghiêm túc bảo vệ phục hồI và phát triển rừng Cả triệu bướm chết Cảnh sát Mexico bắt đầu báo nguy về hiện tượng hàng triệu con bướm thuộc giống Monarch đã chết hằng loạt tại nhiều tiểu bang, lý do bướm chết được nghi là do nạn phá rừng lấy gỗ vơ tội vạ tại các vùng mà lồi bướm thiên di này dùng làm nơi tạm trú mùa đơng.Loại bướm Monarch bay từ Canada về Mexico mỗi năm trong đợt thiên để chú ẩn trong mùa lạnh,  Nhưng chính phủ Mexico và các viên chức bảo tồn lâm nghiệp đã chối các lời cáo buộc vụ bướm chết là do dân phá rừng xài thuốc trừ sâu để giết lồi bướm này.