SKKN Sử dụng và khai thác kênh hình trong dạy học địa lí của phòng giáo dục Thái Thụy

Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù chuyªn ®Ò Khai thác kênh hình trong SGK địa lí Đó là tập hợp các Kênh hình sách giáo khoa là gì ? Bản đồ Lược đồ Sơ đồ Tranh , ảnh Mô hình Biểu đồ Bảng , biểu Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy A. Vai trò của kênh hình trong SGK Địa lí Nó là phương tiện trực quan của giáo viên , là nguồn tri thức quan trọng của học sinh . Nó có khả năng cung cấp thông tin một cách đầy đủ hơn khi SGK chưa trình bày đến nó . - Giúp giáo viên dễ dàng tiếp cận với tri thức mới , dễ hình thành nên các biểu tượng trực quan của địa lí , tăng năng suất làm việc của giáo viên , giảm thiểu tính chất giảng dạy mang tính thông báo một chiều hay còn gọi là kiến thức “ hàn lâm ” - Học sinh dễ tiếp thu trong quá trình nhận thức nó phát triển tư duy và hỗ trợ học sinh khái niệm trừu tượng hoá vấn đề . - Cải tiến phương pháp dạy học của giáo viên và thay đổi hình thức học của học sinh theo hướng tích cực . Lấy học sinh làm trung tâm , giáo viên có tác dụng hướng dẫn học sinh trong quá trình chủ động tiếp cận kiến thức - Nó có tác dụng minh hoạ cho các sự vật , hiện tượng , khái niệm địa lí . Nó hỗ trợ và phát huy mọi giác quan của người học . Tăng độ tin cậy và khắc sâu kiến thức . Giảm thời gian giảng giải , gây hứng thú cho người học , dễ nhận biết , dễ nhớ , làm cho bài giảng sinh động hơn . Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy B. Thực trạng sử dụng kênh hình SGK trong giảng dạy tại trường THCS - Hiện tại còn nhiều giáo viên dạy chéo ban môn Địa lí nên sự tìm tòi và khai thác kiến thức từ tranh ảnh , biểu đồ , bản đồ còn nhiều hạn chế . - Kiến thức Địa lí của giáo viên còn chưa sâu nên khai thác chưa hết tác dụng của kênh hình . - Giáo viên sử dụng kênh hình chưa đúng lúc , đúng chỗ và đúng phương pháp sử dụng , hoặc sa đà vào phân tích tranh ảnh trên phương diện nghệ thuật - Có tình trạng lên lớp rồi mới tiếp xúc với kênh hình nên trong quá trình giảng dạy rất khó khai thác kiến thức . Hoặc bỏ qua kênh hình chỉ chú ý đến kênh chữ - Tình trạng học sinh không biết cách phân tích kênh hình do giáo viên chưa đề cao được vai trò của kênh hình trong giảng dạy . - Một số tranh ảnh hoặc các mô hình , lược đồ không thể hiện được rõ nội dung của bài học làm giáo viên rất lúng túng khi phân tích . Chất lượng một số tranh ảnh đôi khi còn chưa cao , hình ảnh chưa rõ nét . Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy Lược đồ các mảng kiến tạo (SGK Địa lí 8 Trang 67) Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy C. Phương pháp tổ chức cho học sinh khai thác kênh hình SGK 1. Yêu cầu của việc sử dụng kênh hình + Kênh hình phải có hiệu quả cao , đáp ứng về yêu cầu nội dung và phương pháp giảng dạy bộ môn . + Tập trung sử dụng kênh hình như một nguồn tri thức , hạn chế dùng chúng theo cách minh hoạ cho kiến thức . + Có kế hoạch chuẩn bị trước cho kênh hình , tránh tình trạng lên lớp rồi mới tiếp xúc với kênh hình . + Khi soạn bài cũng như khi lên lớp , giáo viên cần phải xây dựng được một hệ thống câu hỏi , bài tập tương đối chuẩn xác , rõ ràng để học sinh làm việc với các kênh hình . + Giáo viên nên nắm được trình tự các bước phân tích để rèn luyện khả năng tư duy và rèn kĩ năng cho học sinh Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy C. Phương pháp tổ chức cho học sinh khai thác kênh hình SGK 1. Yêu cầu của việc sử dụng kênh hình 2. Phương pháp tổ chức a, Khai thác kiến thức trên bản đồ + Phải hướng dẫn học sinh cách khai thác tri thức từ bản đồ thông qua các hình thức sau : - Yêu cầu học sinh quan sát , đọc thật kĩ chú giải và các ước hiệu trên bản đồ , bản đồ này thuộc loại gì , nó sẽ có tác dụng trong những vấn đề gì ? - Trên bản đồ thể hiện những yếu tố gì ? Yếu tố nào là trọng tâm ( đó là yếu tố có liên quan đến bài học ). Bản đồ này sử dụng mấy hình thức biểu hiện ( kí hiệu , đường chuyển động , chấm điểm , bản đồ-biểu đồ ) Cần đối chiếu giữa bản đồ và kiến thức SGK cũng như kiến thức thực tiễn để từ đó học sinh sẽ có kĩ năng đọc bản đồ . Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy Đối tượng học tập Bản đồ Phương pháp dạy của Thầy Kiến thức bản đồ Học sinh Kĩ năng bản đồ Mối quan hệ giữa kĩ năng bản đồ của học sinh và phương pháp dạy của Thầy Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy C. Phương pháp tổ chức cho học sinh khai thác kênh hình SGK 1. Yêu cầu của việc sử dụng kênh hình 2. Phương pháp tổ chức a, Khai thác kiến thức trên bản đồ b. Khai thác kiến thức từ tranh ảnh địa lí - Giáo viên sử dụng nhiều câu hỏi phát hiện để gợi ý cho học sinh nhìn và quan sát trên tranh ảnh có sẵn trong SGK để trả lời - Có thể phân tích tranh , ảnh trước rối quy nạp lại kiến thức hoặc nêu và phát hiện kiến thức và tranh ảnh có tính chất dẫn kiến thức - Trong quá trình sử dụng tranh ảnh giáo viên nên dùng phương pháp đàm thoại để hướng dẫn học sinh quan sát , tập trung chú ý những chi tiết quan trọng - Khi tranh ảnh không nêu rõ được đặc điểm , chi tiết của đối tượng thì giáo viên phải kết hợp với việc bổ sung các hình vẽ trên bảng hoặc các vật mẫu - Tranh ảnh nên sử dụng đúng lúc , đúng chỗ thì mới phát huy được hết tác dụng không làm cho học sinh giảm hứng thú hoặc phân tán tư tưởng - Giáo viên nên cho học sinh sưu tầm những tranh ảnh từ các tạp chí , báo trong các trang WEB theo các chủ đề khác nhau Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy C. Phương pháp tổ chức cho học sinh khai thác kênh hình SGK 1. Yêu cầu của việc sử dụng kênh hình 2. Phương pháp tổ chức a, Khai thác kiến thức trên bản đồ , lược đồ b. Khai thác kiến thức từ tranh ảnh địa lí c. Khai thác kiến thức từ biểu đồ - Giáo viên trước hết phải nắm được nguyên tắc của biểu đồ , phải có kiến thức biểu đồ , phải biết vẽ biểu đồ Phân tích biểu đồ cần chú ý đến ý nghĩa của nó , cách thức thể hiện và yếu tố cơ bản của biểu đồ . Ví dụ : Biểu đồ hình tròn thể hiện cơ cấu thành phần nên chú ý xem thành phần nào có tỷ trọng lớn , tỷ trọng nhỏ . Sự lớn , nhỏ ấy thể hiện được điều gì , xu hướng của nó ra sao ? - So sánh hai hoặc 3 biểu đồ để thấy được sự khác nhau cơ bản của các thành phần tự nhiên . Ví dụ : Khi phân tích biểu đồ khí hậu của môi trường ôn hoà giáo viên phải hướng dẫn cho học thấy được sự khác nhau cơ bản giữa ôn đới hải dương và ôn đới lục địa.Sự khác nhau thể hiện ở lượng mưa và đường biểu diễn nhiệt độ Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy Dịch vụ Công nghiệp và xây dựng Nông - Lâm – Ngư nghiệp Biểu đồ về sự thay đổi cơ cấu kinh tế nước ta thời kì 1991-2002 (%) Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy Phßng gi¸o dôc Th¸i thôy Mọi thông tin có liên quan đến âm thanh , tranh ảnh , Video Clip hoặc mô hình địa lí trực quan để đưa vào bài giảng Microsoft PowerPoint, hoặc nhu cầu về bài soạn điện tử từ khối 6 đến khối 9 xin chia sẻ và liên hệ : B ùi Thế Vinh : Trường THCS Thụy Hải - ĐT ; 853722 NR: Khu 8 Diêm Điền ĐT : 713212 ĐTDĐ: 0906520308 Xin chân thành cảm ơn các thầy cô về dự chuyên đề . Mọi thắc mắc xin hỏi : Bùi Thế Vinh trường THCS Thụy Hải ĐTCQ: 853722; NR: 713212 ; DĐ: 0906520308