Lắng nghe và phản hồi tích cực

* LẮNG NGHE và PHẢN Hễ̀ITÍCH CỰC Thảo luọ̃n nhóm Có bao nhiờu cách nghe? Thờ́ nào là lắng nghe tích cực ? Nghe tích cực khác nghe thụ đụ̣ng như thờ́ nào ? * * BA CÁCH NGHE * Nghe thụ động là nghe mà khụng lắng nghe. Vỡ vậy, khụng biết là ngưũi ta núi gỡ. Nghe chủ động (lắng nghe tốt) là khả năng ngừng suy nghĩ và làm việc của mỡnh để hoàn toàn tập trung vào những gỡ mà ai đú đang núi. Nghe chủ động là một kỹ năng cơ bản trong tập huấn. Khi lắng nghe chủ động, tập huấn viên không chỉ nghe các từ để hiểu nghĩa mà còn để khuyến khích sự tham gia của học viên, thể hiện sự tôn trọng và hiểu biết của mình về học viên. Khi tập huấn viên chăm chú lắng nghe, họ cũng cảm nhận được tốt hơn những gì đang diễn ra trong lớp học và có thể đáp lại nhu cầu của học viên cũng như cải tiến chất lượng tập huấn của mình. * Thảo luọ̃n nhóm Muụ́n lắng nghe hiợ̀u quả cõ̀n phải đảm bảo những nguyờn tắc nào ? Nờu những điờ̀u nờn và khụng nờn làm khi lắng nghe ? * * Nguyờn tắc lắng nghe hiệu quả Giữ yờn lặng Quan tõm thực sự đến nội dung đang nghe Thể hiện rằng bạn muốn nghe Trỏnh sự phõn tỏn Thể hiện sự đồng cảm, tụn trọng Kiờn nhẫn Giữ bỡnh tĩnh Đặt cõu hỏi, kiờ̉m tra lại thụng tin * Những điều nờn và khụng nờn làm khi lắng nghe Nờn Tập trung Giao tiếp bằng mắt Sử dụng ngụn ngữ cử chỉ tớch cực Nghe để hiểu Tỏ thỏi độ tụn trọng và đồng cảm Khụng tỏ thỏi độ phỏn xột Thể hiện khi xỏc định được những điểm cơ bản Khuyến khớch người núi phỏt triển khả năng tự giải quyết vấn đề của chớnh họ Giữ im lặng khi cần thiết Khụng nờn Cói hoặc tranh luận Kết luận quỏ vội vàng Cắt ngang lời người khỏc Diễn đạt phần cũn lại trong cõu núi của người khỏc Đưa ra nhận xột quỏ vội vàng Đưa ra lời khuyờn khi người ta khụng yờu cầu Để cho những cảm xỳc của người núi tỏc động quỏ mạnh đến tỡnh cảm của mỡnh Luụn nhỡn vào đồng hồ Giục người núi kết thỳc LẮNG NGHE 3 CẤP ĐỘ * BT thực hành lắng nghe 1. Trong nhóm lần lượt cử: Một người núi trong 30 giõy, Những người khỏc được phõn cụng lắng nghe ở cỏc cấp độ khỏc nhau (suy nghĩ; tỡnh cảm; động cơ). 2. Sau khi nghe xong, nói lại mình đã nghe được những gì từ bạn mình 3. Đổi vai để mọi người đều được nói và được lắng nghe * Lắng nghe và túm tắt Một người lắng nghe hiệu quả cũng cú khả năng túm tắt lại những gỡ mỡnh vừa nghe được. Túm tắt là một bước cơ bản của quỏ trỡnh học. * Túm tắt là một cụng cụ cho phộp người lắng nghe đỏnh giỏ và kiểm tra lại những gỡ họ nghe được. Túm tắt là một cụng cụ giỳp những người núi lắng nghe những suy nghĩ và lời lẽ của mỡnh theo một cỏch mới. * NHỮNG NGUYấN TẮC TểM TẮT HIỆU QUẢ Ngắn gọn, đủ ý và chớnh xỏc Thể hiện những gỡ đó được núi đến hoặc được thống nhất chứ khụng phải những gỡ mỡnh muốn người khỏc núi hoặc thống nhất Nếu túm tắt cho một nhúm cần xỏc định rừ những điều đó được và chưa được cả nhúm thống nhất * 4. Khụng sử dụng phần túm tắt để bắt đầu một bài học khỏc hoặc để đưa ra cỏc ý mới 5. Dừng túm tắt khi cần thiết và khụng cố túm tắt một lần cỏc cuộc thảo luận dài hoặc phức tạp * 6. Yờu cầu cỏc học viờn túm tắt. Đõy chớnh là cơ hội bạn dành cho học viờn để họ thực hành bài học. 7. Quan sỏt cỏc hành vi phi ngụn ngữ của nhúm hoặc từng cỏ nhõn trong khi bạn túm tắt. Điều này sẽ cho biết bạn mụ tả cú đỳng những suy nghĩ của họ hay khụng. * PHẢN HỒI MANG TÍNH XÂY DỰNG Thảo luọ̃n nhóm Thế nào là cho và nhận phản hồi ? Cú những cỏch thức nào để cho và nhận phản hồi? Điờ̉m cõ̀n lưu ý khi cho và nhọ̃n phản hụ̀i ? * * PHẢN HỒI ( FEEDBACK) Phỏt Thu Thụng tin đó phỏt Thụng tin đó thu nhận Phản hồi Phản hụ̀i tích cực Cụ thể, rừ ràng, chớnh xỏc Miờu tả sự việc, hành động, khụng phỏn xột Nờu cả những điểm tốt và cả những điểm cần cải tiến, thay đổi Kịp thời (nhưng cần đỳng lỳc, đỳng chỗ) Gợi ý cho người nhận ý kiến để họ tự đỏnh giỏ và quyết định về việc thay đổi Sử dụng ngụn ngữ và thỏi độ đỳng mực Chia sẻ quan điểm cỏ nhõn khụng ỏp đặt * * Phản hồi mang tớnh xõy dựng Mụ tả một hành động/sự kiện. Khụng đưa ra phỏng đoán vờ̀ đụ̣ng cơ hay thái đụ̣ Cảm thụng Cú ớch cho người nhận Cụ thể và rừ ràng Liờn quan đến việc mà ai đú cú thể thay đổi Phản hồi khụng mang tớnh xõy dựng Chỳ trọng vào cỏ tớnh của một người Áp đặt, ra lệnh Phỏn xột hành động Mơ hồ, chung chung Thỏa món cá nhõn người đưa ra phản hồi, khụng quan tõm đờ́n viợ̀c tiờ́p thu hay thái đụ̣ của người nhọ̃n Cách cho ý kiờ́n phản hụ̀i Phỏt biểu trờn quan điểm của chớnh mỡnh Sử dụng đại từ nhõn xưng ‘Tụi’, khụng dựng ‘mọi người’, “người ta”, v.v . Mụ tả hành động, sự kiện; khụng đưa ra phỏng đoỏn về động cơ hay thỏi độ. Cỏc ý nờu ra cần rừ ràng , cụ thể và chi tiết. Khen ngợi /núi những điểm tốt trước khi núi đến những điểm cần cải tiến/thay đổi Chọn lọc và đưa ra lượng thụng tin vừa đủ Khoảng 2 - 3 điểm cần cải tiến/thay đổi Đưa ra những ý kiến về những điểm cú thể thay đổi được Thỏi độ chõn tỡnh, cởi mở, trung thực * Cỏch đưa ra ý kiến nhận xột, đúng gúp sẽ quyết định việc người nhận ý kiến cú chấp nhận và làm theo hay khụng. * Cách nhọ̃n ý kiờ́n phản hụ̀i Cởi mở Lắng nghe Chấp nhận Khụng phỏn xột Khụng thanh minh Làm rừ ý kiến đúng gúp (nếu cần) Xin ý kiờ́n đóng góp vờ̀ vṍn đờ̀ cụ thờ̉ Coi cỏc ý kiến phản hồi là cơ hội để hoàn thiện bản thõn Sẵn sàng thay đụ̉i theo ý kiờ́n phản hụ̀i mụ̣t cách tích cực * Nhọ̃n phản hụ̀i khụng tích cực Cách 1 Chủ quan, luụn cho mình là đúng Tìm mọi lí lẽ đờ̉ bảo vợ̀ quan điờ̉m của mình Phản đụ́i, khụng chṍp nhọ̃n ý kiờ́n của người khác Thái đụ̣ căng thẳng, cương quyờ́t khụng thay đụ̉i quan điờ̉m/ý kiờ́n của mình Cách 2 Im lặng lắng nghe Khụng tỏ thái đụ̣ phản đụ́i nhưng võ̃n làm theo cách của mình, khụng thay đụ̉i quan điờ̉m/ý kiờ́n của mình * * CÁC BƯỚC CỦA QUÁ TRèNH PHẢN HỒI MANG TÍNH XÂY DỰNG Bước 1. Nhận thức sõu sắc : Quan sỏt (nghe, xem) và suy nghĩ (tụi nhỡn thấy gỡ ? và tụi đỏnh giỏ như thế nào về những điều tụi nhỡn thấy ? Đặt mình vào vị trí của người nhọ̃n phản hụ̀i). Bước 2. Kiểm tra nhận thức : Đặt cỏc cõu hỏi để chắc chắn rằng mỡnh đó hiểu đỳng ý định của người được nhọ̃n phản hụ̀i Bước 3. Đưa ra ý kiến đúng gúp của mỡnh Xỏc nhận và thừa nhận những ưu điểm ( cần giải thớch tại sao lại đỏnh giỏ đú là những ưu điểm). Đưa ra cỏc gợi ý để hoàn thiện hoặc nõng cao (cần giải thớch tại sao lại đưa ra cỏc gợi ý đú) * Lưu ý Người phản hồi : Bằng việc giải thớch cỏc ý kiến đúng gúp của mỡnh, người đưa ra phản hồi nờn chỉ ra rằng cần phải thận trọng lựa chọn cỏc giải phỏp thay thế và vận dụng. Người nhận phản hồi : Dựa trờn những đề xuất của ngồi người phản hồi, người nhận phản hồi sẽ đưa ra ý kiến của mỡnh về cỏc đề xuất đú. * Tỏc dụng của phản hồi mang tớnh xõy dựng - Thụng qua cỏc cuộc gúp ý trao đổi, cả hai phớa đều cú thể học hỏi và nõng cao kiến thức chuyờn mụn và tư duy của mỡnh. * Phản hồi trong lớp tập huấn Mục đớch : Chỉ ra cho người thực hiện (GV hoặc HV) thấy được/ hiểu được cỏc hành động của mỡnh thụng qua nhận xột, đỏnh giỏ của người thực hiện khỏc. Phản hồi bao gồm hai yếu tố : Mụ tả cỏc hành động đó được diễn ra như thế nào (hoạt động giống như một loại gương). Đỏnh giỏ cỏc hành động đú * Phản hồi mang tớnh xõy dựng là một kĩ năng chủ chốt trong đào tạo và trong bồi dưỡng GV. Bài tọ̃p thực hành Hụ̀i tưởng lại những hoạt đụ̣ng phản hụ̀i của lớp tọ̃p huṍn Liợ̀t kờ những phản hụ̀i tích cực, phản hụ̀i chưa tích cực (nờ́u có) Nờu 3 ví dụ vờ̀ phản hụ̀i tích cực của GV đụ́i với HS lớp/trường mình * Kờ́t luọ̃n Trong dạy học cũng như trong cuụ̣c sụ́ng hàng ngày, lắng nghe tích cực và phản hụ̀i mang tính xõy dựng có ý nghĩa quan trọng. Trong trường học, nó là mụ̣t trong những yờ́u tụ́ tạo nờn mụi trường học tọ̃p thõn thiợ̀n, an toàn thúc đõ̉y nõng cao hiợ̀u quả GD. Trong xã hụ̣i nó cũng là yờ́u tụ́ thúc đõ̉y XH phát triờ̉n trong mụ́i quan hợ̀ thõn thiợ̀n, cảm thụng, chia sẻ giữa con người với nhau, mang lại cuụ̣c sụ́ng yờn ụ̉n, hòa bình *