Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 - Tuần 15 - Năm học 2020-2021

Ngày soạn: 12/12/2020 TIẾT 69, 70 BÁO CÁO HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO CHỦ ĐỀ: “NGƯỜI LÍNH TRONG MẮT EM” I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: Học sinh hiểu được một số nét cơ bản về cuộc sống, tâm tư của người lính trong thời kháng chiến cũng như trong thời bình. - Học sinh hoàn thành các sản phẩm theo chủ đề, bài viết, vẽ, bài phỏng vấn 2. Thái độ: Nêu rõ tinh thần, thái độ mới tích cực của học sinh 3.Kỹ năng: Nêu rõ những kỹ năng, năng lực học sinh cần đạt được II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1.Chuẩn bị của giáo viên: GV giao nhiệm vụ cho hs:Viết bài, vẽ tranh về người lính: - N1: Người lính chống Pháp -N2: Người lính chống Mĩ -N: Người lính sau chiến tranh 2.Chuẩn bị của học sinh : Nghiên cứu tài liệu, tìm kiếm thông tin ,lên ý tưởng, sang tác kịch bản, . III. TIẾN HÀNH TỔ CHỨC BÁO CÁO: 1.Bài cũ: 2.Bài mới Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung Hoạt động1: Nhóm trưởng báo cáo quá trình thực hiện sản phẩm của nhóm Nhóm trưởng phân công công việc các -Tìm kiếm các hình ảnh, bài viết từ thành viên internet, các video liên quan đến chủ đề của nhóm mình các cụm từ: “Người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp”; “Người lính trong cuộc kháng chiến chống Mĩ”; “Người lính trong thời bình” -Xây dựng ý tưởng Hoạt động2: Trưng bày các sản phẩm Phân công cụ thể ai có khả năng thuyết -Chuẩn bị nội dung : bài viết, bài trình phỏng vấn, bài vẽ , tác phẩm thơ tự sáng tác về đề tài người lính. Tiết 1: Nhóm 1, nhóm 2 báo cáo Tiết 2: Nhóm 3 báo cáo và đánh giá ,tổng kết hoạt dộng Hoạt động 3:.Tổng kết và hướng dẫn học sinh học tập *Tổng kết - Yêu cầu học sinh chia sẻ về những thu hoạch của mình: + Những hiểu biết về nội dung chủ đề học tập; + Những bài học, những kinh nghiệm đáng nhớ cho bản thân sau khi thamh gia hoạt động học tập; + Suy nghĩ, ý thức được hình thành sau khi tham gia hoạt động học tập; - Giáo viên bổ sung và chốt lại những nội dung, thông điệp chính, nhận xét chung về tinh thần, thái độ của học sinh, những vấn đề cần rút kinh nghiệm *Hướng dẫn học sinh học tập - Gợi ý học sinh đọc thêm, luyện tập bổ sung, khuyến khích tìm kiếm tư liệu và chỉ dẫn thư mục bổ ích, nếu lên những giả thuyết hoặc luận điểm có tính vấn đề để động viên các em suy nghĩ tiếp tục trong quá trình học tập sau bài học; - Giao bài tập (nhiệm vụ học tập) về nhà để học sinh thực hiện. • Đánh giá kết quả hoạt động. - Mức độ kiến thức đạt được. - Mức độ thái độ đạt được. Mức độ kĩ năng đạt được. Tiết 71: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức:- Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. - Tác dụng của việc sử dụng đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 2. Kĩ năng: - Phân biệt được đối thoại ,độc thoại và độc thoại nội tâm - Phân tích được vai trò của đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 3. Thái độ: Yêu thích bộ môn. II . Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn bài -Hs soạn bài , xem kỹ vb “Làng” III. Tiến trình hoạt động 1. Ổn định 2. Bài cũ : Vai trò của yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự ? 3. Bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung - Gọi học sinh đọc đoạn trích SGK I . Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự ? Trong ba câu đầu đoạn trích, ai nói 1. Xét ví dụ: với ai? Tham gia câu chuyện có ít nhất - Hai nguời phụ nữ tản cư đang nói chuyện mấy nguời? với nhau ( một nguời hỏi, nguời kia đáp)- >cuộc trò chuyện, đối đáp giữa hai người - Nội dung của mỗi nguời đều huớng tới nguời tiếp chuyện. - Còn hình thức thể hiện là có dấu gạch ? Dấu hiệu nào cho biết đó là một cuộc ngang đầu dòng ở lời trao và lời đáp( hai trò chuyện trao đổi qua lại? lượt lời qua lại). ? Hình thức trò chuyện, trao đổi qua => Đối thoại. lại... đuợc gọi là gì? - Hình thức đối thoại: Câu chuyện có ? Hình thức đối thoại có tác dụng như không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái thế nào trong việc thể hiện diễn biến của độ căm giận của những người tản cư đối câu chuyện và thái độ của nhân vật? với dân làng chợ Dầu. - Đây không phải là lời đối thoại. Nội dung ? Câu " Hà, nắng gớm, về nào..." ông câu nói không huớng tới một nguời tiếp Hai nói vói ai? Đây có phải là một cuộc chuyện cụ thể nào cả (nói giữa trời), cũng đối thoại không? vì sao? chẳng liên quan gì đến chủ đề mà hai nguời đàn bà tản cư đang trao đổi. Hơn nữa, sau câu nói của ông cũng chẳng có ai đáp lại. Thực ra, ông lão nói với chính mình một câu bâng quơ, đánh trống lảng để tìm cách thoái lui. - Câu nói này được phát ra thành lời nên phía trước câu có dấu gạch đầu dòng. ? Hình thức nói mà không huớng tới => Độc thoại. nguời tiếp chuyện... đuợc gọi là gì? - "Chúng bay ăn...nhục nhã thế này". ? Trong đoạn trích này còn có câu nào -Giống:đều là lời nói của nhân vật;đều có kiểu như thế? dấu gạch ngang đầu dòng. Thảo luận nhóm : - Khác: Đối thoại - hướng tới người tiếp ? Hai hình thức ngôn ngữ trên có gì chuyện. Độc thoại - nói với chính mình giống nhau và khác nhau? hoặc người trong tưởng tượng. ? Những câu như "Chúng nó cũng - Những câu trên là của ông Hai hỏi chính là...khốn nạn bằng ấy tuổi đầu.."là mình, nó không phát thành tiếng mà chỉ âm những câu ai hỏi ai? thầm diễn ra trong suy nghĩ và tình cảm Thảo luận :? Tại sao trước những câu của ông Hai. Vì không thốt ra lời, chỉ nghĩ này không viết dấu gạch đầu dòng như thầm nên không có dấu gạch ngang đầu ví dụ a và b ? dòng. ? Hình thức độc thoại mà không phát => Độc thoại nội tâm. thành tiếng thì được gọi là gì? ? Hình thức độc thoại và độc thoại nội - Hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm: tâm có tác dụng như thế nào trong việc Khắc hoạ sâu sắc tâm trạng dằn vặt đau thể hiện diễn biến của câu chuyện và đớn của ông Hai trước tin làng theo giặc thái độ của nhân vật?Đặc biệt chúng đã giúp nhà văn thể hiện tâm lí nhân vật Ví dụ a). - Con là con ai? như thế nào ? - Là con thầy mấy lị con u - Giáo viên treo bảng phụ ghi ví dụ: - Thế nhà con ở đâu Cho học sinh nhận diện và phân tích - Nhà ta ở làng chợ Dầu Ví dụ b)... "Chao ôi! Cực nhục chưa, cả ? Qua việc tìm hiểu ví dụ, em hãy cho làng Việt gian theo Tây...ai người ta chứa". biết thế nào là đối thoại, độc thoại và Ví dụ c). "Đấy, cứ kêu chúng nó trẻ con độc thoại nội tâm? Tác dụng ? mãi đi, liệu đã bằng chúng nó chưa?” - Học sinh đọc SGK 2. Ghi nhớ(SGK). Phân tích tác dụng của hình thức đối II. Luyện tập: thoại qua đoạn trích. Bài tập 1 - Cuộc đối thoại diễn ra không bình th- ường. Có 3 lời hỏi nhưng chỉ có 2 lời đáp. - Lần 1: ông Hai không đáp, hai lần sau ông Hai đáp trong sự tức giận, gắt gỏng. => Tâm trạng chán chường buồn bã, đau GV hướng dẫn HS làm bài tập 2:viết khổ và thất vọng của ông Hai. đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố đối Bài tập 2 : thoại và độc thoại. Yêu cầu :Nội dung tuỳ chọn Hình thức :có các hình thức ngôn ngữ đối thoại,độc thoại. * Củng cố và Hướng dẫn học bài : ?Phân biệt đối thoại ,độc thoại trong văn bản tự sự ?Vai trò,tác dụng ? - Xem lại các văn bản đã học và xác định các hình thức trình bày (Đối thoại....). - Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa Tiết 72: LẶNG LẼ SA PA (Trích) (Nguyễn Thành Long) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Tìm hiểu những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm, tóm tắt nội dung chính của tác phẩm - Hiểu được hoàn cảnh sống và công việc của anh thanh niên - Nghệ thuật kể chuyện ,miêu tả sinh động ,hấp dẫn trong truyện 2. Kĩ năng : - Nắm bắt diễn biến truyện và tóm tắt được truyện - Phân tích được nhân vật trong tác phẩm tự sự - Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm 3. Thái độ : - Trân trọng , khâm phục nhân vật anh thanh niên II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn bài, tài liệu tham khảo - Học sinh: Đọc và soạn. III. Tiến trình hoạt động 1. Ổn định 2. Bài cũ : ? Nêu diễn biến tâm trạng của ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc ? Qua văn bản em hiểu gì về nhân vật ông Hai 3. Bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung Gọi học sinh đọc chú thích SGK. I. Đọc - tìm hiểu chung ? Nêu vài nét về tác giả Nguyễn Thành 1. Tác giả: Long ? - Nguyễn Thành Long (1925 - 1991) quê Gv bổ sung Quảng Nam. Tham gia viết văn từ kháng ? Nêu thời gian và hoàn cảnh ra đời của chiến chống Pháp, với sở trường là tác phẩm? truyện ngắn và ký. - Truyện của ông thường mang vẻ thơ - Giáo viên hướng dẫn rồi gọi học sinh mộng, trong trẻo. đọc:giọng nhẹ nhàng,lắng sâu. 2. Tác phẩm: - Học sinh đọc văn bản, cả lớp theo dõi "Lặng lẽ Sa Pa" được viết vào tháng 7 - đọc tiếp. 1970 sau một chuyến đi Lào Cai, được ? Em hãy tóm tắt tác phẩm? trích trong " Giữa trong xanh" - 1972. Học sinh tóm tắt, giáo viên nhận xét. 3. Đọc và kể tóm tắt : Qua đó nhận xét về cốt truyện ? 4. Từ khó * Cốt truyện : - Cốt truyện đơn giản với một tình huống độc đáo: cuộc gặp gỡ tình cờ giữa anh thanh niên và đoàn khách. ? Truyện được kể theo ngôi thứ *Ngôi kể: mấy?Điểm nhìn trần thuật được đặt vào Ngôi thứ ba nhưng lại đặt điểm nhìn trần nhân vật nào? thuật vào nhân vật ông hoạ sĩ. Đó là ? Truyện có những nhân vật nào? Nhân sáng tạo của tác giả nhằm làm cho câu vật nào được miêu tả trực tiếp, nhân vật chuyện chân thật ,khách quan. nào được miêu tả gián tiếp? * Nhân vật : - Trực tiếp: anh thanh niên, ông hoạ sỹ, *Bố cục : 3 phần : bác lái xe, cô kỹ sư. - Phần 1: Từ đầu đến “Người lái xe lại - Gián tiếp: ông kỹ sư ở vườn rau Sa Pa, nói”: anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét. Lời giới thiệu của bác lái xe về anh thanh niên. ?Đoạn trích có thể chia bố cục như thế - Phần 2: Tiếp theo đến “như thế”: nào? Cuộc trò chuyện giữa ba người. - Phần 3: Còn lại: Họ chia tay, ông hoạ sỹ và cô kỹ sư trẻ xuống đồi cứ vấn vương vì sao anh thanh niên không tiễn ra tận xe. - HS đọc đoạn văn T181 anh ta kia II. Đọc - hiểu văn bản 1. Nhân vật anh thanh niên: ? Anh thanh niên được giới thiệu qua lời *Hoàn cảnh sống bác lái xe như thế nào? - Tuổi đời 27, dáng người nhỏ bé, nét - Đây là cách giới thiệu gián tiếp qua lời mặt rạng rỡ kể của bác lái xe-> nhằm tạo sự lôi cuốn, - Làm công tác khí tượng thuỷ văn kiêm hấp dẫn, gây sự tò mò, hứng thú cho vật lí địa cầu, trên đỉnh Yên Sơn cao người đọc. 2600m. ? Qua lời giới thiệu này, em có nhận xét - Sống một mình trên núi cao, quanh gì về hoàn cảnh sống của anh thanh năm suốt tháng giữa đất rời, mây núi niên? SaPa. => Hoang vu, vắng vẻ, cô độc. ? Theo lời kể của anh thanh niên,ta biết * Công việc: được anh làm công việc gì? Trong hoàn - Đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo cảnh như thế nào? Cảm nhận của em về chấn động mặt đất, dự vào việc báo trư- công việc này? (Công việc này đòi hỏi ớc thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, điều gì?) phục vụ chiến đấu. - Ngày đêm vào bốn thời điểm nhất định: 4h, 11h, 7h tối, 1h sáng. - Điều kiện: mưa, gió, nắng, tuyết ? Theo em,cái gian khổ nhất trong công => Công việc tuy không nặng nề nhưng việc của anh là gì ?Tại sao ? gian khổ, đòi hỏi phải tỉ mỉ, chính xác GV :Công việc của anh gian khổ nhưng kiên trì và có tinh thần trách nhiệm cao cái gian khổ nhất đối với anh là phải (nửa đêm, đúng giờ "ốp" thì dù mưa vượt qua được sự cô đơn,vắng vẻ. Điều tuyết, giá lạnh thế nào cũng phải trở dậy đó khiến anh trở thành người “cô độc ra ngoài làm việc... nhất” và rất “thèm người”. Gv củng cố tiết 1 và chuyển sang nội dung của tiết 2 (Tìm hiểu tiếp nv anh TN ) Sơ kết: ? Em hiểu gì về anh thanh niên qua hoàn cảnh sống và công việc *Nghiên cứu phần tiếp theo Tiết 73: LẶNG LẼ SA PA (Trích) (Nguyễn Thành Long I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Vẻ đẹp của hình tượng con người thầm lặng cống hiến quên mình vì Tổ quốc trong tác phẩm - Nghệ thuật kể chuyện ,miêu tả sinh động ,hấp dẫn trong truyện 2. Kĩ năng : - Nắm bắt diễn biến truyện và tóm tắt được truyện - Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm 3. Thái độ : - Trân trọng , khâm phục nhân vật anh thanh niên II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn bài,máy tính, máy chiếu - Học sinh: Đọc và soạn. III. Tiến trình hoạt động 1. Ổn định 2. Bài cũ : Tóm tắt ngắn gọn nội dung tác phẩm Lặng lẽ Sa pa 3. Bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung - HS chú ý T185" và khi ta làm việc " II. Đọc - hiểu văn bản 1. Nhân vật anh thanh niên: ? Tìm những chi tiết thể hiện thái độ, quan * Suy nghĩ:- Làm khí tượng ở được niệm, suy nghĩ của anh về công việc? cao thế mới là lý tưởng. - Khi ta làm việc, ta với công việc là ? Từ đây, ta thấy anh đối với công việc như đôi...chết mất. - Mình sinh ra làm gì, thế nào? mình vì ai mà làm việc .=> Yêu nghề, say mê tận tâm, tận lực, có ý ? Mặc dù điều kiện sống công việc rất gian thức về công việc ->Hy sinh, cống khổ, nhưng anh đã tổ chức cuộc sống sinh hiến. hoạt của mình như thế nào? *Tổ chức cuộc sống sinh hoạt: - Chú ý T184 "một gian nhà ba gian - Một vườn hoa đẹp, một nhà ba gian sạch sẽ ? Hình dung của em về cuộc sống này? - Cuộc sống thu gọn ở góc trái: chiếc GV: Trái hẳn hoàn toàn với suy nghĩ của giường con, một chiếc bàn học, một mọi người: Ông hoạ sỹ nghĩ rằng anh sống giá sách.. xoàng xĩnh . - Yêu hoa, yêu sách ? Thái độ và cách cư xử của anh dành cho => Biết tổ chức sắp xếp cuộc sống mọi người khi gặp gỡ và khi chia tay? thật ngăn nắp, nề nếp, chủ động, thơ mộng. ? Những chi tiết này thể hiện phẩm chất gì * Cách cư xử với mọi người: của anh? - Nét mặt rạng rỡ , - Gửi cho vợ bác lái xe củ tam thất ? Khi bất chợt thấy ông hoạ sỹ vẽ mình, anh - Tặng hoa cho cô gái đã có phản ứng gì? - Gửi làn trứng để mọi người ăn ? Ta thấy thêm đức tính gì về anh? đường =>Niềm nở, chu đáo, nồng hậu, quan tâm, hiếu khách. - Từ chối vẽ mình và g/ thiệu về ông ? Qua việc tìm hiểu trên, em thấy anh thanh kỹ sư vườn rau, đồng chí cán bộ niên là người như thế nào? nghiên cứu bản đồ sét. =>Khiêm tốn, xem những đúng góp của mình chỉ là nhỏ bé so với người ? Khi gặp anh thanh niên, thái độ và tâm khác. trạng của ông hoạ sỹ như thế nào? => Đó là một chân dung đẹp về tinh " Vì hoạ sỹ bắt gặp một điều thật ra ông thần, tình cảm, cách sống và những vẫn ao ước được biết...đủ cho một chuyến đi suy nghĩ về cuộc sống, về ý nghĩa dài." của công việc...Đó là h/ảnh tiêu biểu "Chao ôi! bắt gặp được con người như anh của người t/ niên trong thời đại mới. ta là một cơ hội hạn hữu cho sáng tác". 2. Các nhân vật khác: * Ông hoạ sỹ: ? Thái độ đó, cho ta biết được điều gì về - Xúc động và bối rối ông hoạ sỹ? - Ngưỡng mộ và cảm phục - Thấy được sự bất lực của nghệ ? Cuộc gặp gỡ với anh thanh niên giúp cô thuật hội hoạ trong việc khắc hoạ hiểu thêm điều gì? chân dung con người và tấm lòng của nhà hoạ sỹ. => Là người khát khao nghệ thuật, biết rung động trước những con ng- ? Suy nghĩ và hành động của anh thanh niên ười với những công việc thầm lặng có ý nghĩa gì đối với nhận thức của cô? nhưng hết sức lớn lao. * Cô kỹ sư: - Cuộc gặp gỡ bất ngờ và những gì ? Bác lái xe có vai trò như thế nào trong được chứng kiến khiến cô bàng việc giới thiệu nhân vật chính của truyện. hoàng. Cô hiểu thêm về cuộc sống dũng cảm, tuyệt đẹp của những người như anh. Cô hiểu về con đ- ? Sự xuất hiện của các nhân vật này có tác ường đã chọn và yên tâm hơn về dụng gì? quyết định của mình. ? Vì sao các nhân vật không có tên gọi cụ => Anh như một thứ ánh sáng rực rỡ, thể? đẹp đẽ, khơi dậy những tình cảm lớn ? Theo em điều gì đã tạo nên sức hấp dẫn lao, nhen nhóm những niềm tin, hi cho truyện? vọng: "Một ấn tượng...dạt lên trong - Sức hấp dẫn là chất thơ, chất trữ tình: lòng cô gái". Phong cảnh đẹp, thơ mộng, con người trẻ * Bác lái xe: trung tình tứ. Họ sống, làm việc nơi núi - Qua lời kể của bác, ông hoạ sỹ, cô rừng hoang vắng nhưng không cô đơn bởi kỹ sư và người đọc hồi hộp chờ đón sự gắn bó của họ với đất nước với mọi sự xuất hiện của "người cô độc nhất người. thế gian" Nghệ thuật của truyện có gì đặc sắc? - Cảm thông với nổi "thèm người" ? Truyện ngắn ca ngợi điều gì? của anh khi một mình sống trên núi - Học sinh chiếm lĩnh ghi nhớ. cao, (thường dừng lại nói chuyện cùng anh, mua sách cho anh.. => Tập trung hoàn thiện bức chân dung nhân vật chính. - Là dụng ý nghệ thuật: Khắc hoạ thành công chân dung tập thể của những người lao động bình thường, xuất hiện ở những miền đất khác nhau, nhưng họ gặp nhau ở quan niệm sống hết sức cao đẹp - sống cống hiến cho đời. *TỔNG KẾT 1. Nghệ thuật:- Cốt truyện đơn giản - Giới thiệu nhân vật bằng cách thông qua cái nhìn và ấn tượng của nhân vật khác. - Không sd ngôi kể thứ nhất nhưng được trần thuật từ điểm nhìn và ý nghĩ của ông hoạ sỹ. 2. Nội dung: Ghi nhớ SGK * Củng cố, hướng dẫn học ở nhà: ? Tên truyện "Lặng lẽ Sa Pa" gợi cho em suy nghĩ gì? - Ôn tập kĩ kiến thức văn bản"Lặng lẽ Sa Pa" -Cảm nhận về nhân vật anh thanh niên trong truyện"Lặng lẽ Sa Pa"