Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 - Tuần 13 - Năm học 2020-2021

Ngày soạn: 27/11/2020 Tiết 59, 60 : V¨n b¶n: ¸nh tr¨ng Nguyễn Duy I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Kỉ niệm về thời gian lao nhưng nặng nghĩa tình của người lính - Sự kết hợp các yếu tố tự sự ,nghị luận trong một tác phẩm thơ Việt Nam hiện đại - Ngôn ngữ ,hình ảnh giàu suy nghĩ ,mang ý nghĩa biểu tượng 2. Kĩ năng : - Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm thơ để cảm nhận một văn bản trử tình hiện đại 3. Thái độ : - Cần trân trọng vẻ đẹp thiên nhiên và luôn có thái độ tôn trọng quá khứ II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Bài soạn - Học sinh: Đọc và soạn theo yêu cầu sgk III. Tiến trình hoạt động 1. ổn định 2. Bài cũ : ? Đọc thuộc lòng bài thơ " Bếp lửa" và nêu vài nét về tác giả , h/c sáng tác của tác phẩm 3. Bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung Gọi HS đọc phần chú thích SGK I. Đọc - tìm hiểu chung ? Nêu một vài nét về nhà thơ Nguyễn Duy? 1. Tác giả: Nguyễn Duy sinh 1948 quê Thanh Hóa. Là nhà thơ - chiến sỹ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Phong cách thơ độc đáo, với giọng điệu uyển chuyển, mượt mà, cấu tứ hiện đậi. ? Bài thơ được sáng tác vào thời điểm nào? 2. Tác phẩm: Bài thơ sáng tác năm 1978 Hướng dẫn HS đọc đúng giọng điệu của từng trong tập "Ánh trăng" được tặng giải A của khổ thơ: Giọng kể (3khổ đầu); giọng cao, ngỡ Hội nhà văn Việt Nam 1984. ngàng (khổ 4), giọng tha thiết, trầm lắng suy 3. Đọc- giải thích từ khó: tư (2khổ cuối) 4. Bố cục GV lưu ý cho hs 1 vài từ khó P1: Ba khổ đầu: Qhệ giữa tác giả với vầng trăng P2:Khổ thứ 4: Tình cờ gặp lại vầng trăng. ? Em hãy cho biết mạch cảm xúc của bài thơ? P3: Khổ còn lại: Cxúc và suy ngẫm của tác => Bài thơ mang dáng dấp một câu chuyện giả. nhỏ, được kể theo trình tự thời gian: thuở nhỏ, hồi chiến tranh cho đến khi về thành phố. Hs theo dõi sgk II: Tìm hiểu văn bản Các nhóm hs thảo luận. 1. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của - Những kỉ niệm trong quá khứ được tác giả nhà thơ. nhớ lại như thế nào ? a. Trong quá khứ. Vầng trăng có ý nghĩa như thế nào đối với - Hồi nhỏ: Sống với đồng, với sông, với bể. thời gian hồi nhỏ và trong chiến tranh ? Biện - Trong chiến tranh: Sống ở rừng. pháp nghệ thuật nào đã được sử dụng ? - Trăng - tri kỉ, tình nghĩa-> Nhân hoá. -> Biện pháp nhân hoá. -> Trăng trở thành người bạn tri kỉ, tri âm, không bao giờ quên được. b. Trong cuộc sống hiện tại. ? Cuộc sống hiện tại của tác giả như thế nào? - Về thành phố : ánh điện- cửa gương. Sự thay đổi tình cảm của tác giả với vầng - Vầng trăng - người dưng. trăng qua thời gian diễn ra như thế nào ? -> Quen sống cuộc sống thành thị, đâỳ đủ Tại sao tác giả lại coi người bạn trăng tình tiện nghi, khép kín trong những căn phòng nghĩa thuở nào thành người dưng qua đường, hiện đại nên quên lãng vầng trăng trong quá qua ngõ? khứ. Gv tích hợp : Vì tác giả đã thay đổi hoàn cảnh sống, chuyển từ rừng núi ra thành phố. Từ mái tranh, vách nứa vào căn phòng hiện đại sáng choang vì cửa gương, ánh điện. Vầng trăng vẫn đi qua ngõ, qua phố nhưng con người coi thường, dửng dưng vì không cần đến nó. - Cuộc sống hiện tại có tình huống bất ngờ c. Tình huống bất ngờ gặp lại vầng trăng nào xảy ra? - Thình lình - điện tắt. -> Động từ vội, bật, tung đặt liền nhau diễn - Vội bật tung cửa sổ. tả hành động khẩn trương, hối hả của tác giả - Đột ngột- trăng tròn. đi tìm nguồn sáng. -> Vầng trăng xuất hiện đột ngột bất ngờ gợi -> Đột ngột vầng trăng xuất hiện ở trên kia lại bao kỉ niệm nghĩa tình. đối lập với căn phòng hiện đại tối om . - Ngửa mặt - nhìn mặt. Tư thế tâm trạng , cảm xúc của tác giả khi - Rưng rưng . đột ngột gặp lại vầng trăng như thế nào? -> Tư thế tập trung, cảm xúc dâng trào, gợi Khổ thơ cuối vầng trăng được miêu tả như nhớ lại bao hình ảnh của quá khứ: Đồng, thế nào? sông, bể, rừng. - Hình ảnh vầng trăng có nhiều tầng ý nghĩa 2. Sự thức tỉnh của nhà thơ. em hãy chỉ ra điều đó? - Trăng - tròn vành vạnh. - Trăng - im phăng phắc. - Ta giật mình. -> Trăng tròn vành vạnh: Tượng trưng cho -> Trăng như người bạn rất nghĩa tình, quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên chẳng thể phai nhưng nghiêm khắc nhắc nhở con người mờ. đừng quên quá khứ. -> Trăng im phăng phắc: Chính là người bạn nghiêm khắc đang nhắc nhở nhà thơ: Con * Tổng kết người có thể quên, có thể vô tình nhưng thiên 1. Nghệ thuật: nhiên, nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đâỳ, - Nghệ thuật kết cấu kết hợp giữa tự sự và bất diệt. trử tình ,tự sự làm cho trử tình trở nên tự nhiên mà cũng rất sâu nặng ? Nêu nghệ thuật của bài thơ? - Sáng tạo nên hình ảnh thơ có nhiều tầng ý nghĩa Giọng điệu tâm tình, nhịp thơ khi thì trôi ? Nêu nội dung của bài thơ? chảy, khi thì thiết tha cảm xúc, khi thì trầm lắng suy tư. 2. Nội dung:=> Ghi nhớ SGK * Hướng dẫn học bài ở nhà GV hệ thống lại nội dung bài học - Về học thuộc lòng bài thơ - Chuẩn bị bài : Tổng kết từ vựng Tiết 61, 62 : Ôn tập: ¸nh tr¨ng I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Củng cố kiến thức đã học về bài thơ Ánh trăng. - Vận dụng kiến thức đã học vào làm bài tập. 2. Kĩ năng : - Kĩ năng làm các dạng bài tập khác nhau. 3. Thái độ : - Có ý thức tự giác làm bài tập. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Bài soạn - Học sinh: Đọc và soạn theo yêu cầu sgk III. Tiến trình hoạt động 1. ổn định 2. Bài cũ : ? Đọc thuộc lòng bài thơ " Ánh trăng" và nêu vài nét về tác giả , h/c sáng tác của tác phẩm 3. Bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung I. Củng cố kiến thức. ? Nêu những nét chính về tác giả, tác phẩm? ? Nêu nội dung và nghệ thuật bài thơ? II.Luyện tập. Gợi ý: Câu 1: Dựa vào mạch tự sự của bài thơ,hãy cho biết nhà thơ tập trung nói – Sự kiện chính : Buyn-đinh mất điện,nhà thơ về sự kiện nào.Đâu là chi tiết có tính mở cửa,bất ngờ gặp ánh trăng.Chi tiết mở cửa bước ngoặt để nhà thơ bộc lộ tâm gặp trăng là chi tiết có ý nghĩa bước ngoặt,mở trạng của mình. ra 1 trường tâm trạng của nhà thơ(nhớ về quá khứ,suy ngẫm về cách sống trong hiện tại, ) – Những từ “thình lình”, “vội”, “đột ngột” – Gặp trăng trong tình thé bất ngờ nhưng đó là sự kiện tạo nếnự chuyển biến mạnh mẽ trong cảm nhận và suy nghĩ của nhà thơ. Câu 2: Đoạn kết bài thơ có câu: a. Chép khổ cuối bài thơ: “Trăng cứ tròn vành vạnh” b. Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ mang nhiều ý nghĩa tượng trưng. a. Chép tiếp các câu thơ tiếp để hoàn thành khổ cuối bài thơ? – Vầng trăng là hình ảnh của thiên nhiên hồn nhiên,tươi mát,là người bạn suốt thời nhỏ b. Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ tuổi,hồi chiến tranh ở rừng. có ý nghĩa gì?Từ đó em hiểu gì về chủ đề bài thơ? – Vầng trăng là biểu tượng của quá khứ nghĩa tình,hơn thế trăng còn mang vẻ đẹp bình dị,vĩnh hằng của đời sống. – Ở khổ thơ cuối,trăng tượng trưng cho quá khứ vẹn nguyên,chẳng thể phai mờ,là người bạn,nhân chứng nghĩa tình mà nghiêm khắc nhắc nhở nhà thơ và mỗi chúng ta.Con người có thể vô tình,có thể lãng quyên thiên nhiên nhưng thiên nhiên (quá khứ) thì luôn tròn trịa,bất diệt. * Chủ đề của bài thơ “Ánh trăng” – Bài thơ là tiếng lòng,là những suy ngẫm thấm thía,nhắc nhở ta về thái độ,tình cảm về đối với những năm tháng gian lao,tình nghĩa,đối với thiên nhiên,đất nước. – Bài thơ có ý nghĩa nhắc nhở mọi người về thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”,ân nghĩa,thuỷchung. Gợi ý: Câu 3: Tính chất triết lý và chiều sâu suy ngẫm của bài thơ thể hiện rõ nhất ở Khổ thơ cuối thể hiện rõ nhất tính triết lý và đoạn thơ nào?Vì sao em khẳng định như chiều sâu suy ngẫm của nhà thơ: vậy? + “Trăng cứ tròn vành vạnh” : Thể hiện sự trong sáng,tròn đầy,thuỷ chung. + “Ánh trăng im phăng phắc”: Đó là sự im lặng nghiêm khắc mà nhân hậu,bao dung. + “Đủ cho ta giật mình”: Giật mình vì trăng đầy đặn nghĩa tình,mà mình lại có lúc quên trăng;giật mình vì trăng bao dung,nhân hậu,mà mình lại là kẻ vô tình;giật mình vì đã có lúc mình quên bạn bè,quên quá khứ. Qua đây bài thơ nhắc nhở mọi người phải biết hướng về quá khứ,phải thuỷ chung với quá khứ Gợi ý: Câu 4: Hình ảnh người lính qua 3 bài thơ : Đồng chí (CH), Bài thơ về tiểu đội – Điểm chung : Vẻ đẹp trong tâm hồn tính xe không kính (PTD) và Ánh trăng của cách của người lính cách mạng như lòng yêu Nguyễn Duy. (Hs khá giỏi) quê hương đất nước, yêu tổ quốc, sẵn sàng hi sinh vì đất nước, tinh thần dũng cảm, lạc quan vượt qua mọi khó khăn, thử thách, tình đồng chí đồng đội keo sơn gắn bó . – Điểm riêng : Mỗi người lính trong từng bài thơ có những nét đẹp riêng và đặt trong những hoàn cảnh khác nhau: + Đồng chí viết về người lính trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Đó là những người lính xuất thân từ nông dân ở những làng quê nghèo khổ, tình nguyện, hăng hái ra đi chiến đấu. Tình đồng chí đồng đội của họ dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ, cùng chia sẻ những gian lao thiếu thốn và cùng chung mục đích lí tưởng chiến đấu. Tình đồng chí đồng đội là vẻ đẹp nổi bật của họ. + Bài thơ về tiểu đội xe không kính viết về những người chiến sỹ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm chống Mỹ. Họ là những người lính dũng cảm, lạc quan yêu đời, hiên ngang, bất chấp khó khăn nguy hiểm có ý chí khát vọng giải phóng Miền Nam cháy bỏng .Đó là hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ . + Ánh trăng là sự trăn trở, suy ngẫm của người lính đã đi qua cuộc chiến tranh nay sống trong hòa bình tự nhắc nhở thấm thía về thái độ, tình cảm đối với những năm tháng quá khứ gian lao, tình nghĩa, đối với thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu. Đó chính là nét đẹp của người lính thời bình. 4. Hướng dẫn học bài ở nhà. Về nhà học bài. Chuẩn bị bài mới. Tiết 63 HƯỚNG DẪN HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO CHỦ ĐỀ: “NGƯỜI LÍNH TRONG MẮT EM” I. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: Học sinh hiểu được một số nét cơ bản về cuộc sống, tâm tư của người lính trong thời kháng chiến cũng như trong thời bình. - Học sinh hoàn thành các sản phẩm theo chủ đề, bài viết, vẽ, bài phỏng vấn 2.Kỹ năng: Nêu rõ những kỹ năng, năng lực học sinh cần đạt được 3. Thái độ: Nêu rõ tinh thần, thái độ mới tích cực của học sinh II. Chuẩn bị 1.Chuẩn bị của giáo viên: GV giao nhiệm vụ cho hs:xây dựng kịch bản và diễn tiểu phẩm theo chủ đề: “Người lính sau chiến tranh” 2.Chuẩn bị của học sinh : Nghiên cứu tài liệu, tìm kiếm thong tin ,lên ý tưởng, sang tác kịch bản. III. Tiến trình hoạt động 1.Bài cũ: 2.Bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hoạt động1: Phân nhóm để làm Y/c học sinh chia thành 3 nhóm: -N1:Xây dựng tiểu phẩm về tình đồng chí, đồng đội dựa vào văn bản “đồng chí” -N2: Xây dựng tiểu phẩm về những người lính lái xe trên tuến đường Trường Sơn dựa vào văn bản “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”. -N3:Xây dựng tiểu đội có nội dung phản ánh đời sống, tâm tư của các cựu chiến binh. -Tìm kiếm các hình ảnh, bài viết từ internet, các video liên quan đến chủ đề của nhóm mình các cụm từ: “Người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp”; “Người lính trong cuộc kháng chiến chống Mĩ”; “Người lính trong thời bình” -Xây dựng ý tưởng ,sáng tác kịch bản,sân khấu. Hoạt động2: Trưng bày các sản phẩm ( dự kiến) Chọn 1-2 hs có khả năng thuyết trình -Chuẩn bị nội dung :bài viết, bài phỏng vấn, bài vẽ tác phẩm thơ tự sáng tác về đề tài người lính. 3. Củng cố: Nhắc lại nội dung của bài học 4.Dặn dò: Nhắc nhở các em về nhà tập luyện