Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 8 - Tuần 21, Tiết 80 đến 84 - Năm học 2020-2021

Ngày soạn 29/0 1 / 2021 Tiết 80,81: VIẾT ĐOẠN VĂN TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH A.Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức: - Kiến thức về đoạn văn bài văn thuyết minh - Yêu cầu viết đoạn văn thuyết minh. 2. Kỹ năng : - Xác định chủ đề ,sắp xếp và phát triển ý khi viết đoạn văn thuyết minh. - Diễn đạt rõ ràng ,chính xác . - Viết 1 đoạn văn thuyết minh có độ dài 90 chữ 3. Thái độ: - Nhận dạng được các đoạn văn thuyết minh và sữa các lỗi thường gặp. B. Chuẩn bị của GV và HS - GV : Soạn giáo án, máy chiếu - HS : Chuẩn bị bài C.Các hoạt động lên lớp 1.Tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của HS 3. Bài mới : Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức GV chiếu các đoạn văn I. Đoạn văn trong văn bản thuyết ? Vai trò , cấu tạo đoạn văn. minh ? Cách sắp xếp các đoạn văn trong văn bản. 1. Nhận dạng các đoạn văn thuyết minh ? Gọi học sinh đọc ví dụ. - Đối với câu (a): câu 1 là câu chủ đề, ? Nêu cách sắp xếp các câu trong đoạn văn (câu câu 2 cung cấp thông tin về lượng nước chủ đề, từ ngữ chủ đề và các câu giải thích, bổ ngọt ít ỏi, câu 3 cho biết lượng nước ấy sung) bị ô nhiễm, câu 4 nêu sự thiếu nước ở - Gợi ý: đv(a) đâu là câu chủ đề ? các câu sau các nước trên thế giới thứ ba. Câu 5 nêu hướng về nó như thế nào. dự báo đến năm 2025 thì 2/3 dân số thế ? Tìm câu chủ đề hoặc từ ngữ chủ đề trong đoạn giới thiếu nước. như vậy các câu sau văn (b) bổ sung thông tin làm rõ ý câu chủ đề. ? Vai trò của các câu tiếp theo. Câu nào cũng nói về nước. ? Nhận xét về cách trình bày nội dung các đoạn - Từ ngữ chủ đề trong đoạn văn (b) là : văn trên. Phạm Văn Đồng. Còn các câu tiếp theo ? Đoạn văn (a) trình bày về vấn đề gì. cung cấp thông tin về Phạm văn Đồng ? Đoạn văn có nhược điểm như thế nào. theo lối liệt kê các hoạt động đã làm. ? Nếu giới thiệu bút bi thì nên giới thiệu như thế nào. ? Đoạn văn trên nên tách đoạn và mỗi đoạn viết 2. Sửa lại các đ/v thuyết minh chưa lại như thế nào. chuẩn * Đoạn văn(a) thuyết minh, giới thiệu bút bi. - Giáo viên yêu cầu học sinh làm bố cục ra giấy, - Giới thiệu bút bi trước hết phải giới giáo viên kiểm tra và cho học sinh sửa lại đoạn thiệu cấu tạo mà muốn thế thì phải chia văn trên thành từng bộ phận: * Đối với (a) trình bày lộn xộn nên tách thành + Ruột bút bi: gồm đầu bút bi và ống 2 đoạn: mực, loại mực đặc biệt. ? Yêu cầu của đoạn văn (b) là gì. + Phần vỏ: gồm ống nhựa hoặc sắt để ? Nên giới thiệu đèn bàn bằng phương pháp bọc ruột bút bi và làm cán bút viết. Phần nào. này gồm ống, nắp bút có lò xo - Giáo viên cho học sinh lập dàn ý vào vở, sau - Thuyết minh về chiếc đèn bàn. đó kiểm tra và hướng dẫn cách sửa. - Chỗ chưa hợp lí là: chia đoạn chưa ? Từ những bài tập trên em thấy khi trình bày khoa học, lặp đi lặp lại một số bộ phận. đoạn văn trong bài văn thuyết minh cần chú ý - Sử dụng phương pháp phân loại, phân điều gì. tích:chia cấu tạo đền bang thành 3 bộ phận: + Phần đèn: bóng đèn, đui đèn, dây điện, công tắc.+ Phần chao đèn + Phần đế đèn chia thành 3 đoạn văn * Kết luận: - Các ý lớn tương ứng với các đoạn văn. - Trong đoạn văn có ý chủ đề, các câu khác giải thích bổ sung làm rõ ý cho nó. - Các ý trong đoạn văn sắp xếp theo thứ tự cấu tạo, nhận thức, diễn biến sự việc trong thời gian, chính phụ ... II. Luyện tập ? Viết đoạn mở bài và kết bài cho đề văn Bài tập 1: HS viết, gv gọi đọc- hs khác ''Giới thiệu trường của em'' nhận xét, gv sữa lỗi. Bài tập 2 ? Cho chủ đề ''Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại của - Người đã suốt đời nêu cao ngọn cờ nhân dân Việt Nam''. Hãy viết thành một đoạn độc lập và tự do cho dân tộc. văn thuyết minh. - Người đã đoàn kết mọi tầng lớp nhân - Giáo viên yêu cầu các em viết và trình bày. dân, không phân biệt tôn giáo, đảng - Gọi học sinh khác nhận xét. phái, giới tính, già trẻ, miền xuôi, miền - Giáo viên đánh giá. ngược dưới ngọn cờ đỏ. - Người đã cùng Đảng CSVN lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng các đội quân xâm lược hùng mạnh, giành độc lập thống nhất trọn vẹn cho Tổ Quốc. - Nhân dân Việt Nam kính yêu Người, gọi Người là ''Bác'' 4. Củng cố - Khi viết đoạn văn thuyết cần phải làm gì? - Các ý trong đoạn văn phải được sắp xếp như thế nào? 5. Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc ghi nhớ, làm bài tập 3,4 trong SGK tr129. - Xem trước bài ''Thuyết minh về một phương pháp'' (cách làm) Tiết 82,83: QUÊ HƯƠNG Tế Hanh A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức: - Nguồn cảm hứng trong thơ Tế Hanh nói chung và ở bài thơ này : tình yêu quê hương đằm thắm. - Hình ảnh khoẻ khoắn đầy sức sống của con người và sinh hoạt lao động : lời thơ bình dị gợi cảm ,thiết tha. 2. Kỹ năng: - Nhận biết được tác phẩm thơ lãng mạn. - Đọc diễn cảm t/phẩm thơ. Phân tích các chi tiết miêu tả biểu cảm đặc sắc trong bài thơ. 3. Thái độ: Tình yêu quê hương đất nước B. Chuẩn bị của Gv và HS - GV: Soạn bài, ảnh chân dung Tế Hanh, tìm đọc thêm các bài viết khác liên quan... - HS : Soạn bài, nghiên cứu thêm các tài liệu khác liên quan... C.Các hoạt động lên lớp 1.Tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng một đoạn thơ của bài thơ Nhớ rừng? Qua bài thơ em cảm nhận được điều sâu sắc nào? 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức I. Đọc- chú thích. 1. Tác giả GV cho HS tự nghiên cứu thông tin về tác - Tế Hanh tên khai sinh Trần Tế Hanh giả. (1921-2009) quê Quảng Ngãi - Hãy nêu những nét hiểu biết cơ bản về nhà + Trước cách mạng thơ ông mang nặng thơ Tế Hanh? nỗi buồn tình yêu quê hương. + Sau cách mạng thơ ông nhằm phục vụ kháng chiến và cách mạng với tâm sự nhớ qhương và khát khao thống nhất tổ quốc. - Năm 1996 ông được nhà nước trao - Bài thơ được ra đời trong h/cảnh nào? tăng Giải thưởng HCM về VHNT. 2. Tác phẩm : - Hoàn cảnh ra đời: Lúc tác giả đang sống ở Huế nhớ tới quê của mình(1939). GV kiểm tra việc giải nghĩa từ của HS và -Xuất xứ: Bài thơ lúc đầu in trong tập lưu ý cho HS từ ngữ ở chú thích (1),(2),(3) Nghẹn ngào (1939)sau được in lại trong tập Hoa niên (1945). 3. Từ khó GV hướng dẫn HS đọc với giọng điêu nhẹ II. Đọc - hiểu văn bản nhàng,tha thiết,nhịp 3/5. 1. Đọc GV gọi HS đọc và nhận xét. 2. Bố cục. - 2 câu đầu: Giới thiệu chung về làng quê . - 6 câu tiếp: Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi. - 8 câu tiếp: cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về - 4 câu còn lại: nỗi nhớ quê hương. - Hai câu đầu tiên có ý nghĩa như thế nào? 3 Tìm hiểu chi tiết Từ hai câu đầu em thử hình dung về vị trí a. Cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá làng quê của tác giả? - Cảnh dân chài ra khơi đánh cá được diễn ra trong khoảng thời gian, không gian nào? - Thời gian: sớm mai. - Không gian: trời trong,gió nhẹ,ửng hồng. - Trước không gian đó hình ảnh ra khơi được => buổi sáng mai đầy tinh khôi với một miêu tả như thế nào? không gian trải dài, bát ngát, rực rỡ của bình minh- báo hiệu một chuyến ra khơi - Hiệu quả của việc sử dụng các từ ngữ diễn tốt lành, đầy hi vọng. tả hành động mạnh và hình ảnh so sánh trên? - Sử dụng h/ả so sánh độc đáo:Con - Hình ảnh con thuyền được tập trung miêu thuyền với con tuấn mã. Từ ngữ gợi tả tả ở chi tiết tiêu biểu nào?(Chi tiết nào đặc hđ mạnh: hăng,phăng,vượt. tả con thuyền?) => Diễn tả khí thế lđ đầy hứng thú và - Có gì độc đáo trong cách miêu tả trên? Tác dạt dào sức sống. Ca ngợi vẽ đẹp dũng dụng của nó? mạnh của con thuyền, sức sống mạnh - Hình dung của em về con thuyền từ những mẽ, vẻ đẹp hùng tráng lời thơ trên? *N/th: Dùng phép so sánh mới mẽ:Sử - Cảm xúc của tác giả trước hình ảnh đó? dụng phép nhân hoá: rướn. GV goi HS đọc 8 câu tiếp - Gợi ra vẽ đẹp bay bổng, vừa thực vừa - Cảnh đón thuyền đánh cá trở về được miêu mộng, mang ý/n lớn lao. liên tưởng con tả ở câu thơ nào? thuyền như mang linh hồn, sự sống của Nhận xét về cái hay trong cách miêu tả trên? làng chài. Biến cái vô hình thành cái hữu hình. => Đẹp, quý, thân thiết, là linh hộn sự - Từ đó em cảm nhận được cuộc sống của sống làng chài. Phấn chấn, tin yêu, tự nơi đây như thế nào? hào về quê hương. 2. Cảnh thuyền đánh cá vào bến * Cảnh dân làng đón thuyền đánh cá trở về. - Hình ảnh trai tráng sau chuyến đi biển - Âm thanh: ồn ào, không khí tấp nập, được miêu tả như thế nào? vui vẽ, rộn ràng, thoả mãn. GV: Hai câu thơ vừa tả thực, vừa là sáng tạo - Tiếng reo cảm tạ đất trời đã sóng yên, độc đáo, thú vị. biển lặng để người dân chài trở về an toàn với cá đầy ghe. - Bức tranh lao động náo nhiệt đầy ắp - Cảm nhận của em về người dân chài từ hai niềm vui và sự sống. Một c/s lao động câu thơ trên? với nhiều niêm vui nhưng cũng nhiều lo - Hình ảnh con thuyền sau chuyến đi trở về toan. được nhà thơ miêu tả như thế nào? * Hình ảnh trai tráng và con thuyền sau chuyến đi biển. - Có gì đặc sắc trong lời thơ trên? + Trai tráng: Những người dân chài đi - Từ đó, em cảm nhận được vẻ đẹp nào trong biển luôn tắm nắng, gió ở những vùng tâm hồn tác giả? đại dương xa xôi khiến cơ thể khoẻ mạnh, rắn rỏi của họ như còn nóng hổi vị mặn của biển lúc trở về. Đây chính là - Sống trong hoàn cảnh xa cách, lòng tác giả vẽ đẹp giản dị, thơ mộng, khoẻ khoắn. luôn nhớ tới những điều gì nơi quê nhà? - H/ả thơ vừa chân thực vừa lãng - Một cuộc sống như thế nào được gợi lên từ mạn,vừa trở nên có tầm vóc. các chi tiết đó? + H/ả con thuyền:=> Dùng phép nhân - Câu thơ cuối được cáu trúc thành Tôi thấy hoá. Cảm nhận con thuyền như một cơ nhớ cái mùi nồng mặn quá có thêm ý nghĩa thể sống,như một phần sự sống lđ ở làng gì? chài,gắn bó mật thiết với sự sống con - Từ đó, cho thấy về một nỗi nhớ quê của tác người nơi đây. giả qua khổ thơ cuối? => Tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, lắng nghe được sự sống âm thầm trong những sự vật của qhương. 3. Nỗi nhớ quê hương - Biển (màu nước xanh).Cá (cá bạc). - Cánh buồm (chiếc buồm vôi). Thuyền (thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi).Mùi biển (cái mùi nồng mặn quá).=> Đẹp, giàu.Lam lũ và thanh bình. => Mùi nồng mặn vừa nồng nàn, nồng hậu lại mặn mà, đằm thắm. Đó là mùi riêng của làng biển, được cảm nhận bằng t/c tâm tình, trung hiếu của con người xa quê. => Nhấn mạnh cả nỗi nhớ quê lẫn đặc điểm của làng quê. Cụ thể, thắm thiết, bền bỉ. Gắn bó, chung thuỷ với qhương cho dù xa cách. III. Tổng kết Theo em, bài thơ có nét đặc sắc gì về nội dung 1.Nội dung và nghệ thuật? - Vẻ đẹp tươi sáng , khỏe koawns của bức tranh làng quê vùng biển được miêu tả sống động , đầy gợi cảm trong bài -Từ đó, em hiểu gì về nhà thơ Tế Hanh - tác thơ. giả của bài thơ này? - Tình cảm quê hương trong sáng , đằm thắm và chất thơ bình dị , giàu cảm xúc của nhà thơ. 2. Nghệ thuật - Bài thơ giàu hình ảnh , có những hình ảnh chân thực đến từng chi tiết khiến cho người đọc như trông thấy rõ cảnh được miêu tả nhưng lại có những hình - Đọc thuộc lòng khổ thơ em yêu thích? ảnh bay bổng , lãng mạn , có hồn. - Viết vài câu văn bày tỏ cảm xúc về hai câu IV.Luyện tập thơ: - Tác giả: Tinh tế trong cảm thụ cuộc Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng sống làng quê. Nồng hậu, thuỷ chung Rướn thân trắng bao la thâu góp gió... với quê hương. 4. Củng cố - Đọc diễn cảm bài thơ - Hình ảnh người dân chài được khắc họa mang vẻ như thế nào ? 5. Hướng dẫn về nhà - Đọc thuộc bài thơ, phát biểu cảm nhận về đoạn thơ em yêu thích . - Tự học: Khi con tu hú. Chuẩn bị bài: T/m về một danh lam thắng cảnh Tiết 84: KHI CON TU HÚ Tố Hữu A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức : - Những bước đầu về tác giả Tố Hữu . - Nghệ thuật khắc hoạ hình ảnh ( thiên nhiên ,cái đẹp của cuộc đời tự do ) - Niềm khao khát cuộc đơì tự do. 2. Kỹ năng : - Đọc diễn cảm một tác phẩm thơ thể hiện tâm tư người chiến sỹ cách mạng bị giam trong ngục tù . - Nhận ra và phân tích được sự nhất quán về cảm xúc giữa 2 phần bài thơ . 3. Thái độ. Tình yêu quê hương đất nước B. Chuẩn bị của GV và HS - GV: Soạn bài,ảnh chân dung nhà thơ Tố Hữu, các tài liệu khác liên quan... - HS : Soạn bài, nghiên cứu thêm các tài liệu khác liên quan... C. Các hoạt động lên lớp 1.Tổ chức lớp 2. Kiểm tra 15 phút : Em cảm nhận được gì về tình cảm của tác giả dành cho quê hương? Chép 2 câu thơ tác giả nói về người dân chài mà em tâm đắc nhất trong bài?. Đáp án: - Tình yêu quê hương nồng nàn , nỗi nhớ quê da diết ,niềm tự hào về quê hương của tác giả. - H/s chép được 2 câu thơ"Dân chài lưới..............vị xa xăm" 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức GV yêu cầu HS tự nghiên cứu chú thích I. Đọc ,chú thích về tác giả (SGK, tr19). 1. Tác giả - Ông được coi là lá cờ đầu của thơ ca - Dựa vào kiến thức SGK và sự hiểu biết cách mạng hiện đại Việt Nam. của mình hãy trình bày những nét hiểu - Năm 1996 ông được Nhà nước trao tặng biết chính về nhà thơ Tố Hữu? Giải thưởng HCM về VHNT. - Bài thơ Khi con tu hú được ra đời trong 2. Tác phẩm hoàn cảnh nào? - Hoàn cảnh ra đời: Bài thơ Khi con tu hú thuộc phần “Máu lửa” trong tập thơ Từ ấy , được Tố Hữu sáng tác vào tháng 7 -1939 khi nhà thơ đang bị bắt giam trong nhà lao Thừa Thiên. 3. Từ khó - GV hướng dẫn HS đọc II. Đọc - hiểu văn bản 1. Bức tranh vào hè trong tâm tưởng tác giả - Thời gian , không gian - Để miêu tả cảnh đất trời vào hè tác giả - Màu sắc đã nhắc đến âm thanh gì? Âm thanh đó - Cảnh vật gợi lên điều gì? - Hoạt động của người và vật - Trước không khí rạo rực này, cảnh vật - Âm thanh: tiếng tu hú.=> Không khí thiên nhiên được gợi lên như thế nào? mùa hè rạo rực, tưng bừng, nhộn nhịp và tràn đầy sức sống. - Nghệ thuật: + Tính từ: chín, ngọt, đầy, rộng, cao. + Động từ mạnh: dậy, lộn nhào. + Điệp từ::càng - Nhận xét về cách miêu tả của tác giả ở => Miêu tả c/s tràn đầy ấm no,tràn đầy khổ thơ này? Hiệu quả của việc sử dụng sức sống. Tạo ra một bầu trời mở rộng với các loại từ trên? không gian thoáng đảng, tự do.Tính từ: - GV đây là một bức tranh thiên nhiên gợi cho bức tranh có cảnh sắc, đường nét. tuyệt đẹp có màu sắc rực rỡ, đường nét Điệp từ càng:tạo ra thế giới tự do không đẹp rất tự nhiên. Bức tranh này gợi lên bị áp bức như thế giới nơi tác giả đang âm thanh, hương vị như thế nào? gánh chịu. - Em hãy cho một lời bình về bức tranh + Âm thanh: tiếng diều, tiếng ve. này? + Hương vị: Ngọt ngào của những trái - Trong bức tranh đó em thích nhất hình cây đang ngọt dần trong khu vườn. Ngoài ảnh nào? Vì sao? nương thì hương của hạt ngô đang rây vàng. => Mùa hè sống động dường như đang Em có nxét gì về bức tranh này? chín dần, đang cựa quậy và rất đẹp. - Bức tranh này được bộc lộ trực tiếp hay - H/ả diều sáo: gợi lên c/s tự do khoáng gián tiếp? (Gián tiếp qua hình ảnh thơ của đảng, đây là h/ả đối lập với thế giới tù đày tác giả) của tg. - Qua đây đã bộc lộ năng lực, tâm hồn => Bức tranh bình dị của làng quê VN. nào của nhà thơ? Nồng nàn tình yêu c/s, tha thiết với cuộc - So với khổ thơ đầu thì nhịp điệu ở khổ sống tự do, nhạy cảm với mọi biến động thơ thứ hai có gì thay đổi? của cuộc đời. - Nhận xét về nghệ thuật được sử dụng ở 2. Tâm trạng người tù cách mạng khổ thơ này? - nhịp rắn rỏi, khoẻ mạnh hơn. Nói quá, - Đạp tan là động từ diễn tả hành động từ ngữ gợi tả hành động mạnh: đạp tan, từ như thế nào? (Vì sự chật chội, tù túng, ngữ cảm thán: ôi,thôi,làm sao...diễn tả nóng bức của phòng giam mùa hè. Uất hành động dữ dội, quyết liệt và thể hiện hận vì sự mất tự do. Con người chiến sĩ quyết tâm mãnh liệt, tâm trạng: đau khổ, thì không được tự do, bị tách khỏi đồng uất ức ngột ngạt được nhà thơ biểu hiện chí, đồng đội.Dẫn đến khát vọng muốn trực tiếp. => Khát khao, mong muốn c/s đạp tan bức tường của nhà tù thực dân là tự do, sớm thoát khỏi thực tại ngôt ngạt điều tất yếu.) nơi nhà tù thực dân. - Lúc bấy giờ, tâm trạng của tg ntn? Tâm trạng đó được bộc lộ trực tiếp hay gián tiếp? Đó là tâm trạng gì? - Ngoài tức tối, căm uất em còn đọc được điều gì trong tâm trạng tác giả? - Tiếng chim tu hú lúc đầu: gọi bầy, gọi - Mở đầu và kết thúc bài thơ đều có tiếng bạn, gắn với mùa vải chín, mùa hè sang chim tu hú kêu, nhưng tâm trạng của rất rõ ràng.Tiếng chim như khắc khoải, người tù khi nghe tiếng tu hú mỗi lần lại mở ra mùa hè đầy sự sống, sự tự do. khác nhau, vì sao ? - Hãy kể thêm một số bài thơ khác có cùng tâm trạngvới tác gải lúc bấy giờ? - Tiếng chim tu hú về sau: thể hiện cách kết cấu đầu cuối tương ứng. Âm thanh của tiếng chim kêu nghe dai dẳng, dục giã, thiêu đốt, thôi thúc con người hành động, thể hiện khát khao tự do cháy bỏng của người chiến sĩ trong cảnh tù đày.=> Khao khát tự do, càng uất hận. - Tâm hồn đang cháy lên khát vọng yêu cuộc sống tự do. Không riêng gì tác giả mà là tâm trạng chung của nhân dân VNam, của người tù cộng sản. Nêu khái quát nét chính về nội dung, III. Tổng kết nghệ thuật của bài thơ? 1.Nội dung Tấm lòng yêu cuộc soongss và niềm khát khao tự do cháy bỏng cua rng]ời chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi trong cảnh tù ngục được tác giả diễn tả thiết tha, sôi nổi. 2. Nghệ thuật - Bài thơ tả cảnh ngụ tình. - Thể thơ lục bát mềm mại , uyển chuyển , linh hoạt . - Giọng điệu tự nhiên , cảm xúc nhất quán, khi tươi sáng khoáng đạt , khi dằn vặt u uất. Thơ là tiếng nói tâm hồn của nhà thơ. IV.Luyện tập : Bài thơ Khi con tu hú cho ta thấy gì về - Hồn thơ nhạy cảm với mọi biểu hiện của tâm hồn thơ Tố Hữu? sự sống. - Hồn thơ yêu cuộc sống mãnh liệt. - Hồn thơ đấu tranh cho tự do. - Đó là hồn thơ cách mạng. 4. Củng cố - Gọi học sinh đọc thuộc bài thơ - Nêu nội dung chính của bài thơ 5. Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc lòng bài thơ. - Viết vài câu nêu cảm nhận khái quát về khổ thơ cuối?