Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 8 - Tuần 11, Tiết 40 đến 43 - Năm học 2021-2022

Ngày soạn : 13/11/2021 Tiết 40: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH A. Mục tiêu cần đạt. 1. Kiến thức : Nắm được đặc điểm , tác dụng của các phương pháp thuyết minh . 2. Kĩ năng : - Nhận biết và vận dụng các phương pháp thuyết minh thông dụng . - Rèn luyện khả năng quan sát để nắm bắt được bản chất của sự việc . - Phối hợp sử dụng các p/ pháp thuyết minh để tạo lập văn bản thuyết minh theo yêu cầu 3. Thái độ : Giáo dục có thái độ yêu thích học tập bộ môn B. Chuẩn bị của GV và HS - GV: đọc tài liệu tham khảo. - HS : xem trước bài ở nhà. C.Các hoạt động lên lớp 1. Tổ chức lớp: 2. Kiểm tra bài cũ : Em hiểu thế nào về văn bản thuyết minh. 3.Bài mới Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh 1. Quan sát, học tập tích luỹ tri thức để làm trong văn bản thuyết minh a. Ví dụ : ? Đọc các văn bản thuyết minh vừa học - Văn bản "Cây dừa" -> tri thức về sự vật. cho biết các văn bản ấy sử dụng loại tri - Văn bản "Tại sao lá cây có màu xanh thức gì. lục","con giun đất" tri thức về sinh học - Vb "K/n Nông Văn Vân" -> tri thức về lịch sử -Văn bản ''Huế'' -> tri thức về văn hoá ? Làm thế nào để có được các tri thức ấy. - Học tập: Tìm hiểu đối tượng trong sách báo, ( giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích tư liệu Đọc sách , học tập tra cứu từng văn bản) - Tích luỹ ghi chép những tài liệu cần thiết làm cơ sở để tham khảo chọn lọc chi tiết. ? Vậy muốn có tri thức viết văn bản b. Ghi nhớ thuyết minh người viết phải làm gì? Muốn làm tốt bài văn thuyết minh , người viết - Học sinh dựa ghi nhớ chấm1, trả lời phải nghiên cứu , tìm hiểu sự vật , hiện tượng cần thuyết minh , nhất là phải nắm bắt được bản chất , đặc trưng của chúng , để tránh sa vào trình bày các đặc điểm không tiêu biểu ,không quan trọng. - Đọc các câu văn sau và trả lời câu hỏi 2. Phương pháp thuyết minh HS quan sát các đoạn văn SGK a)Phương pháp nêu định nghĩa giải thích. Trao đổi thảo luận các câu hỏi HĐ theo - Tác dụng : giúp người đọc hiểu về đối cặp đôi tượng phần lớn là ở vị trí đầu đoạn, đầu bài . giữ vai trò giới thiệu b) Phương pháp liệt kê - Tác dụng: giúp người đọc hiểu sâu sắc và toàn diện, có ấn tượng về nội dung thuyết minh c) Phương pháp nêu ví dụ -Tác dụng: Các ví dụ cụ thể có tác dụng thuyết phục người đọc khiến người đọc tin vào những điều người viết đã cung cấp. d) Phương pháp dùng số liệu (con số) -Tác dụng: Làm cho tri thức có độ tin cậy càng cao. e) Phương pháp so sánh - Là đưa ra hai đối tượng cùng loại hoặc khác loại so sánh nhằm nổi bật các đặc diểm tính chất của đối tượng. Tác dụng làm tăng sức thuyết phục độ tin cậy cho nội dung cần thuyết minh. g) Phương pháp phân loại, phân tích Vb ''Huế''->giúp cho ta đọc, hiểu từng mặt Vậy để bài văn thuyết minh có sức của đối tượng một cách có hệ thống. thuyết phục , dễ hiểu, sáng rõ chúng ta * Kết luận: thường sử dụng phương pháp TM nào? Để bài văn thuyết ming có sức thuyết phục, dễ hiểu , sáng rõ , người ta có thể sử dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh: nêu định nghĩa, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu , so sánh đối chiếu, phân tích, phân loại II. Luyện tập: ? Trong bài"Ôn dịch, thuốc lá'' đã nghiên Bài tập 1 cứu, tìm hiểu rất nhiều để nêu yêu cầu - Bài viết thể hiện kiến thức của một bác sĩ chống nạn hút thuốc lá. Hãy chỉ ra phạm (khói thuốc cú tác hại ntn) vi tìm hiểu vấn đề thể hiện trong bài viết - Kiến thức của người quan sát đời sống xã (bài viết thể hiện những tri thức nào) hội( hiểu một nét tâm lí, cho rằng hút thuốc lá là văn minh, hút thuốc lá ảnh hưởng đến ? Các tri thức ấy có đúng đắn và đáng tin người không hút thuốc, kể cả cái thai trong cậy không. bụng mẹ! Tỉ lệ người hút thuốc lá rất cao, hút ? Bài viết ấy đã sử dụng phương pháp thuốc lá ảnh hưởng tới bữa ăn trong gia đình thuyết minh nào 1 người tâm huyết với vấn đề xã hội bức xúc. Bài tập 2- So sánh đối chiếu phân loại, phân tích số liệu. 4. Củng cố :Có những phương pháp thuyết minh nào? 5. Hướng dẫn về nhà: - Hoàn thiện các BT. Xem trước ''Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh'' Tiết 41: ĐỀ VĂN THUYẾT MINH VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN THUYẾT MINH A. Mục tiêu cần đạt. 1. Kiến thức : - Đề văn thuyết minh .Yêu cầu cần đạt khi làm một bài văn thuyết minh - Cách quan sát, tích lũy tri thức và vận dụng các phương pháp để làm bài văn thuyết minh . 2. Kĩ năng : - Quan sát nắm được đặc điểm, cấu tạo, nguyên lý vận hành, công dụng, của đối tượng cần thuyết minh - Tìm ý , lập ý, tạo lập một văn bản thuyết minh 3. Thái độ: Bồi dưỡng HS kiến thức về văn thuyết minh . B. Chuẩn bị của GV và HS - GV : soạn bài - HS : đọc trước bài ở nhà C.Các hoạt động lên lớp 1. Tổ chức lớp: 2. Kiểm tra bài cũ : Nêu các phương pháp TM 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn - Yêu cầu học sinh đọc các đề trong thuyết minh SGK 1. Đề văn thuyết minh ? Đề a,e,g,h,n..... nêu điều gì? Em có 1. Thuyết minh về bông hoa hồng nhung nhận xét gì về các đề bài trên 2. Giới thiệu loài hoa em yêu ? Đâu là đề văn thuyết minh 3. Loài hoa em yêu ? Căn cứ vào đâu mà em xác định đó là 4. Em hãy kể về buổi tối ở gia đình em đề văn thuyết minh *Căn cứ: - Nêu đối tượng thuyết minh - Đối tượng rộng phong phú đa dạng nhưng rất gần gũi với đời sống - Căn cứ vào từ thuyết minh( giới thiệu,trình bày, giải thích ) - Cấu tạo đề văn thuyết minh ? Vậy đề văn thuyết minh được cấu tạo Từ ngữ nêu yêu cầu và đối tượng thuyết minh( như thế nào? Có mấy dạng giới thiệu ,trình bày, giải thích) Vậy đề văn thuyết minh có đặc điểm gì? - Có 2 dạng: Hãy ra 1 đề thuyết minh + Đề nêu yêu cầu trực tiếp - Gọi học sinh đọc + Đề nêu đối tượng thuyết minh ? Đối tượng thuyết minh trong bài văn 2. Cách làm bài văn thuyết minh là gì? Văn bản chiếc xe đạp a, kể về nguồn gốc ra đời xe đạp ? Khi thuyết minh về chiếc xe đạp b, miêu tả hình dáng người viết cần phải làm gì? c, xác định phạm vi tri thức về chiếc xe ? Ở đây người viết đã thuyết minh hiểu - Trình bày phạm vi tri thức biết gì về chiếc xe đạp - Cấu tạo và tác dụng: 3 phần : + MB: g/ t về chiếc xe đạp ? Bố cục trong văn bản chia làm mấy + TB: g/thiệu cấu tạo và ngtắc hđộng của nó phần, Chỉ rõ nội dung mỗi phần + Kết bài: Vị trí của chiếc xe đạp trong đời sống Việt Nam và trong tương lai ? Ở bài viết đã sử dụng phương pháp - Phương pháp nêu định nghĩa thuyết minh nào? Em thấy những - Cấu tạo: có bộ phận phương pháp đó có hợp lí không? + Chính: truyền động, đkhiển, chuyên chở Cho học sinh đọc ghi nhớ SGK. + Phụ:chắn xích, chắn bùn, đèn, chuông... - Cấu tạo, tác dụng - Liệt kê, phân tích 3. Ghi nhớ: SGK - Cho học sinh đọc bài tập SGK II. Luyện tập ? Đối tượng miêu tả ở đây là gì BT 1: SGK - Chiếc nón lá Việt nam ? Để thuyết minh về chiếc nón lá cần dự - Tìm ý hình dáng, cách làm, nguyên liệu, định trình bày những ý nào. nguồn gốc, tác dụng - Lập dàn ý: - Phát phiếu học tập cho 4 nhóm. Để 4 + MB: Nón là vật che nắng, che mưa, tạo nét nhóm tìm đọc đáo, duyên dáng + TB: . Hình dáng: chóp, thúng - Giáo viên thu về nhận xét và tổng kết . Nguyên liệu: tre, lá cọ, sợi cước, kim... trên bảng phụ. . Cách làm: quấn vòng, xếp lá, khâu ... . Nơi làm: làng quê, Huế, Hà Tây ... . T/d: che nắng, che mưa, làm quà lưu niệm + KB: Nón có vai trò lớn đối với người Việt Nam, là một di sản văn hoá 4. Củng cố Em hãy nêu cách làm bài văn thuyết minh 5. Hướng dẫn về nhà: - Viết bài thuyết minh về chiếc nón lá theo dàn ý. - Lập dàn ý cho đề bài ''Thuyết minh về cái phích nước''. Tiết 42,43: BÀI TOÁN DÂN SỐ (Theo Thái An - Báo GD-TĐ) A. Mục tiêu cần đạt. 1. Kiến thức : - Sự hạn chế của gia tăng dân số là con đường “tồn tại hay không tồn tại” của loài người - Sự chặt chẽ, khả năng thuyết phục của cách lập luận bắt đầu bằng một câu chuyện nhẹ nhàng mà hấp dẫn . 2. Kĩ năng : - Tích hợp với phần TLV, vận dụng kiến thức đó học ở bài “ Phương pháp thuyết minh” để đọc-hiểu, nắm bắt được vấn đề có ý nghĩa thời sự trong văn bản .Vận dụng vào viết bài văn thuyết minh . 3.Thái độ Giáo dục học sinh có thái độ đúng đắn , có cái nhìn khách quan về dân số B. Chuẩn bị của GV và HS - GV : soạn bài. Đọc tài liệu tham khảo - HS: Soạn trước bài ở nhà, tìm hiểu tình hình dân số ở địa phương mình. C.Các hoạt động lên lớp 1. Tổ chức lớp: 2. Kiểm tra bài cũ : ? Nêu những giải pháp chống ôn dịch ,thuốc lá. ? Những việc làm của em góp phần chống việc hút thuốc lá của những người xung quanh. 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức HS nắm một số từ khó: Tuổi cập I. Đọc ,chú thích kê, cấp số nhân II. Đọc, hiểu văn bản ? Văn bản được chia thành mấy 1.Bố cục: 3 phần phần? Nội dung từng phần là gì? + Phần mở đầu: Từ đầu ...sáng mắt ra ->bài toán dân -giới thiệu vấn đề ds và KHHGH số đã được đặt ra từ thời cổ đại + tiếp ... ô thứ 31 của bàn cờ -> Vấn đề gia tăng dân số ? Vấn đề chính mà tác giả muốn + Còn lại -> lời khuyến cáo của tác giả đề cập đến được giải thích trong 2. Tìm hiểu chi tiết phần mở bài này là gì? a .Giới thiệu về sự gia tăng dân số ? Điều gì đã làm cho người viết - Vấn đề ds và KHHGD sự gia tăng dân số của sáng mắt ra con người ? Em hiểu cụm từ sáng mắt ra là - Đó là vấn đề ds và KHHGD dường như đã được đặt như thế nào.Nhận xét về cách ra từ thời cổ đại diễn đạt của tác giả - Sáng về nhận thức không nên hiểu cách thông thường sáng mắt về thể chất: nhìn rõ * Diễn đạt nhẹ nhàng thân mật tình cảm giới thiệu Phần thân bài để CM-GT vấn đề về sự gia tăng dân số hiện nay đã được đặt ra từ thời tác giả đưa ra mấy luận điểm ? cổ đại ? Tiếp theo ở luận điểm 2 tác giả b.Vấn đề gia tăng dân số. đã tiếp tục chứng minh vấn đề: - 3 luận điểm tương ứng với 3 đoạn văn cách lập luận có gì khác trước. + Luận điểm 1: Câu chuyện kén rể của nhà thông ? Từ cách lập luận như vậy tác giả thái-> Gây tò mò, hấp dẫn cho người đọc muốn gửi tới người đọc đến vấn + Luận điểm 2: cách lập luận là tiền đề so sánh sự đề gì? gia tăng dân số. Là đòn bẩy cho người đọc vào v/đ ? Ở đoạn văn 3 tg đưa vấn đề sinh + Luận điểm 3: Đưa ra giả thiết về sự so sánh các số nở của phụ nữ ở một số nước liệu minh chứng cụ thể nhằm mục đích gì? - Lúc đầu trái đất chỉ có 2 người ? Em hiểu gì về tình hình kinh tế, văn hoá các nước này -> Tg đưa ra câu chuyện cổ, đặt giả thiết so sánh, ? Từ đó em rút ra được kết luận gì minh hoạ dẫn người đọc thấy được tốc độ gia tăng về mối quan hệ của dân số và sự dsố của loài người quá nhanh. Số liệu chính xác cụ phát triển kinh tế - xã hội thể, thuyết phục người đọc ? Có nhận xét gì về số liệu mà tác * Tốc độ gia tăng dân số nhanh chóng mặt, cảnh báo giả đưa ra? Tác dụng nguy cơ bùng nổ dân số. ? Tại sao tg cho rằng đó là v/đ tồn tại hay không tồn tại của loài c. Lời kiến nghị của tác giả. người ? - Tg khuyến cáo con người hạn chế gia tăng dsố Liên hệ với VN em biết gì về dân - Vì muốn sống con người phải có đất đai. Đất không số. Tốc độ gia tăng dân số của thể sinh sôi, con người ngày một nhiều hơn, do đó Việt Nam hiện nay.? Đảng và nhà muốn sống con người phải hạn chế sự gia tăng ds, nước ta có những biện pháp nào đây là yếu tố sống còn của nhân loại. hạn chế? HS nêu ý kiến III. Tổng kết Qua việc tìm hiểu văn bản này em Qua những số liệu có tính thuyết phục và lối văn lập biết gì về dân số và kế hoạch hoá luận nhẹ nhàng , người đọc thấy được việc hạn chế gia đình gia tăng dân số là một đòi hỏi hết sức cấp bách của loài người. IV.Luyện tập Vì sao sự gia tăng dân số lại ảnh - Vì dân số thu hẹp môi trường sống của con người- hưởng tới moị vấn đề của xã hội thiếu đất sống. Dsố tăng nhanh đi liền với hiểm hoạ về đ2, ktế, v/hoá, kìm hãm sự phát triển cá nhân và đồng loại. 4. Củng cố: Gv khái quát lại chủ đề bằng hệ thống câu hỏi : Ba văn bản ta vừa học có những nội dung dung nào giống nhau? Tại sao vấn dề bảo vệ môi trường lại là vấn đề quan trọng đối với toàn cầu? 5. Hướng dẫn về nhà: Câu hỏi 1: Lâu nay có quan niệm:”Trời sinh voi, trời sinh cỏ” . Em có đồng ý với ý kiến này không? Tại sao? Câu hỏi 2: Viết một bài văn mang tính tuyên truyền về các vấn đề được nêu trong ba văn bản nhật dụng