Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 - Tiết 41 đến 44 - Năm học 2021-2022 - Nguyễn Duy Đại

Ngữ văn 7 Ngày soạn 14 - 11 - 2021 Tiết 41.42: Tập làm văn CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ TRONG VĂN BIỂU CẢM I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: - Hiểu vai trò của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm.. - Sự kết hợp các yếu tố b/c,TS ,MT trong văn bản BC. 2. Kĩ năng: Nhận ra tác dụng của các yếu tố miêu tả và TS trong một VB b/c. Sử dụng kết hợp các yếu tố MT,TS,BC trong làm văn b/c. 3. Thái độ: Yêu thích làm văn b/c. II. Chuẩn bị: 1.GV: soạn giáo án,tìm ngữ liệu... 2.HS: Chuẩn bị bài... III. Tiến trình lên lớp: 1.Ổn định lớp. 2. Kiểm tra: Kiểm tra vở soạn của HS 3.Bài mới: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Nội dung cần đạt +Hs đọc Bài ca nhà tranh... I. Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm. - Hãy chỉ ra các yếu tố tự sự và miêu tả trong *Xét các ví dụ. bài thơ, và nêu ý nghĩa của chúng đối với bài VD1: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá. thơ? - Khổ1: 2 câu đầu: Tự sự ; 3 câu sau: Miêu tả -> Có vai trò tạo nên bối cảnh chung. - Gv: Bài ca nhà tranh...là 1 bài thơ biểu cảm - Khổ 2:Tự sự kết hợp với biểu cảm (kể lại nhưng tác giả đã dùng khá nhiều yếu tố tự sự chuyện trẻ con cướp tranh, cảm thấy uất ức vì và miêu tả như cảnh gió phá mái nhà, cảnh già yếu không làm gì được). trẻ con cướp tranh, cảnh nhà mưa ướt lạnh - Khổ 3: Sáu câu trên kết hợp kể, tả cảnh đêm trong đêm tối mịt. Những cảnh này đã trở dột lạnh không ngủ được; thành cái nền hien thực để từ đó bay lên ước 2 câu cuối biểu cảm thân phận cam chịu. mơ cao thượng của nhà thơ. - Khổ 4: Biểu cảm nêu lên tình cảm cao thượng, vị tha. +Hs đọc đoạn văn của Duy Khán. - Giải thích: Thúng câu (thuyền câu hình VD2: Đoạn văn của Duy Khán: tròn, đan bằng tre), sắn thuyền (thứ cây có nhựa và sơ, dùng sát vào thuyền nan để cho nước không thấm vào) ? Em hãy chỉ ra các yếu tố miêu tả, tự sự và biểu cảm của tác giả trong đoạn văn? ? Nếu không có yếu tố miêu tả và tự sự thì - Miêu tả: Bàn chân bố yếu tố biểu cảm có bộc lộ được hay không? - Tự sự: Bố ngâm chân nước muối, bố đi sớm ?Đoạn văn trên miêu tả, tự sự trong niềm hồi về khuya. tưởng. Hãy cho biết tình cảm đã chi phối tự - Biểu cảm: Thương cuộc đời vất vả, lam lũ của sự và miêu tả như thế nào? bố - GV phân tích... ? Muốn biểu cảm thì ta phải làm gì? -> Sự hồi tưởng đã chi phối việc miêu tả và tự ? Tự sự và miêu tả có vai trò gì trong bài văn sự.Miêu tả trong hồi tưởng, không phải miêu tả biểu cảm? trực tiếp, góp phần khêu gợi cảm xúc cho người - Hs đọc ghi nhớ. đọc. Giáo viên: Nguyễn Duy Đại Ngữ văn 7 => Miêu tả và tự sự góp phần làm tăng thêm giá trị biểu cảm cho đoạn văn. *Ghi nhớ: sgk (Tr.138 ) - Kể lại nội dung bài thơ Bài ca nhà tranh bị II. Luyện tập: gió thu phá của Đỗ Phủ bằng bài văn xuôi BT1: biểu cảm? Trời mưa, một cơn gió thu thổi mạnh cuộn mất ba lớp tranh trên mái nhà của Đỗ Phủ. Những mảnh tranh bay tung toé khắp nơi, mảnh thì treo trên ngọn cây xa, mảnh thì bay lộn vào mương sa. Thấy vậy, trẻ con xô đến cướp giật lấy tranh mang vào sau luỹ tre. Mặc cho nhà thơ kêu gào rát cổ, ông đành quay về, trong lòng đầy ấm ức, nhưng cũng lại thông cảm với bọn trẻ, chúng quá nghèo nên mới như thế. Trận gió lặng yên thì đêm buông xuống tối như mực, một đêm đen dày đặc nỗi buồn. Nhà thơ nằm xuống đắp cái mền vải cũ nát nên lạnh như cắt. Đã thế lũ con còn đạp nát cái lót. Đầu giường thì nhà giột, mưa nặng hạt đều đều không dứt. Nhà thơ không sao ngủ được vì mưa lạnh và lâu nay lại còn mất ngủ vì suy nghĩ sau cơn loạn li. Đến đây nhà thơ ước muốn có mái nhà rộng muôn ngàn gian để cho kẻ sĩ khắp thiên hạ có chỗ nương thân, chẳng sợ gì gió mưa nữa. * Củng cố -dặn dò. - GV hệ thống hoá kiến thức. - Yêu cầu: +Về nhà học bài,làm BT 2-sgk. +Soạn bài “Cảnh khuya, Rằm tháng giêng” Giáo viên: Nguyễn Duy Đại Ngữ văn 7 Ngày soạn 14 - 11 - 2021 Tiết 43.44: Văn bản: CẢNH KHUYA (Hồ Chí Minh) I. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức: - Sơ giản về tác giả Hồ Chí Minh. - Tình yêu thiên nhiên gắn liền với tình cảm cách mạng của chủ tịch Hồ Chí Minh. - Tâm hồn chiến sĩ - nghệ sĩ vừa tài hoa tinh tế vừa ung dung, bình tĩnh, lạc quan. - Nghệ thuật tả cảnh, tả tình; ngôn ngữ và hình ảnh đặc sắc trong bài thơ. 2. Kỹ năng: - Đọc - hiểu tác phẩm thơ hiện đại viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. - Phân tích để thấy được chiều sâu nội tâm của người chiến sĩ cách mạng và vẻ đẹp mới mẻ của những chất liệu cổ thi trong sáng tác của lãnh tụ Hồ Chí Minh 3. Thái độ: Bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu thiên nhiên. II. Chuẩn bị: 1. GV: Nghiên cứu bài,soạn giáo án, tư liệu về HCM. 2. HS: Soạn bài theo câu hỏi sgk. III. Tiến trinh lên lớp: 1.Ổn định lớp 2.Kiểm tra: Em hãy đọc một vài bài, đoạn thơ của HCM mà em đã được học? 3.Bài mới: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Nội dung cần đạt - Nêu những hiểu biết của em về tác giả và tác I. Đọc –Tìm hiểu chung phẩm? 1. Tác giả và Tác phẩm: * Hồ Chí Minh (1890 - 1969), là anh hùng +Hướng dẫn đọc: Giọng chậm, thanh thản và giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế sâu lắng, nhấn mạnh điệp ngữ chưa ngủ; giới.- Thơ ca chiếm vị trí đáng kể trong sự nhịp3/4 - 4/3 - 2/5. nghiệp văn học của Người. +Giải thích từ khó. *Hòan cảnh: Hai bài thơ ra đời trong thời kì -Căn cứ vào số câu, số chữ, hãy cho biết thể đầu cuộc kháng chiến chống Pháp, tại chiến loại của 2 bài thơ? khu Việt Bắc Cảnh khuya(1947); Rằm tháng giêng(1948) 2. Đọc - hiểu từ khó 3.Thể thơ:Thất ngôn tứ tuyệt. 4. Bố cục: 2 phần(2 câu đầu,2 câu cuối) II.Đọc - hiểu VB: +Hs đọc 2 câu đầu, 2 câu em vừa đọc miêu tả 1. Cảnh khuya: cảnh gì ? a.Hai câu đầu: Cảnh rừng Việt Bắc vào - Cảnh rừng Việt Bắc vào lúc đêm khuya được lúc đêm khuya. miêu tả thông qua những h/a nào? Tiếng suối trong như tiếng hát xa, - Suối được miêu tả với đặc điểm gì? Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa. - Khi miêu tả tiếng suối, tác giả đã sử dụng biện -Hình ảnh TN: Suối,trăng,chòm cổ thụ,hoa. pháp nghệ thuật gì? -> Tiếng suối- tiếng hát Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó ? ->Hình ảnh so sánh đặc sắc - âm thanh trong -Ở câu 2, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ trẻo thuật gì? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật - Làm cho tiếng suối của rừng Việt Bắc trở đó? nên gần gũi với con người hơn và mang sức - Hai câu thơ đầu đã tạo được 1 vẻ đẹp TN như sống trẻ trung hơn thế nào? +Hs đọc 2 câu thơ cuối - Hai câu thơ em vừa -> Điệp từ “lồng”-> Hoà quyện, lung Giáo viên: Nguyễn Duy Đại Ngữ văn 7 đọc tả cảnh hay tả tâm trạng? Đó là tâm trạng linh,huyền ảo. gì, của ai? =>Gợi vẻ đẹp TN trong trẻo, tươi sáng. - Bác chưa ngủ là vì cảnh đẹp của TN hay là vì b. Hai câu thơ cuối: Tâm trạng của Bác. lí do gì khác? Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ, - Hai câu thơ có sử dụng biện pháp nghệ thuật Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. gì ? Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó? -> Điệp từ “chưa ngủ”->nỗi lo nước nhà của - Bài thơ đã cho em hiểu gì về Bác? Bác và thể hiện rõ cốt cách của nhà thơ Cách Mạng. => Bác là người yêu nước, yêu TN và có tinh thần trách nhiệm đối với nước, với dân. III. Tổng kết: 1. Nội dung: ? Qua 2 bài thơ ,em cảm nhận được điều gì về - Qua 2 bài thơ thể hiện được tâm hồn nhạy tình cảm ,tâm hồn của Bác? cảm,tình yêu thiên nhiên ,lòng yêu nước sâu ? Để chuyển tải được tư tưởng,t/cảm đó,t/g đã nặng và phong thái ung dung ,lạc quan của sử dụng những nét đặc sắc NT nào ở 2 bài thơ? Bác . 2. Nghệ thuật: - Viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt. - Từ ngữ gợi hình,biểu cảm - Sử dụng NT:so sánh, điệp từ. - Sáng tạo nhịp điệu . *Ghi nhớ(sgk) * Củng cố - dặn dò. - GV hệ thống hoá kiến thức->Cho hs đọc ghi nhớ. - Tìm đọc và chép lại một số bài thơ, câu thơ của Bác Hồ viết về trăng hoặc cảnh TN? -Về nhà học thuộc lòng 2 bài thơ, ôn tập tiếng Việt tiết sau kiểm tra. Giáo viên: Nguyễn Duy Đại Ngữ văn 7 Giáo viên: Nguyễn Duy Đại