Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 6 - Tuần 25, Tiết 92+93 - Năm học 2020-2021

Ngày soạn : 8 / 03 /2021 Tiết 92: Nhân hóa A- Mục tiêu bài học: 1- Kiến thức : - Khái niệm nhân hoá, các kiểu nhân hoá. -Tác dụng nhân hoá. 2- Kĩ năng : - Nhận biết và bước đầu phân tích được giá trị của phép tu từ nhân hoá . - Sử dụng được phép nhân hoá trong nói và viết . B - Chuẩn bị: - GV: Soạn bài, bảng phụ, bài tập mẫu. - HS: Soạn bài. C - Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: ? Viết hai câu văn có sử dụng phép so sánh và cho biết thuộc kiểu so sánh nào? 2- Bài mới: Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt I - Thế nào là phép nhân hóa: * GV sử dụng bảng phụ đã viết VD 1- Tìm hiểu VD: (SGK - tr 56-57) ? Kể tên các sự vật được nói tới? - Các sự vật được nói đến trong khổ thơ: Trời, cây mía, kiến. ? Các hành động ấy được gán cho - Các sự vật ấy được gán cho hành động những hành động gì? Của ai? của con người: chuẩn bị chiến đấu: Mặc áo giáp, ra trận, múa gươm, hành quân. - Cách gọi tên các sự vật khác nhau: ? Cách gọi tên các sự vật có gì khác + Gọi ông trời bằng ông. Dùng từ gọi nhau? người để gọi sự vật. * GV treo bảng phụ, gọi HS đọc. + Cây mía, kiến: Gọi tên bình thường. ? Em hãy so sánh hai cách diễn đạt? - So sánh hai cách diễn đạt: + Cách diễn đạt ở mục I.2 chỉ có tính chất * GV: Những sự vật, con vật... được miêu tả, tường thuật. gán cho những thuộc tính, hành động, + Cách diễn đạt ở mục I.1 bày tỏ thái độ cảm nghĩ...của con người để biểu thị tình cảm của con người - người viết. những suy nghĩ, tình cảm, tâm trạng 2- Ghi nhớ: của con người gọi là phép nhân hoá. - Nhân hoá : là gọi hoặc tả con vật, cây ? Thế nào là nhân hoá? tác dụng của cối, đồ vật...bằng những từ ngữ vốn được nhân hoá? dùng để gọi hoặc tả con người; làm cho * Bài tập nhanh: xác định những sự vật thể giới loài vật, cây cối đồ vật...trở nên nào được nhân hoá? gần gũi với con người, biểu thị được Núi cao bởi có đất bồi những tư tưởng, tình cảm của con người. Núi chê đất thấp, núi ngồi ở đâu? * Bài tập: Các sự vật đã được gán cho (Ca dao) hành động của con người: núi chê, núi - Đường nở ngực. những hàng dương ngồi, đường nở ngực. liễu nhỏ. II- Các kiểu nhân hóa: Đã lên xanh như tóc tuổi mười lăm. 1- Xét ví dụ: - Các sự vật được nhân hoá: a. Miệng, tai, mắt, chân, tay. * GV treo bảng phụ đã viết VD. b. Tre. c. Trâu. - Mỗi sự vật trên được nhân hoá bằng ? Tìm các sự vật dã được nhân hoá cách: trong các câu thơ, câu văn đã cho? a. Dùng từ ngữ vốn gọi người để gọi một số vật ? Mỗi sự vật trên được nhân hoá bằng b. Dùng từ ngữ vốn chỉ hành động, tính cách nào? chất của người để chỉ hành động, tính chất của vật. c. Trò chuyện, xưng hô với vật như với người. 2- Ghi nhớ: * GV chốt: nhân hoá được thực hiện bằng nhiều cách. Mỗi cách được gọi là một kiểu nhân hoá. Có ba kiểu nhân hoá cơ bản. ? Có mấy kiểu nhân hoá? - Cho HS đọc ghi nhớ III- Luyện tập : (Tố Hữu). Bài 1: + Bến cảng...đông vui. + Tàu mẹ, tàu con.+ Xe anh, xe em. + Tất cả đều bận rộn. Bài 1: Xác định và nêu tác dụng của Gợi không khí LĐ khẩn chương phấn phép nhân hoá trong đoạn văn gồm 4 khởi của con người nơi bến cảng. câu của Phong Thu? Bài 2: - Có dùng nhân hoá ở bài 1: Cảm nghĩ tự hào, sung sướng của người trong cuộc. - Không dùng nhân hoá ở bài 2: Quan sát, ghi chép, tường thuật khách quan của người ngoài cuộc. Bài 3: So sánh hai cách viết: Bài 2: So sánh hai cách diễn đạt? * Giống nhau: Đều tả cái chổi rơm. * Khác nhau:- Cách 1: Có dùng nhân hoá bằng cách gọi chổi rơm là cô bé, cô. đây là văn bản biểu cảm. - Cách 2: Không dùng phép nhân hoá. đây Bài 3: So sánh hai cách viết. là văn bản thuyết minh. Bài 4: Chỉ rõ cách nhân hoá và nêu tác dụng của nó:a. Trò chuyện, xưng hô với núi như với người: - Tác dụng: Giải bày tâm trạng mong thấy người thương của người nói. b. Dùng những từ ngữchỉ tính chất, hoạt động của người để chỉ tính chất, hoạt Bài 4: Chỉ rõ cách nhân hoá và nêu tác động của những con vật. dụng của nó. - Tác dụng: Làm cho đoạn văn trở nên sinh động, hóm hỉnh. c. Dùng những từ chỉ hoạt động, tính chất của con người để chỉ hoạt động, tính chất của cây cối và sự vật. - Tác dụng: Hình ảnh mới lạ, gợi suy nghĩ cho con người. d. Tương tự như mục c.- Tác dụng: Gợi sự cảm phục, lòng thương xót và căm thù nơi người đọc. D - Hướng dẫn về nhà: - Học bài, thuộc ghi nhớ. - Hoàn thiện bài tập. - Viết đoạn văn ngắn có sử dụng phép nhân hóa Ngày sọan : 8 /3/ 2021 Tiết 93: Hoán dụ A - Mục tiêu cần đạt: 1- Kiến thức: - Nắm vững khái niệm hoán dụ - Hiểu được tác dụng của hoán dụ. 2- Kĩ năng: - Nhận biết và phân tích đợc ý nghĩa cũng như tác dụng của phép hoán dụ trong thực tế sử dụng Tiếng Việt. - Bước đầu tạo ra một số kiểu hoán dụ trong nói và viết . 3. Thái độ: vận dụng khi nói và viết B - Chuẩn bị: - GV: Soạn bài, bảng phụ, bài tập. - HS: Soạn bài. C - Tiến trình lên lớp: 1 - Bài cũ: ? Hãy tìm ẩn dụ trong câu ca dao sau và nêu ý nghĩa của ẩn dụ đó? Con cò ăn bãi rau răm Đắng cay chịu vậy, đãi đằng cùng ai? 2 - Bài mới: Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt - GV treo bảng phụ đã viết VD. I - Hoán dụ là gì: 1- Xét ví dụ: ? Em thấy "áo nâu" và "áo xanh" - "áo nâu" và "áo xanh" liên tưởng tới trong VD gợi cho em liên tưởng tới những người nông dân và công nhân. những ai? - áo nâu - nông thôn Quan hệ đi đôi ? Giữa “áo nâu’ với “ nông thôn”, với nhau. (Nói X là nghĩ đến Y) “áo xanh” với “thành thị” có mối liên - áo xanh - thành thị. hệ gì? VD: + Đầu xanh - tuổi trẻ. + Đầu bạc - tuổi già. + Mày râu - đàn ông. + Má hồng - đàn bà. Mối quan hệ khách quan tất yếu nó khác cơ bản quan hệ ẩn dụ (so sánh ngầm). * So sánh: - Cách diễn đạt trong thơ Tố ? So sánh cách diễn đạt của VD với Hữu có giá trị biểu cảm. cách diễn đạt: "Tất cả nông dân ở - Cách diễn đạt của câu văn xuôi chỉ nông thôn và công nhân ở các thành thông báo sự kiện, không có giá trị biểu phố đều đứng lên"? cảm. - GV chốt: Từ “ áo nâu” và “áo xanh” 2 - Ghi nhớ: làm ta liên tưởng tới những người - Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, nông dân và công nhân. Vì nông dân khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện thường mặc áo nhuộm màu nâu; công tượng, khái niệm khác có quan hệ gần nhân đi làm thường hay mặc quần áo gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình , gợi bảo hộ màu xanh. Cách viết như vậy cảm cho sự diễn đạt. người ta đã sử dụng phép tu từ hoán II - Luyện tập: dụ. Bài tập 1: ? Em hiểu thế nào là hoán dụ? Xác định các phép hoán dụ: - Cho HS đọc ghi nhớ. a) Làng xóm: Chỉ nhân dân sống trong làng xóm. b) Mười năm: ngắn, trước mắt => cụ thể. - GV hướng dẫn HS làm bài tập - Trăm năm: dài => trừu tượng. - HS đọc bài tập. ý nghĩa: Trồng cây: Kinh tế, trồng ng- - Mỗi HS làm một câu. ười: giáo dục. - Một xã hội phát triển là cả kinh tế và giáo dục đề phát triển trong đó kinh tế là động lực, giáo dục là mục đích. + Hoán dụ: Trồng cây: (Xây dựng kinh tế) - xây dựng xã hội phát triển. + Trồng người: (xây dựng con người) - xây dựng xã hội mới. - Hồ Chủ Tịch nói: Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, thì phải có con người XHCN. * Giáo dục: Công việc đặc trưng. - Toàn bộ sự nghiệp. c) áo chàm: Hoán dụ kép. - áo chàm (y phục) chỉ người dân sống ở Việt Bắc thường mặc áo màu chàm. + Quan hệ: Dấu hiệu đặc trưng và sự vật. + áo chàm: Chỉ quần chúng cách mạng người dân tộc ở Việt Bắc, chỉ tình cảm của quần chúng cách mạng nói chung đối với Đảng, Bác. + Trái đất: Chỉ loài người tiến bộ đang sống trên trái đất. Bài tập 2: + Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ. - Giống nhau: - GV lập bảng cho hs so sánh. + ẩn dụ: gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác. + Hoán dụ: Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác. - Khác nhau: + ẩn dụ: Dựa vào mối quan hệ tương đồng (qua so sánh ngầm) về hình thức, ? Đọc khổ thơ đầu bài thơ “Lượm” và cách thức, phẩm chất, cảm giác. cho chỉ ra phép hoán dụ trong khổ thơ + Hoán dụ: Dựa vào mối quan hệ tương đó? cận (gần gũi) đi đôi với nhau. Về bộ ? Trong bài thơ “ Mưa” của Trần Đăng phận - toàn thể, vật chứa - vật bị chứa, Khoa có những biện pháp nghệ thuật dấu hiệu - sự vật, cụ thể - trừu tượng. tu từ nào? Em hãy đặt câu trong đó có - Ngày Huế đổ máu. sử dụng biện pháp hoán dụ? D - Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc ghi nhớ. - Hoán dụ có gì giống và khác ẩn dụ? Cho ví dụ minh họa