Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 6 - Tiết 8+9+10: Đọc hiểu văn bản "Thạch sanh" - Năm học 2021-2022

Ngày soạn: 26/9/2021 Bài 1. TRUYỆN (TRUYỀN THUYẾT VÀ CỔ TÍCH) Tiết: 8, 9, 10: ĐỌC HIỂU VĂN BẢN VĂN BẢN: THẠCH SANH I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Nhận biết được nét đặc trưng cơ bản của truyện cổ tích, về nhân vật, nội dung, ý nghĩa và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu như cốt truyện, nhân vật, sự việc trong truyện cổ tích Thạch Sanh. - Hiểu được thái độ, tình cảm đối với nhân vật và những mong muốn, ước mơ, niềm tin của nhân dân được thể hiện qua văn bản. 2. Năng lực 2.1. Năng lực chung: - Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác... 2.2. Năng lực đặc thù: - Nhận biết được một số yếu tố hình thức: Ngôi kể, cốt truyện, nhân vật, yếu tố hoang đường,,..); nội dung(đề tài, chủ đề, ý nghĩa, thái độ người kể,...) của truyện cổ tích. - Phân tích được nhân vật, sự kiện, cốt truyện, ý nghĩa tác phẩm. - Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa truyện. - Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của truyện với các truyện có cùng chủ đề. - Bước đầu biết cách đọc văn bản thuộc thể loại cổ tích 3. Phẩm chất: - Tự hào về truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc, có ý thức vận dụng ý nghĩa bài học vào các tình huống thực tế, có trách nhiệm với bản thân và đất nước. II. Thiết bị dạy học. Máy tính, ti vi; Bộ tranh truyện lớp 6; Phiếu học tập,Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà. III. Tiến trình dạy học. Hoạt động 1: Mở đầu. a. Mục tiêu:Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. b. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM + GV nêu câu hỏi:Hãy kể tên những truyện cổ - HS kể một số truyện cổ tích tích mà em đã học và đọc thêm. đã đọc. + HS nghe và trả lời + HS trình bày sản phẩm thảo luận. Các nhóm thuyết minh sản phẩm của nhóm mình. + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. GV dẫn dắt: Hoạt động 2: Hình thành kiến thức. a. Mục tiêu: - Học sinh nắm được những nét cơ bản về cổ tích, các chi tiết tưởng tượng kì ảo, về tác giả (người lao động) cũng như hoàn cảnh ra đời, thể loại, phương thức biểu đạt, ngôi kể, cách đọc, bố cục văn bản. - Nhận biết được các sự kiện chính, đọc và tìm hiểu cụ thể nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của văn bản. d. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM HĐ 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu chung. I. Tìm hiểu chung 1.1.Gv yêu cầu học sinh thể hiện hiểu biết về 1. Thể loại: Truyện cổ tích thể loại cổ tích. 2. Đọc- kể tóm tắt ? Hiểu biết của em về thể loại truyện cổ tích -Ngôi kể: ngôi thứ ba -HS trả lời, nhận xét. - Nhận vật: - GV khắc sâu thêm đặc điểm của thể loại cổ + Nhân vật chính: Thạch Sanh tích. + Nhân vật phụ: Mẹ con Lí 1.2 Gv hướng dẫn học sinh đọc văn bản: Thông, vua, công chúa -Yêu cầu 1 hs đọc phần chuẩn bị ở SGK. - PTBĐ: tự sự ? Khi đọc truyện cổ tích các em cần chú ý +Bố cục:4 phần những gì. - Đoạn 1: Từ đầu =>mọi phép - Hs trả lời, hs đọc văn bản. thần thông: Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh. - Gv quan sát, điều chỉnh cách đọc nếu cần thiết. - Đoạn 2: Tiếp =>Hoá kiếp thành bọ hung: Những thử 1.3 Gv hướng dẫn hs xác định:Ngôi kể, PTBĐ, thách và chiến công của Thạch nhân vật chính, bố cục của văn bản. Sanh. ? Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật nào? - Đoạn 3: Phần còn lại: Hạnh - GV yêu cầu HS giải nghĩa những từ khó: phúc đến với Thạch Sanh. - HS làm việc cặp đôi, GV theo dõi, HS trình II. Đọc- hiểu văn bản bày, nhận xét, bổ sung, Gv kết luận. 1. Những sự việc chính: HĐ 2: Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản - Thạch Sanh ra đời 2.1 GV hướng dẫn hs nhận biết các sự kiện - Thạch Sanh lớn lên học võ và chính của tác phấm. phép thần thông. ? Nêu các sự kiện chính làm nên cốt truyện - Thạch Sanh kết nghĩa anh em của tác phẩm. với Lí Thông. -HS các nhóm thảo luận, gv theo dõi, HS trình - Mẹ con Lí Thông lừa Thạch bày, nhận xét, bổ sung, kết luận. Sanh - Các lần thử thách của Thạch * GV hướng hs nhớ thêm khái niệm cốt Sanh truyện: - Thạch Sanh được giải oan lấy công chúa. - Thạch Sanh chiến thắng quân 18 nước chư hầu và lên ngôi vua. 2.2:GV hướng dẫn hs tìm hiều nhân vật Thạch 2. Nhân vật Thạch Sanh Sanh a. Sự ra đời và lớn lên của - Gv phát phiếu học tập số 1 ThạchSanh ? Tìm những chi tiết kể lại sự ra đời bình + Sự bình thường: thường và khác thường của Thạch Sanh? - Sinh ra trong một gia đình ? Theo em, tại sao tác giả dân gian lại xây nghèo, sống bằng nghề kiếm dựng nhân vật Thạch Sanh xuất thân bình dị củi, con của người nông dân. mà phi thường như vậy? + Sự khác thường: ? Sự ra đời của Thạch Sanh khiến em nhớ đến nhân vật nào? - Là Thái Tử do Ngọc Hoàng sai xuống đầu thai. - HS làm việc cá nhân, suy nghĩ, trả lời câu hỏi hình thành kĩ năng khai thác văn bản. - Mẹ mang thai nhiều năm mới sinh ... + HS trình bày sản phẩm - Được thần dạy võ nghệ và + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của phép thần thông. bạn. => Chi tiết tưởng tượng kì ảo + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => thể hiện quan niệm của nhân Ghi lên bảng dân về người dũng sĩ tài năng với vẻ đẹp kỳ lạ, lớn lao, phi thường nhưng cũng rất gần gũi với nhân dân, có nguồn gốc từ nhân dân lao động. - GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua kĩ thuật mảnh ghép để học sinh thảo luậntrả lời câu hỏi b. Những thử thách và chiến và hoàn thành phiếu số 2 công của Thạch Sanh Nhóm I: Tìm những chi tiết miêu tả thử thách - TS đã trải qua 4 thử thách : và chiến công thứ nhất (Tranh 1) Những thử Chiến công thách của TS Nhóm II: Tìm những chi tiết miêu tả thử thách và chiến công thứ hai (Tranh 2) - TS bị mẹ TS giết chết con Lý Thông chằn tinh NhómIII: Tìm những chi tiết miêu tả thử thách lừa đi canh và chiến công thứ ba (Tranh 3) miếu thờ để Nhóm IV: Tìm những chi tiết miêu tả thử thách thế mạng. và chiến công thứ tư (Tranh 4) - TS xuống TS cứu thái + HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi hang diệt đại tử con vua bàng cứu Thủy tề và + HS trình bày sản phẩm thảo luận công chúa, bị được vua + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của Lý Thông lừa Thủy tề tặng bạn. lấp cửa hang cây đàn thần. + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => - Hồn chằn Tiếng đàn Ghi lên bảng tinh và đại của Thạch bàng bày mưu sanh chữa GV chuẩn kiến thức và bổ sung: báo thù, khỏi bệnh ? Vì sao Thạch Sanh luôn chiến thắng? Có ý Thạch Sanh cho công kiến cho rằng “Thạch Sanh là người dũng sĩ bị bắt hạ chúa, TS dân gian bách chiến, bách thắng”. Em có ngục. được giải oan đồng ý với ý kiến đó không? và kết hôn Hs trả lời cá nhân cùng công Gv kết luận. chúa. - Hoàng tử 18 TS gảy đàn, nước chư hầu quân 18 nước kéo quân sang chư hầu xin đánh. hàng. => Qua các thử thách, TS đã bộc lộ nhiều phẩm chất đáng quý: + Thật thà chất phác, + Dũng cảm, tài giỏi, + Nhân ái, yêu hoà bình. 3. Nhân vật Lí Thông 2.3: Gv hướng dẫn hs tìm hiểu nhân vật Lí - Kết nghĩa anh em với Thạch Thông Sanh để mưu lợi. - GV đặt câu hỏi : - Lừa Thạch Sanh đi nộp mạng ?Hãy liệt kê các chi tiết miêu tả hành động thay mình. của Lí Thông? - Cướp công của Thạch Sanh. ? Hãy chỉ ra sự đối lập giữa Thạch Sanh và Lí => Lí Thông là kẻ lừa lọc, Thông? Qua đó em nhận xét gì về nhân vật phản phúc, nham hiểm, xảo này? quyệt, bất nhân, bất nghĩa.... + HS thảo luận cặp đôi + Sự đối lập giữa hai nhân vật + HS trình bày sản phẩm thảo luận, GV gọi hs là sự đối lập giữa thật thà và nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. xảo quyệt, vị tha và ích kỉ, thiện và ác. GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng 4. Ý nghĩa của một số chi tiết thân kì 2.4 : Tìm hiểu ý nghĩa của một số chi tiết thân kì - Tiếng đàn ... là đại diện cho công lý, thể hiện ước mơ về lẽ - GV yêu cầu HS công bằng trong xã hội và tinh ? Liệt kê các chi tiết thần kì trong truyện? Ý thần yêu hoà bình của nhân dân nghĩa của các chi tiết đó? ta. +HS tiếp tục thảo luận cặp đôi - Niêu cơm dù nhỏ nhưng ăn mãi không hết thể hiện ước mơ + HS trình bày sản phẩm thảo luận, GV gọi hs về một cuộc sống no ấm, tượng nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. trưng cho tấm lòng nhân ái, tư tưởng yêu hoà bình của nhân + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => dân ta. Ghi lên bảng Các chi tiết tưởng tượng kì ảo mang lại cho truyện màu sắc thần kì, đồng thời thể hiện sự tư tưởng của nhân dân : những người hiền lành, lương thiện sẽ luôn nhận được sự giúp đỡ. 2.5 : Tìm hiểu kết thúc truyện Thạch Sanh 5. Kết thúc truyện + GV yêu cầu HS trả lời: - TS cưới công chúa, lên làm vua. ? Truyện kết thúc như thế nào? Qua kết thúc này nhân dân ta muốn thể hiện điều gì? Kết - Mẹ con LT bị sét đánh chết thúc này có phổ biến trong truyện cổ tích => Kết thúc có hậu thể hiện không? Hãy nêu 1 số ví dụ.... ước mơ công lý xã hội (ở hiền + HS làm việc cá nhân gặp lành, ở ác gặp ác) và ước mơ của nhân dân về sự đổi đời + HS trình bày, GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. III. Tổng kết + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => 1. Nội dung – Ý nghĩa: Hđ 3: Hướng dẫn HS tổng kết. * Nội dung: Thạch Sanh là truyện cổ tích về người dũng sĩ - GV đặt câu hỏi: Truyện có ý nghĩa gì?Nêu diệt chằn tinh, đại bàng cứu những đặc sắc nghệ thuật của truyện? người... + HS thảo luận và trả lời - Ý nghĩa: Truyện thể hiện ước + HS trình bày sản phẩm thảo luận mơ, niềm tin của nhân dân về công lý xã hội, sự chiến thắng + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của cuối cùng của những con người bạn. chính nghĩa lương thiện. + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức 2. Nghệ thuật => Ghi lên bảng - Chi tiết tưởng tượng kì ảo - Khéo kết hợp huyền thoại và thực tế (cốt lõi sự thực lịch sử với những yếu tố hoang đường) Hoạt động 3: Luyện tập. a. Mục tiêu: Học sinh biết vận dụng kiến thức vào đọc, so sánh và kết nốiđể giải quyết bài tập cụ thể. b. Tổ chức hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM *GV phát phiếu học tập cho học sinh thảo Hs trả lời luận cặp đôi 1.So sánh sự giống và khác nhau giữa truyền thuyết và cổ tích? 2.Sự ra đời của Thánh Gióng và Thạch Sanh có gì giống nhau? 3.Kể về sự ra đời và lớn lên của Thánh Gióng và Thạch Sanh như vậy, theo em, nhân dân ta muốn thể hiện điều gì? 4.Truyện cổ tích thường có cách kết thúc như thế nào? Cách khết thúc ấy thể hiện ước mơ gì của người dân Việt Nam xưa? + HS thảo luận nhóm + HS trình bày sản phẩm thảo luận, GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức