Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 6 Sách Cánh diều - Tuần 27, Tiết 101 đến 103 - Năm học 2020-2021

Ngày soạn: 21 /03 /2021 Tiết 101: Đêm nay bác không ngủ (Minh Huệ) A- Mục tiêu cần đạt: 1- Kiến thức: - Hình ảnh của Bác Hồ trong cảm nhận của người chiến sĩ. - Sự kết hợp giữa yếu tố tự sự,miêu tả với yếu tố biểu cảmvà các biện pháp nghệ thuật khác được sử dụng trong bài thơ. 2- Kĩ năng: - Kể tóm tắt diễn biến câu chuyện bằng một đoạn văn ngắn. - Sự kết hợp miêu tả, kể chuyện với yếu tố biểu cảm và các biện pháp nghệ thuật khác được sử dụng trong bài thơ. B - Chuẩn bị: - GV: Soạn bài, SGK, SGV. - HS: Soạn bài. C - Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: ? Em cảm nhận được gì từ văn bản “Buổi học cuối cùng”? Trong những lời thầy Ha-men truyền lại vào buổi học cuối cùng, điều quí báu nhất đối với em là gì? 2 - Bài mới: Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt - Cách đọc: Giọng tâm tình, chậm rãi, I - Đọc - Hiểu chú thích: thủ thỉ, ngắt nhịp thay đổi lần lượt 3/2, 1- Đọc: 2/3. Phân biệt 3 giọng: + Giọng kể chuyện, miêu tả của tác giả. + Lời nói của anh đội viên: Giọng lo 2- Chú thích: lắng, nũng nịu. a - Tác giả: + Lời Bác Hồ: giọng trầm ấm, chậm - Minh Huệ tên khai sinh là Nguyễn Thái rãi. (1927- 2003), quê Nghệ An, làm thơ từ ? Trình bày vài nét về tác giả? thời kháng chiến chống thực dân Pháp. b - Tác phẩm: - Bài thơ “ Đêm nay Bác không ngủ” ra đời năm 1951 dựa trên sự kiện : Trong ? Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào? chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác GV: Chính Minh Huệ kể lại trong hồi Hồ trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ kí của mình. Mùa đông năm 1951 bên huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân bờ sông Lam - Nghệ An nghe một anh dân ta. bạn chiến sĩ về quốc quân kể những 3- Giải thích từ khó: chuyện được chứng kiến về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch biên giới Thu - Đông năm 1950. Minh Huệ vô cùng xúc động viết bài thơ này vào năm 1951. Đây là bài thơ xuất sắc nhất trong cuộc đời cầm II - Tìm hiểu chung về bài thơ: bút của Minh Huệ và là một trong 1- Thể thơ: những thi phẩm xuất sắc viết về Bác - Thể thơ ngũ ngôn năm chữ . Hồ. 2- Phương thức: ? Em hãy cho biết thể thơ và phương - Kết hợp kể chuyện miêu tả và biểu cảm. thức biểu đạt? 3- Nội dung: - Bài thơ kể chuyện một đêm không ngủ trên đường đi chiến dịch của Bác. ? Bài thơ kết hợp kể chuyện với miêu 4- Nhân vật: Bác Hồ, anh đội viên chiến tả, biểu cảm. Em hãy cho biết bài thơ sĩ. kể chuyện gì? Trong chuyện ấy xuất - Nhân vật Bác Hồ hiện ra qua sự miêu tả hiện những hình tượng nào? của người kể chuyện. ? Trong hai nhân vật trên, theo em - Nhân vật anh đội viên chiến sĩ trực tiếp nhân vật nào hiện ra qua sự miêu tả của bộc lộ suy nghĩ cảm xúc của mình. người kể chuyện? Nhân vật nào trực tiếp bộc lộ suy nghĩ của mình? *GV: ở đây có hai phương thức: dùng miêu tả để khắc hoạ hình tượng Bác Hồ và dùng biểu cảm để biểu hiện cảm III- Hiểu văn bản: nghĩ của anh đội viên về Bác. Văn biểu 1- Hình ảnh Bác Hồ: cảm là phương thức trực tiếp bộc lộ - Thời gian, không gian: Trời khuya, bên cảm xúc và suy nghĩ của con người, ta bếp lửa, mưa lâm thâm, mái lều xơ xác. sẽ được học kĩ ở lớp 7. - Hình dáng: Vẻ mặt trầm ngâm, mái tóc ? Trong bài thơ, hình ảnh Bác Hồ hiện bạc, ngồi đinh ninh, chòm râu im phăng lên qua các chi tiết nào về: phắc. + Thời gian, không gian? - Cử chỉ: đốt lửa, đi dém chăn cho từng người, nhón chân nhẹ nhàng. + Hình dáng? - Lời nói: Chú cứ việc ngủ ngon + Cử chỉ? Ngày mai đi đánh giặc Bác thức thì mặc Bác + Lời nói? Bác ngủ không an lòng. - Tâm tư: + Tâm tư? Bác thương đoàn dân quân Đêm nay ngủ ngoài rừng ? Chi tiết gợi cho em nhiều cảm xúc Rải lá cây làm chiếu nhất là chi tiết nào? Manh áo mỏng làm chăn Càng thương càng nóng ruột Mong trời sáng mau mau. ? Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ - Chi tiết: Người cha mái tóc bạc: Gợi ngữ của tác giả trong việc miêu tả hình cảm xúc thương cảm, biết ơn Bác. ảnh của Bác? - Chi tiết: Bác đi nhón chân để dém chăn ? Tưởng tượng của em về Bác Hồ qua cho từng người gợi cảm xúc thân thương, các chi tiết miêu tả của tác giả? cảm phục đối với Bác... - Sử dụng từ láy gợi hình: Lông lộng, ? Em cảm nhận đức tính cao đẹp nào trầm ngâm, đinh ninh của Bác Hồ được thể hiện trong bài - Sử dụng từ địa phương: Giật thột. thơ? Bác như là người cha, người ông thân * GV: Đó là một tình thương yêu giản thiết đang lo lắng, ân cần chăm sóc đàn dị, sâu sắc, đến độ quên mình, một con cháu. phẩm chất tinh thần cao quí để chúng - Tình thương bao la của Bác dành cho ta gọi Bác là Cha, là Bác, là Ông... quân và dân. ? Đọc thuộc lòng một khổ thơ mà em thích nhất? D - Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc lòng bài thơ. - Soạn phần còn lại để tiết sau học. Ngày soạn: 14 /03 /2021 Tiết 102,103: Đêm nay bác không ngủ (Minh Huệ) B- Mục tiêu cần đạt: 1- Kiến thức: - Hình ảnh của Bác Hồ trong cảm nhận của người chiến sĩ. - Sự kết hợp giữa yếu tố tự sự,miêu tả với yếu tố biểu cảmvà các biện pháp nghệ thuật khác được sử dụng trong bài thơ. 2- Kĩ năng: - Kể tóm tắt diễn biến câu chuyện bằng một đoạn văn ngắn. - Sự kết hợp miêu tả, kể chuyện với yếu tố biểu cảm và các biện pháp nghệ thuật khác được sử dụng trong bài thơ. B - Chuẩn bị: - GV: Soạn bài, SGK, SGV. - HS: Soạn bài. C - Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: ? Đọc diễn cảm bài thơ “ Đêm nay Bác không ngủ” ? ? Nêu cảm nhận của em về hình ảnh Bác qua văn bản “Đêm nay Bác không ngủ”? 2- Bài mới: Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt - GV gọi hs đọc bài. 2- Tâm tư của người đội viên chiến sĩ: ? Tâm tư của người chiến sĩ được thể a - Lần thức dậy lần thứ nhất: hiện trong hai lần anh thức dậy. - Người lính ngạc nhiên vì: Thấy trời ? Trong lần thức dậy lần thứ nhất, tâm khuya lắm rồi - Mà sao Bác vẫn ngồi - tư của anh được thể hiện qua những Đêm nay Bác không ngủ. câu thơ nào? - Từ ngạc nhiên đến xúc động: Càng nhìn lại càng thương khi thấy vị lãnh tụ đốt lửa sưởi ấm cho các anh. => Nỗi xúc động biến thành nỗi “ Thổn thức” trong sự xen cài giữa mộng - thực, người lính cảm nhận được tình thương vô bờ của Bác. - NT so sánh có hai tác dụng: + Gợi tả hình ảnh vừa vĩ đại, vừa gần gũi của Bác. + Thể hiện tình cảm thân thiết, ngưỡng mộ của anh đội viên đối với Bác. Thương yêu, cảm phục trước tấm lòng yêu thương bộ đội của Bác Hồ. ? Biện pháp NT nào đã được sử dụng b - Lần thức dậy thứ ba: trong câu thơ: - Câu chuyện được đưa tới đỉnh điểm. Bóng bác cao lồng lộng Tâm trạng của người lính có sự thay đổi ấm hơn ngọn lửa hồng? khác biệt so với lần trước. ? Tác dụng của biện pháp NT đó? + Người lính không chỉ bồn chồn mà ? Các chi tiết miêu tả tâm tư của anh chuyển sang “ Hốt hoảng giật mình”. đội viên khi thức dậy lần đầu đã toát + Lo cho sức khỏe của Bác : “Anh vội lên tình cảm nào của người chiến sĩ vàng nằng nặc” rồi “ nài nỉ : đối với Bác? Mời Bác ngủ Bác ơi! ? Tâm tư của anh đội viên trong lần Trời sắp sáng mất rồi thức dậy thứ ba được diễn tả bằng các Bác ơi! Mời Bác ngủ! chi tiết thơ nào? - Đảo trật tự ngôn từ, lặp lại các cụm từ (Mời Bác ngủ Bác ơi!) => Diễn tả tăng dần mức độ bồn chồn, lo ? Nhận xét của em về cách cấu tạo lời cho sức khoẻ của Bác, diễn tả tình cảm thơ sau: lo lắng chân thành của người đội viên đối Mời Bác ngủ Bác ơi! với Bác. Bác ơi! Mời Bác ngủ! - Diễn tả niềm vui của anh bộ đội được điều đó có tác dụng gì trong việc thể thức cùng Bác trong đêm Bác không hiện tâm trạng của người chiến sĩ? ngủ. ở bên Bác, người chiến sĩ như được tiếp thêm niềm vui, sức sống ? Em cảm nhận được gì từ lời thơ: - Từ "nằng nặc" có nghĩa là một mực xin Lòng vui sướng mênh mông cho kì được, vì diễn tả đúng tình cảm Anh thức luôn cùng Bác? mộc mạc, chân thành của người chiến sĩ ? Trong những câu thơ miêu tả tâm tư đối với Bác; Là từ thường dùng trong đời của anh đội viên trong lần thức dậy sống, rất ít gặp trong thơ, nhưng đã được thứ ba, có nhiều từ láy được sử dụng. tác giả sử dụng đúng lúc, đúng chỗ nên Từ láy nào em cho là đặc sắc hơn cả? có sức gợi cảm. Vì sao? Thương yêu, cảm phục, ngưỡng vọng. - Bốn câu thơ cuối bài mang tính khái quát cao, qua những câu thơ này hình ? Các chi tiết thơ trên đều tập trung thể ảnh Bác hiện lên cao cả mà gần gũi. Câu hiện tình cảm của anh đội viên đối với thơ “ Đêm nay Bác không ngủ” được Bác Hồ đó là tình cảm nào? nhắc lại như một điệp khúc có ý nghĩa ? Hãy cho biết vì sao trong đoạn kết nhấn mạnh. Cắt nghĩa Bác không ngủ rất nhà thơ lại viết: đơn giản nhưng lại chính xác : Vì một lẽ Đêm nay Bác không ngủ thường tình - Bác là Hồ Chí Minh. Vì một lẽ thường tình - Việc lặp lại có dụng ý nghệ thuật của Bác là Hồ Chí Minh. tác giả: + Nhấn mạnh chủ đề tác phẩm: Từ một ? Câu thơ “ Đêm nay Bác không ngủ” đêm không ngủ người đọc có thể hình được lặp lại mấy lần? Tác dụng? dung có rất nhiều đêm như thế. + Sự lặp lại có khả năng tạo giai điệu, ? Nhận xét của em về cách tác giả khắc sâu tình cảm của mọi người trước miêu tả Bác trong văn bản này? sự hi sinh lớn lao và tình yếu vĩ đại mà ? Thứ tự miêu tả? Bác đã danh cho tất cả chúng ta. ? Cấu tạo lời văn? IV- Tổng kết: ? Sử dụng ngôn từ? 1- Nghệ thuật: ? Tác dụng của cách miêu tả này? 2- Nội dung - ý nghĩa: ? Em nhận thức được gì về nghệ thuật Đêm nay Bác không ngủ thể hiện tấm thơ? lòng yêu thương bao la của Bác Hồ với ? Em cảm nhận nội dung ý nghĩa của bộ đội và nhân dân, tình cảm kính yêu, văn bản “ Đêm nay Bác Không ngủ”? cảm phục của bộ đội, của nhân dân ta đối với Bác. *GV hướng hs thấu hiểu ,cảm nhận V- Luyện tập: tỡnh yờu thương của Bỏc Hồ đối với - Bài thơ không nhắc đến lần thứ hai vì : thế hệ trẻ và dõn tộc Việt Nam Trước hết, nếu kể lần này thì bài thơ sẽ quá dài, thiếu sự cô đọng cần thiết; sau ? Tại sao nhà thơ không tả, kể về lần nữa giữa lần thứ nhất và lần thứ ba có thức giấc thứ hai của anh đội viên? khoảng cách dài hơn, sự thay đổi trong ? Hãy đóng vai anh đội viên kể lại câu tâm trạng và nhận thức của người lính sẽ chuyện về một đêm không ngủ của hiện lên rõ rệt hơn. Bác? D - Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc lòng bài thơ. - Học thuộc phần nội dung - ý nghĩa bài thơ. - Cảm nghĩ của em về bài thơ đêm nay Bác không ngủ