Kế hoạch bài dạy Lịch sử 9 - Tiết 13, Bài 14: Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất - Năm học 2021-2022

Ngày soạn: 18/12/2021 Phần 2: LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ NĂM 1919 ĐẾN NAY Chương I: VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM 1919-1930. Tiết 13 Bài 14: VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT I. Mục tiêu 1. Kiến thức: Sau khi học xong bài, học sinh - Trình bày được nguyên nhân và những chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp ở Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. - Biết được những nét chính về chính sách chính trị, văn hoá, giáo dục của thực dân Pháp. - Chỉ ra được sự chuyển biến về kinh tế, xã hội Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai. - Xác định nguồn lợi của tư bản Pháp ở Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ hai trên lược đồ. - So sánh với cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp ở Việt Nam về mục đích, quy mô. 2. Kỹ năng Rèn luyện học sinh phương pháp quan sát tranh ảnh, sử dụng lược đồ, các tư liệu lịch sử, văn học để minh hoạ khắc sâu những nội dung cơ bản của bài học trên lớp. 3. Thái độ - Giáo dục cho HS lòng căm thù đối với bọn thực dân Pháp áp bức bóc lột dân tộc ta. - HS đồng cảm với sự vất vả, cực nhọc của người lao động sống dưới chế độ thực dân phong kiến. 4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề. - Năng lực chuyên biệt + Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử. + Xác định nguồn lợi của tư bản Pháp ở Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ hai trên lược đồ. + So sánh với cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp ở Việt Nam về mục đích, quy mô. II. Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm, phân tích, tổng hợp IV. Chuẩn bị 1. Chuẩn bị của giáo viên - Tranh ảnh về cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của Pháp ở Việt Nam. 2. Chuẩn bị của học sinh - Sưu tầm tranh ảnh, tài liệu về cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của Pháp ở Việt Nam. V. Tiến trình dạy học 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ (linh động) 3. Bài mới 3.1. Hoạt động khởi động - Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản bước đầu của bài học cần đạt được đó là nhận xét được sự bóc lột, khai thác thuộc địa của thực dân Pháp đối với Việt Nam qua một số hình ảnh, video, đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn. - Thời gian: 3 phút. - Tổ chức hoạt động: GV trực quan một số tranh ảnh và xem đoạn video về cảnh TD Pháp khai thác thuộc địa ở Việt Nam. Yêu cầu HS trả lời câu hỏi: + Em có suy nghĩ gì về những hình ảnh và đoạn video đó? - Dự kiến sản phẩm + HS trả lời theo suy nghĩ của mình. Trên cơ sở đó GV dẫn dắt vào bài mới: Chiến tranh thế giới thứ nhất để lại hậu quả vô cùng nặng nề đối với các nước TBCN kể cả những nước thắng trận hay bại trận, để bù đắp những thiệt hại do chiến tranh gây ra, thực dân Pháp đã tiến hành chương trình khai thác thuộc địa lần thứ hai ở Việt Nam, tấn công quy mô và toàn diện vào nước ta, biến nước ta thành thị trường tiêu thụ hàng hoá ế thừa và thị trường đầu tư tư bản có lợi cho chúng. Với chương trình khai thác lần này, kinh tế, văn hoá – giáo dục và xã hội VN biến đổi sâu sắc và điều đó thể hiện như thế nào? Chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài học hôm nay. 3.2. Hoạt động hình thành kiến thức 1. Hoạt động 1: 1. I) Chương trình khai thác lần thứ hai của thực dân Pháp - Mục tiêu: Trình bày được nguyên nhân và những chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp ở Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. Xác định nguồn lợi của tư bản Pháp ở Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ hai trên lược đồ. So sánh với cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp ở Việt Nam về mục đích, quy mô. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm. - Thời gian: - Tổ chức hoạt động Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Nguyên nhân: Sau - HS đọc SGK mục 1. chiến tranh thế giới thứ - Chia lớp thành 6 nhóm thảo luận: nhất, Pháp là nước + Nhóm 1,2: Nguyên nhân và những chính sách khai thắng trận, nhưng bị thác thuộc địa của thực dân Pháp ở Việt Nam sau tàn phá nặng nề, nền Chiến tranh thế giới thứ nhất. kinh tế kiệt quệ, tư bản + Nhóm 3,4: Trình bày những chính sách về nông Pháp đẩy mạnh chương nghiệp, công nghiệp của thực dân Pháp ở Việt Nam trình khai thác thuộc sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. địa để bù bắp những thiệt hại do chiến tranh + Nhóm 3: Trình bày những chính sách về thương gây ra. nghiệp, GTVT và ngân hàng của thực dân Pháp ở Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. - Chính sách khai thác của Pháp: Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập + Nông nghiệp: Tăng HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến cường đầu tư vốn, chủ khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực yếu vào đồn điền cao hiện nhiệm vụ học tập, GV theo dõi, hỗ trợ các nhóm su, làm cho diện tích làm việc qua những câu hỏi gợi mở: trồng cây cao su tăng ? Dựa vào đâu Pháp tiến hành chương trình khai thác lên nhanh chóng. thuộc địa lần thứ hai ở Việt Nam ngay sau chiến tranh thế giới thứ nhất, nhằm mục đích gì? (Là nước + Công nghiệp: Chú thắng trận nhưng bị thiệt hại nặng nề ) trọng khai mỏ, số vốn ? Vì sao Pháp chỉ đầu tư vào một số ngành trọng đầu tư tăng; nhiều công điểm? (Đầu tư vốn ít nhưng thu lợi nhiều,trong thời ti mới ra đời, mở thêm gian ngắn ) một số cơ sở công ? Quan sát hình 27 SGK, xác định nguồn lợi của tư nghiệp chế biến. bản Pháp ở Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ + Thương nghiệp: Độc hai trên lược đồ? quyền, đánh thuế nặng (cao su ,công nghiệp nhẹ ,xuất khẩu lúa,gạo than .) hàng hoá các nước ? So sánh với cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất nhập vào Việt Nam. của Pháp ở Việt Nam về mục đích, quy mô? + Giao thông vận tải: Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận Đầu tư phát triển thêm, - Đại diện các nhóm trình bày, phản biện. đường sắt xuyên Đông Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học Dương được nối liền tập nhiều đoạn. HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả. + Ngân hàng: Ngân GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết hàng Đông Dương nắm quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính quyền chỉ huy các xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. ngành kinh tế Đông Dương. 2. Hoạt động 2. 2. Các chính sách chính trị, văn hoá, giáo dục - Mục tiêu: Biết được những nét chính về chính sách chính trị, văn hoá, giáo dục của thực dân Pháp. - Phương pháp: Khuyến khích tự đọc. - Thời gian: - Tổ chức hoạt động Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Chính trị: Thực - HS đọc SGK. Trả lời câu hỏi: Trình bày những nét hiện chính sách chính về chính sách chính trị, văn hoá, giáo dục của thực “chia để trị”, thâu dân Pháp. tóm mọi quyền Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập hành, cấm đoán HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích mọi quyền tự do học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm dân chủ, thẳng tay vụ học tập, GV theo dõi, hỗ trợ học sinh bằng hệ thống đàn áp, khủng câu hỏi gợi mở: bố, ? Trong chương trình khai thác, TDP đã thực hiện những - Văn hoá giáo chính sách cai trị ntn đối với nước ta? dục: Khuyến khích ? Chính sách này nhằm mục đích gì? các hoạt động mê ? Những chính sách về văn hoá, giáo dục của TDP trong tín dị đoan, các tệ chương trình khai thác thuộc địa là gì? (Tuyên truyền nạn xã hội, hạn chế chính sách “khai hoá”) mở trường học,... ? Chính sách văn hoá, giáo dục của Pháp có đúng là “khai hoá văn minh”cho người Việt không? Mục đích là gì? (Không vì: Pháp muốn thông qua giáo dục để đào tạo tay sai; Kìm hãm dân ta trong vòng ngu dốt để dễ bề cai trị) 3. Hoạt động 3: 3. Xã hội Việt Nam phân hoá - Mục tiêu: Biết được sự chuyển biến về kinh tế, xã hội Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm. - Thời gian: - Tổ chức hoạt động Hoạt động của giáo viên và học sinh Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - HS đọc SGK mục 3. - Chia lớp thành 6 nhóm thảo luận trên phiếu học tập: Hoàn thành bảng sau Các giai Đặc điểm Thái độ chính trị và khả năng cách tầng mạng Địa chủ PK Tư sản Tiểu TS thành thị Nông dân Công nhân Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV theo dõi, hỗ trợ các nhóm làm việc. Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày, phản biện. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả. GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. Dự kiến sản phẩm: Các giai Đặc điểm Thái độ chính trị và khả năng cách tầng mạng Địa chủ PK Áp bức bóc lột, chiếm đoạt - Cấu kết chặt chẽ với TD Pháp ruộng đất của nông dân - Có một bộ phận nhỏ có tinh thần yêu nước. Tư sản Phân hoá thành hai bộ - TS mại bản làm tay sai cho TD phận: TS mại bản và TS Pháp dân tộc - TS dân tộc có tinh thần dân tộc, dân chủ, chống đế quốc và phong kiến nhưng dễ thoả hiệp Tiểu TS - Gồm trí thức, tiểu thương, - Có tinh thần cách mạng, là một thành thị thợ thủ công lực lượng trong quá trình cách - Bị TS Pháp chèn ép, mạng dân tộc, dân chủ ở nước ta khinh bỉ, đời sống bấp bênh Nông dân - Chiếm trên 90 % dân số Là lực lương hăng hái và đông - Bị thực dân, phong kiến đảo nhất cuộc cách mạng áp bức, bóc lột nặng nề - Bị bần cùng hoá và phá sản Công nhân - Phát triển nhanh, gắn bó Nhanh chóng vươn lên nắm với nông dân, có truyền quyền lãnh đạo cách mạng nước thống yêu nước ta 3.3. Hoạt động luyện tập - Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất. - Thời gian: - Phương thức tiến hành: GV giao nhiệm vụ cho HS và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi Trong quá trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo. Lập bảng về tình hình phân hoá giai cấp xã hội ở Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất vào vở Giai cấp/tầng lớp Phân hóa Địa vị kinh tế Thái độ chính trị Địa chủ phong kiến Tư sản Tiểu tư sản Nông dân Công nhân Giai cấp tầng lớp Phân hóa Địa vị kinh tế Thái độ chính trị Có nhiều ruộng đất, Câu kết chặt chẽ với thực dân Địa chủ phong Đại địa chủ đẩy mạnh bóc lột Pháp.Ít nhiều có tinh thần yêu nước, kiến Địa chủ vừa, địa kinh tế đối với tham gia các phong trào khi có điều chủ nhỏ. nông dân kiện. Tư sản mại bản Làm tay sai cho thực dân Pháp. Ít nhiều có tinh thần dân tộc, dân Tư sản ư sản dân tộc chủ. Ngày càng tăng Bị bóc lột, chèn Tiểu tư sản nhanh số lượng ép, bạc đãi, đời gồm nhiều bộ sống bấp bênh. phận Bị bóc lột nặng Là lực lượng hăng hái và đông đảo Nông dân nề, bần cùng hoá, của cách mạng. phá sản Nhanh chóng vươn lên thành động Công nhân Bị bóc lột lực của phong trào cách mạng theo nặng nề. khuynh hướng tiên tiến của thời đại. 3.4. Hoạt động tìm tòi mở rộng, vận dụng - Mục tiêu: Biết vận dụng kiến thức đã học để so sánh với cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp ở Việt Nam về mục đích, quy mô. - Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới. So sánh với cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp ở Việt Nam về mục đích, quy mô. - Thời gian: - Dự kiến sản phẩm Cuộc khai thác lần thứ hai được tăng cường đầu tư vốn, kĩ thuật và mở rộng sản xuất để kiếm lời nhiều hơn. * GV giao nhiệm vụ cho HS - Sưu tầm các hình ảnh về chương trình khai thác thuộc đia lần thứ hai của Pháp. - Chuẩn bị bài mới: Xem trước chuẩn bị bài 15: Phong trào cách mạng Việt Nam từ sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1919 – 1925). - Nguyên nhân làm cho phong trào công nhân ở nước ta phát trển một bước cao hơn sau chiến tranh thế giới thứ nhất?