Kế hoạch bài dạy Lịch sử 7 - Tuần 12 - Năm học 2020-2021

C SÂM SỬ 7 TUẦN 12 CHỦ ĐỀ: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN Số tiết: 8 tiết Tiết theo phân phối chương trình: 22,23,24,25,26,27,28,29 I. NỘI DUNG CHỦ ĐỀ I. Sự thành lập nhà Trần và củng cố chế độ phong kiến tập quyền 1. Nhà Trần thành lập a. Nhà Lý sụp đổ b. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền c. Pháp luật thời Trần 2. Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế a. Quân đội b. Quốc phòng c. Phục hồi và phát triển kinh tế thời Trần II. Cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của nhà Trần 1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258) a. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ b. Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ 2. Cuộc kháng lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285) a. Chủ trương của nhà Nguyên b. Kế hoạch đối phó của nhà Trần c. Diễn biến d. Kết quả 3. Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên (1287 – 1288) a. Chuẩn bị của ta b. Diễn biến c. Kết quả d. Nguyên nhân thắng lợi vàý nghĩa lich sử III. Tình hình kinh tế, văn hóa thời Trần 1. Sự phát triển kinh tế a. Nông nghiệp b. Thủ công nghiệp c. Thương nghiệp 2. Sự phát triển văn hóa a. Đời sống văn hoá b. Văn học c. Giáo dục và khoa học kĩ thuật d. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc II. MỤC TIÊU 1. Kiến thức :Giúp học sinh nắm được: - Hoàn cảnh thành lập nhà Trần. - Tổ chức bộ máy Nhà nước thời Trần. - Nội dung luật pháp thời Trần. - Nhà Trần đã xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng. - Những biện pháp phục hồi và phát triển kinh tế thời Trần. - Chủ trương chính sách và những việc làm của vua quan nhà Trần để đối phó với quân Mông Cổ. - Diễn biến chính cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ. - Việc chuẩn bị xâm lược lần thứ hai của nhà Nguyên chu đáo hơn so với lần xâm lược thứ nhất. - Diễn biến, kết quả cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên. - Âm mưu quyết xâm lược Đại Việt lần thứ ba của quân Nguyên. - Vua tôi nhà Trần quyết tâm tiến hành cuộc kháng chiến chống lại nhà Nguyên với các trận đánh lớn: Vân Đồn, Bạch Đằng và giành thắng lợi vẻ vang. - Hiểu được vì sao ở thế kỷ XIII, trong 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên quân dân Đại Việt đều giành thắng lợi. - Ý nghĩa lịch sử của 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược. - Biết được một số nét chính về tình hình kinh tế- xã hội của nước ta thời Trần. - Biết được một số thành tựu phản ánh sự phát triển của văn hoá – giáo dục- khoa học – kỹ thuật thời Trần đạt đến trình độ cao, có nhiều công trình nghệ thuật tiêu biểu.. -Đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân ta dưới thời Trần rất phong phú và đa dạng. - Một nền văn học phong phú, mang đậm bản sắc dân tộc, làm rạng rỡ cho nền văn hóa Đại Việt. 2. Kỹ năng: - Đánh giá các thành tựu xây dựng Nhà nước pháp luật thời Trần. - Làm quen với phương pháp so sánh. - Học diễn biến các trận đánh bằng cách chỉ lược đo, bản đồ. - Đọc và vẽ lược đồ, phân tích, đánh giá, nhận xét các sự kiện lịch sử. - Rèn luyện kĩ năng sử dụng lược đồ để thuật lại, tóm tắt cc sự kiện lịch sử. - Phân tích, so sánh sự kiện và nhân vật lịch sử trong 3 lần kháng chiến để rút ra nhận xét chung. - Nhận xét, đánh giá các thành tựu kinh tế - văn hoá . - So sánh sự phát triển giữa thời Lý và Trần. - Giúp học sinh nhìn nhận sự phát triển về xã hội và văn hoá qua phương pháp so sánh với thời kỳ trước. - Phân tích, đánh giá, nhận xét những thành tựu văn hoá đặc sắc. 3. Thái độ: - Tự hào về lịch sử dân tộc, về ý thức tự lập tự cường của ông cha ta thời Trần. - Bồi dưỡng lòng yêu nước, tự hào, truyền thống dân tộc đối với công cuộc xây dựng, củng cố và phát triển dưới thời Trần. - Giáo dục học sinh ý chí kiên cường, bất khuất, mưu trí, dũng cảm của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến. - Giáo dục học sinh lòng căm thù giặc ngoại xâm, niềm tự hào dân tộc. - Giáo dục lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ chủ quyền đất nước. - Bồi dưỡng cho học sinh lòng căm thù giặc ngoại xâm, chống giặc giữ nước, niềm tự hào về truyền thống hào hùng của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống giặc. - Bài học kinh nghiệm lịch sử về tinh thần đoàn kết dân tộc. - Tự hào về nền văn hoá dân tộc thời Trần. - Bồi dưỡng ý thức giữ gìn và phát huy nền văn hoá dân tộc. - Bồi dưỡng ý thức dân tộc và niềm tự hào về một thời lịch sử có nền văn hoá riêng, mang đậm bản sắc dân tộc. 4. Định hướng năng lực hình thành: - Năng lực chung: năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin, sử dụng ngôn ngữ, giao tiếp. - Năng lực chuyên biệt của bộ môn: tái hiện lịch sử, hiện tượng, nhân vật lịch sử, năng lực hình thành bộ môn Lịch sử: so sánh, phân tích,phản biện, khái quát, nhận xét, rút ra bài học lịch sử từ những sự kiện, hiện tượng, vấn đề lịch sử. III. XÁC ĐỊNH VÀ MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ YÊU CẦU Nội dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng thấp Vận dụng cao chủ đề I. Sự thành - Biết được vị - Hiểu được - Vẽ được sơ đồ - Nhận xét lập nhà Trần vua cuối cùng hoàn cành thành bộ máy Nhà được tình hình và củng cố chế của nhà Lý. lập nhà Trần. nước thời Trần. kinh tế thời độ phong kiến - Biết được tên - Hiểu được - Nhận xét được Trần trước và tập quyền gọi của luật chính sách quân giữa bộ Quốc sau cuộc pháp thời Trần. đội của nhà triều hình luật kháng chiến - Biết được tổ Trần. thời Trần với bộ chống quân chức trong quân Hình thư thời Mông – đội nhà Trần. Lý. Nguyên. II. Cuộc - Biết được - Hiểu được Trình bày kháng chiến trước khi xâm mục đích của được những chống ngoại lược Đại Việt, quân Mông Cổ đóng góp của xâm của nhà tướng Mông Cổ xâm lược Đại Trần Quốc Trần đã sai sứ giả ba Việt. Tuấn trong ba lần đưa thư đe - Hiểu được lần kháng dọa và dụ hàng những sự kiện chiến chống vua Trần. thể hiện ý chí quân Mông – - Biết được quyết chiến của Nguyên. quyết tâm của quân dân thời nhà Nguyên Trần chống xâm lược Đại quân xâm lược Việt lần thứ ba. Nguyên lần thứ hai. III. Tình hình - Biết được tình - Hiểu được sự Nhận xét được So sánh được kinh tế, văn hình kinh tế thời khác nhau về mức độ khác sự khác nhau hóa thời Trần Trần sau chiến địa vị giữa các nhau về sự phân về phát triển tranh. tầng lớp trong hóa các tầng lớp tôn giáo giữa xã hội thời Trần. xã hội dưới thời thời Trần với Trần so với thời thời Lý. Lý. IV. BIÊN SOẠN CÁC CÂU HỎI/BÀI TẬP A. Câu hỏi cấp độ nhận biết 1. Vị vua cuối cùng của triều đại nhà Lý là ai? a. Lý Thánh Tông b. Lý Chiêu Hoàng c. Lý Thường Kiệt d. Lý Kế Nguyên. 2. Bộ luật thời Trần có tên gọi là a. Hình thư b. Hình luật c. Quốc triều hình luật d. Luật Hồng Đức. 3. Quân đội nhà Trần gồm có mấy bộ phận chính: a. Hai b. Ba c. Bốn d. Năm. 4. Sứ giả Mông Cổ đưa thư đe dọa và dụ hàng vua Trần? a. Hai b. Ba c. Bốn d. Năm. 5. Hãy nêu một số dẫn chứng về việc nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ ba. 6. Tình hình kinh tế thời Trần như thế nào? B. Câu hỏi cấp độ thông hiểu 1. Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào? 2. Quân đội nhà Trần được tuyển dụng theo chính sách nào? 3. Nhận xét bộ Quốc triều hình luật thời Trần so với bộ Hình thư thời Lý. 4. Quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì? 5. Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân thời Trần chống quân xâm lược Nguyên lần thứ hai? 6. Xã hội thời Trần có những tầng lớp nào và cho biết địa vị của các tầng lớp đó? C. Câu hỏi cấp độ vận dụng thấp 1. Vẽ sơ đồ bộ máy Nhà nước thời Trần. 2. Nhận xét bộ Quốc triều hình luật thời Trần so với bộ Hình thư thời Lý. 3. Mức độ phân hóa các tầng lớp xã hội dưới thời Trần có gì khác so với thời Lý? D. Câu hỏi cấp độ vận dụng cao 1. Nhận xét tình hình kinh tế thời Trần trước và sau cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên. 2. Em hãy trình bày những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong ba lần kháng chiến chống quân Mông – Nguyên. 3. Vì sao thời Trần, Nho giáo ngày càng phát triển và địa vị địa vị của Nho giáo ngày càng được nâng cao? V. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Chuẩn bị của giáo viên: Bản đồ nước Đại Việt thời Trần. Sơ đồ tổ chức bộ máy quan lại, đơn vị hành chính thời Trần. Tranh ảnh, tư liệu có liên quan đến bài dạy. Lược đồ kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ. Lược đồ kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285), bài “Hịch tướng sĩ". Lược đồ kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên. 2. Chuẩn bị của học sinh: Quan sát bản đồ, sơ đồ, tranh ảnh và trả lời câu hỏi. Tìm hiểu bài trước. Trả lời câu hỏi – Đoạn trích Hịch tướng sĩ. Tìm hiểu bài ở nhà trước khi vào lớp. Trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa. VI. TỒ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1. Ổn định lớp: (1 phút) 2. Kiểm tra bài học: (5 phút) Cho những học sinh nhắc lại kiến thức về những nguyên nhân làm cho triều đại Tiền Lê sụp đỗ dẫn đến sự thành lập nhà Lý. Sự phát triển kinh tế và đời sống văn hóa của nhà Lý. 3. Thiết kế tiến trình dạy học 3.1. Hoạt động khởi động - Mục tiêu: Biết được những bánh xe lịch sử các triều đại phong kiến là sự suy thoái của triều đại này là điều kiện tất yếu hình thành một triều đại khác phát triển nổi bật rồi lại bị suy vong nhường chỗ cho một triều đại mới. - Phương thức: + Đàm thoại, câu hỏi, bài tập, gợi mở, + Hoạt động cá nhân/ cả lớp/ nhóm/ cặp đôi Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào, năm nào? Trong quá trình tồn tại đã trải qua những cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nào? Tình hình kinh tế - xã hội ra sao? - Dự kiến sản phẩm (gợi ý sản phẩm): + Nhà Lý suy yếu, năm 1226. + Trải qua ba cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên. Đây là đội quân hùng mạnh nhất trên thế giới lúc bấy giờ, đã đánh Nam dẹp Bắc từ châu Á đến châu Âu nhưng khi vào Đại Việt thì luôn luôn bị bại trận. + Sau khi được thành lập, nhà Trần đã thực hiện nhiều biện pháp tích cực nhằm khuyến khích phát triển kinh tế dẫn đến những biến đổi xã hội sâu sắc theo chiều hướng giữ gìn và phát huy của dân tộc. - Giáo viên nhận xét, dẫn dắt vào bài mới: Sau khi nhà Lý thành lập và phát triển thì cũng đến ngày suy vong nhường chỗ cho một triều đại khác. Đó là triều đại nhà Trần, trong quá trình tồn tại đã trải qua những cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nào? Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu bài học với chủ đề: “Nước Đại Việt thời Trần (thế kỉ XIII)”. 3.2. Hoạt động hình thành kiến thức : Ngày soạn:21/11/2020 I. SỰ THÀNH LẬP VÀ CŨNG CỐ CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN TẬP QUYỀN Tiết 22 . 1. NHÀ TRẦN THÀNH LẬP I. Mục tiêu: + Kiến thức: Hoàn cảnh thành lập, tổ chức bộ máy Nhà nước và nội dung luật pháp nhà Trần. + Kĩ năng: Tìm hiểu tài liệu, đánh giá, nhận xét. II. Phương thức: + Diễn giảng, thuyết trình, câu hỏi, bài tập, ... + Hoạt động nhóm III. Hoạt động dạy – học: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: - Trình bày theo lược đồ trận chiến trên sông Như Nguyệt? - Nêu ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ hai? 3. Bài mới: Giới thiệu bài : Từ thế kỉ XII đến đầu thế kỉ XIII nhà Lý ngày càng suy yếu, chính quyền không còn chăm lo đến đời sống nhân dân, quan lại lao vào con đường ăn chơi sa đọa, sự sụp đổ là điều không thể tránh khỏi. Điều này dẫn đến sự thành lập của nhà Trần tạo điều kiện cho Đại Việt tiếp tục phát triển. Hoạt động của GV - HS Dự kiến sản phẩm - Giáo viên: chia học sinh a. Nhà Lý sụp đổ thành 6 nhóm: - Vua quan chỉ lo ăn chơi sa đọa, không quan + Nhóm 1,4: Nhà Trần được tâm đến đời sống nhân dân. thành lập trong hoàn cản nào? - Lũ lụt, hạn hán, mất mùa xảy ra liên miên  + Nhóm 2,5: Tổ chức bộ máy nhân dân đói khổ, nổi dậy đấu tranh. Nhà nước ra sao? ( Vẽ sơ đồ) - Một số thế lực phong kiến nổi dậy, Nhà Lý + Nhóm 3,6: Nội dung chính phải dựa vào họ Trần để chống lại các cuộc nổi của pháp luật thời Trần? loạn. - Học sinh: dựa vào sách giáo - Tháng 12 năm Ất Dậu (1226) Lý Chiêu khoa để trả lời Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh. Nhà Trần - Giáo viên: dự kiến sản phẩm thành lập (gợi ý sản phẩm) b. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập + Vua quan chỉ lo ăn chơi quyền + Nhân dân đói khổ, nổi dậy - Bộ máy quan lại giống thời Lý, được tổ chức đấu tranh theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền. + Nhà Lý phải dựa vào họ - Đứng đầu là vua, sớm nhường ngôi cho con Trần và tự xưng là Thái thượng hoàng. + Bộ máy quan lại giống thời - Các quan được sắp xếp vào sảnh viện. Lý - Đặt thêm các chức quan: Quốc sử viện, Thái y + Xác định và bảo vệ quyền viện, Hà đê Sứ, Khuyến nông sứ, Đồn điền sứ. tư hữu tài sản. - Cả nước chia làm 12 lộ, dưới lộ có phủ, châu, + Quy định cụ thể việc mua huyện, xã. bán ruộng đất. c. Pháp luật thời Trần - Học sinh: nghiên cứu tài - Ban hành bộ Quốc triều hình luật. liệu, trao đổi, trình bày sản Nội dung: phẩm + Xác định và bảo vệ quyền tư hữu tài sản. - Giáo viên: nhận xét, đánh + Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất. giá hoạt động, sản phẩm của - Đặt cơ quan Thẩm hình viện để xét xử, kiện học sinh cáo 4. Củng cố-luyện tập: - Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào? - Vẽ lại sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần. - Bài tập 1, 2, 3. 5. Dặn dò: Học bài, đọc tìm hiểu trước: 2. Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế a. Quân đội b. Quốc phòng c. Phục hồi và phát triển kinh tế thời Trần Ngày soạn: 21/11/2020 Tiết 23: CHỦ ĐỀ: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN (tt) 2. NHÀ TRẦN XÂY DỰNG QUÂN ĐỘI VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ I. Mục tiêu: + Kiến thức: Nhà Trần đã xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng và những biện pháp để phục hồi và phát triển kinh tế. + Kĩ năng: Tìm hiểu tài liệu, nhận xét. II. Phương thức: + Diễn giảng, thuyết trình, câu hỏi, bài tập, ... + Hoạt động cá nhân/ cả lớp/ cặp đôi . III. Hoạt động trên lớp: 1. Ổn địn lớp. 2 Bài cũ: 1. Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào? 2. Vẽ lại sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần. 3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm - Giáo viên: Quân đội được tổ chức như a. Quân đội thế nào? - Gồm có hai bộ phận Cấm quân và - Học sinh: dựa vào sách giáo khoa để trả quân ở các lộ. lời - Ngoài ra còn có hương binh và - Giáo viên: dự kiến sản phẩm (gợi ý sản quân của các vương hầu. phẩm) - Quân đội được tuyển dụng theo + Gồm có hai bộ phận chính sách “ngụ binh ư nông”. + Chính sách “ngụ binh ư nông”. - Chủ trương: “Quân lính cốt tinh - Học sinh: nghiên cứu tài liệu, trao đổi, nhuệ, không cốt đông”. trình bày sản phẩm - Quân đội thường xuyên học binh - Giáo viên: nhận xét, đánh giá hoạt pháp và luyện võ nghệ. động, sản phẩm của học sinh b. Quốc phòng - Giáo viên: Nhà Trần xây dựng quốc - Cử tướng giỏi cầm quân giữ vị phòng ra sao? trí hiểm yếu nhất là biên giới phía - Học sinh: dựa vào sách giáo khoa để trả Bắc. lời - Vua Trần thường xuyên kiểm tra - Giáo viên: dự kiến sản phẩm (gợi ý sản việc canh phòng. phẩm) + Cử tướng giỏi cầm quân giữ vị trí hiểm yếu + Thường xuyên kiểm tra việc canh phòng - Học sinh: nghiên cứu tài liệu, trao đổi, trình bày sản phẩm - Giáo viên: nhận xét, đánh giá hoạt động, sản phẩm của học sinh - Giáo viên: Nhà Trần đã thực hiện biện c. Phục hồi và phát triển kinh tế pháp nào để phục hồi và phát triển kinh thời Trần tế? * Nông nghiệp: - Học sinh: dựa vào sách giáo khoa để trả - Nhà Trần đẩy mạnh công cuộc lời khẩn hoang. - Giáo viên: dự kiến sản phẩm (gợi ý sản - Cho đắp đê, đào sông, nạo vét phẩm) kênh. + Nông nghiệp  Nông nghiệp phục hồi và phát + Thủ công nghiệp triển nhanh chóng. + Thương nghiệp * Thủ công nghiệp: - Học sinh: nghiên cứu tài liệu, trao đổi, - Có các xưởng thủ công nhà nước trình bày sản phẩm sản xuất nhiều sản phẩm. - Giáo viên: nhận xét, đánh giá hoạt - Các làng nghề thủ công trong động, sản phẩm của học sinh nhân dân được chú trọng. * Thương nghiệp: - Chợ mọc lên ngày càng nhiều. - Thăng Long có 61 phường - Các cửa biển là nơi buôn bán tấp nập với thương nhân nước ngoài như: Hội Thống, Hội Triều . . . 4. Dặn dò: Về nhà học bài cũ, chuẩn bị bài mới: II. Cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của nhà Trần 1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258) a. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ b. Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ 2. Cuộc kháng lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285) a. Chủ trương của nhà Nguyên b. Kế hoạch đối phó của nhà Trần c. Diễn biến d. Kết quả 3. Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên (1287 – 1288) a. Chuẩn bị của ta b. Diễn biến c. Kết quả