Kế haoch bài dạy Lịch sử 7 - Tuần 10 - Năm học 2021-2022

Ngày soạn : 06/11/2021 Tiết 13. Bài 12 ĐỜI SỐNG KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ II. SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HOÁ A. Mục tiêu: 1.Kiến thức: Giúp hs hiểu: +Dưới thời Lý đất nước được ổn định lâu dài, nông nghiệp, thủ công nghiệp có chuyển biến. Việc buôn bán với nước ngoài phát triển. + Sự phân hoá trong xã hôi dưới thời Lý + Những biến chuyển về văn hoá - giáo dục. 2.Kĩ năng: Rèn luyện cho hs kĩ năng lập bảng so sánh, vẽ sơ đồ. Trình bày ý kiến 3.Thái độ: Giáo dục cho hs lòng tự hào về truyền thống văn hiến của dân tộc, ý thức xây dựng và bảo vệ nền văn hoá của dân tộc. B. Phương pháp: Nêu vấn đề, phân tích, thảo luận .. C. Chuẩn bị: - GV: Sơ đồ những thay đổi về mặt xã hội. Tranh ảnh một số thành tựu văn hoá thơì Lý. - HS: Như dặn dò ở cuối tiết 20 D.Tiến trình lên lớp: I. Ôn định: II. Kiểm tra bài cũ: ? Nhà Lý đã làm gì để đẩy mạnh sx nông nghiệp? III. Bài mới: * Đặt vấn đề: Bên cạnh những chuyển biến về kinh tế thì văn hoá xã hội thời Lý cũng đạt nhiều thành tựu rực rỡ....... Hoạt động của GV và HS Chuẩn KTKN cần đạt Hoạt động 1: Mục tiêu: Nắm được nhờ các I.ĐỜI SỐNG KINH TẾ chính sách tích cực của nhà lý mà nền nông nghiệp thời Lý có bước phát triển ( Học sinh tự học) (HS tự học) ? Ruộng đất trong cả nước thuộc quyền sở hữu của ai? ? Nhà Lý đã đưa ra những biện pháp gì để phát triển nông nghiệp?..... Hoạt động 1: Mục tiêu: HS nắm được những thay đổi về xã hội thời Lý Gv gọi hs đọc sgk II. SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HOÁ H S Trả lời câu hỏi vào vở ?Trong xã hội thời Lý gồm những tầng lớp nào? đời sống của các tầng lớp đó? 1. Những thay đổi về mặt xã hội: ? So với thời Đinh - Tiền Lê sự phân biệt giai ( Học sinh tự học) cấp ở thời Lý như thế nào? 2. Giáo dục và văn hoá: Hoạt động 2: Mục tiêu: Nắm được sự phát * Giáo dục: triển về văn hóa giáo dục thời Lý - Năm 1070, xây dựng Văn Miếu. ?Em hãy nêu những chi tiết chứng tỏ giáo dục - 1075, mở khoa thi đầu tiên. thời Lý bắt đầu phát triển? - 1076, thành lập Quốc Tử -Hs:( Xây dựng Văn Miếu.Mở khoa thi, thành Giám.Nhà nước quan tâm đến giáo lập Quốc Tử Giám.) dục, khoa cử - Gv bổ sung ? Những hạn chế trong giáo dục thời Lý ? -HS: ( Chế độ thi cử chưa quy củ, nề nếp. Con * Văn hoá: nhà giàu, quan lại mới có điều kiện đi học.) - Văn học chữ Hán phát triển. -GV liên hệ - Đạo phật được phổ biến. ?Những biến chuyển trên lĩnh vực văn hoá? - Hình thức sinh hoạt văn hoá dân -HS trả lời gian phong phú. -Gv phân tích - Có nhiều công trình kiến trúc ? Những hình thức sinh hoạt văn hoá dân gian? điêu khắc nổi tiếng Hs: Hát chèo, múa rối, đánh đu, đấu vật... ? Hãy kể tên các công trình kiến trúc điêu khăc nổi tiếng? -Hs: Dựa vào sgk trả lời ? Em có nhận xét gì về công trình kiến trúc và điêu khắc đó? -Hs: Quy mô lớn, trình độ tinh vi thanh thoát... -Gv: Cho hs xem H26. Em có nhận xét gì về hình rồng thời Lý? Hình thành nên nền văn hóa -Hs; Mình trơn, toàn thân uốn khúc, uyển Thăng Long chuyển... . 4. Củng cố: Gọi HS lên bảng trả lời các câu hỏi sau: -Những biến chuyển về văn hoá-giáo dục nước ta dưới thời Lý. -GV nhận xét 5.Hướng dẫn về nhà : Nhà Trần được thành lập như thế nào ? Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước CHỦ ĐỀ: ĐẠI VIỆT DƯỚI THỜI NHÀ TRẦN Số tiết: 8 tiết Tiết theo phân phối chương trình: Từ tiết 14 đến tiết 21 A. NỘI DUNG CHỦ ĐỀ I. Sự thành lập nhà Trần và sự củng cố chế độ phong kiến tập quyền 1. Nhà Trần thành lập a. Nhà Lý sụp đổ b. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền c. Pháp luật thời Trần 2. Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế a. Quân đội b. Quốc phòng c. Phục hồi và phát triển kinh tế thời Trần II. Cuộc kháng chiến chống ngoại xâm dưới thời Trần 1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258) a. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ b. Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ 2. Cuộc kháng lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285) a. Chủ trương của nhà Nguyên b. Kế hoạch đối phó của nhà Trần c. Diễn biến d. Kết quả 3. Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên (1287 – 1288) a. Chuẩn bị của ta b. Diễn biến c. Kết quả d. Nguyên nhân thắng lợi vàý nghĩa lich sử III. Tình hình kinh tế, văn hóa thời Trần 1. Sự phát triển kinh tế a. Nông nghiệp b. Thủ công nghiệp c. Thương nghiệp 2. Sự phát triển văn hóa a. Đời sống văn hoá b. Văn học c. Giáo dục và khoa học kĩ thuật d. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc B. MỤC TIÊU : 1. Kiến thức :Giúp học sinh nắm được: - Hoàn cảnh thành lập nhà Trần. - Tổ chức bộ máy Nhà nước thời Trần. - Nội dung luật pháp thời Trần. - Nhà Trần đã xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng. - Những biện pháp phục hồi và phát triển kinh tế thời Trần. - Chủ trương chính sách và những việc làm của vua quan nhà Trần để đối phó với quân Mông Cổ. - Diễn biến chính cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ. - Việc chuẩn bị xâm lược lần thứ hai của nhà Nguyên chu đáo hơn so với lần xâm lược thứ nhất. - Diễn biến, kết quả cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên. - Âm mưu quyết xâm lược Đại Việt lần thứ ba của quân Nguyên. - Vua tôi nhà Trần quyết tâm tiến hành cuộc kháng chiến chống lại nhà Nguyên với các trận đánh lớn: Vân Đồn, Bạch Đằng và giành thắng lợi vẻ vang. - Hiểu được vì sao ở thế kỷ XIII, trong 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên quân dân Đại Việt đều giành thắng lợi. - Ý nghĩa lịch sử của 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược. - Biết được một số nét chính về tình hình kinh tế- xã hội của nước ta thời Trần. - Biết được một số thành tựu phản ánh sự phát triển của văn hoá – giáo dục- khoa học – kỹ thuật thời Trần đạt đến trình độ cao, có nhiều công trình nghệ thuật tiêu biểu.. -Đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân ta dưới thời Trần rất phong phú và đa dạng. - Một nền văn học phong phú, mang đậm bản sắc dân tộc, làm rạng rỡ cho nền văn hóa Đại Việt. 2. Kỹ năng: - Đánh giá các thành tựu xây dựng Nhà nước pháp luật thời Trần. - Làm quen với phương pháp so sánh. - Học diễn biến các trận đánh bằng cách chỉ lược đo, bản đồ. - Đọc và vẽ lược đồ, phân tích, đánh giá, nhận xét các sự kiện lịch sử. - Rèn luyện kĩ năng sử dụng lược đồ để thuật lại, tóm tắt cc sự kiện lịch sử. - Phân tích, so sánh sự kiện và nhân vật lịch sử trong 3 lần kháng chiến để rút ra nhận xét chung. - Nhận xét, đánh giá các thành tựu kinh tế - văn hoá . - So sánh sự phát triển giữa thời Lý và Trần. - Giúp học sinh nhìn nhận sự phát triển về xã hội và văn hoá qua phương pháp so sánh với thời kỳ trước. - Phân tích, đánh giá, nhận xét những thành tựu văn hoá đặc sắc. 3. Thái độ: - Tự hào về lịch sử dân tộc, về ý thức tự lập tự cường của ông cha ta thời Trần. - Bồi dưỡng lòng yêu nước, tự hào, truyền thống dân tộc đối với công cuộc xây dựng, củng cố và phát triển dưới thời Trần. - Giáo dục học sinh ý chí kiên cường, bất khuất, mưu trí, dũng cảm của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến. - Giáo dục học sinh lòng căm thù giặc ngoại xâm, niềm tự hào dân tộc. - Giáo dục lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ chủ quyền đất nước. - Bồi dưỡng cho học sinh lòng căm thù giặc ngoại xâm, chống giặc giữ nước, niềm tự hào về truyền thống hào hùng của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống giặc. - Bài học kinh nghiệm lịch sử về tinh thần đoàn kết dân tộc. - Tự hào về nền văn hoá dân tộc thời Trần. - Bồi dưỡng ý thức giữ gìn và phát huy nền văn hoá dân tộc. - Bồi dưỡng ý thức dân tộc và niềm tự hào về một thời lịch sử có nền văn hoá riêng, mang đậm bản sắc dân tộc. 4. Định hướng năng lực hình thành: - Năng lực chung: năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin, sử dụng ngôn ngữ, giao tiếp. - Năng lực chuyên biệt của bộ môn: tái hiện lịch sử, hiện tượng, nhân vật lịch sử, năng lực hình thành bộ môn Lịch sử: so sánh, phân tích,phản biện, khái quát, nhận xét, rút ra bài học lịch sử từ những sự kiện, hiện tượng, vấn đề lịch sử. C. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ YÊU CẦU Nội dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng thấp Vận dụng cao chủ đề I.Sự thành lập - Biết được vị - Hiểu được - Vẽ được sơ đồ - Nhận xét nhà Trần và vua cuối cùng hoàn cành thành bộ máy Nhà được tình hình củng cố chế độ của nhà Lý. lập nhà Trần. nước thời Trần. kinh tế thời phong kiến - Biết được tên - Hiểu được - Nhận xét được Trần trước và tập quyền gọi của luật chính sách quân giữa bộ Quốc sau cuộc pháp thời Trần. đội của nhà triều hình luật kháng chiến Trần. thời Trần với bộ chống quân - Biết được tổ Hình thư thời Mông- chức trong quân Lý. Nguyên. đội nhà Trần. II.Cuộc kháng - Biết được - Hiểu được Trình bày chiến chống trước khi xâm mục đích của được những ngoại xâm của lược Đại Việt, quân Mông Cổ đóng góp của nhà Trần tướng Mông Cổ xâm lược Đại Trần Quốc đã sai sứ giả ba Việt. Tuấn trong ba lần đưa thư đe - Hiểu được lần kháng dọa và dụ hàng những sự kiện chiến chống vua Trần. thể hiện ý chí quân Mông – - Biết được quyết chiến của Nguyên. quyết tâm của quân dân thời nhà Nguyên Trần chống xâm lược Đại quân xâm lược Việt lần thứ ba. Nguyên lần thứ hai. III. Tình hình - Biết được tình - Hiểu được sự Nhận xét được So sánh được kinh tế, văn hình kinh tế thời khác nhau về mức độ khác sự khác nhau hóa thời Trần Trần sau chiến địa vị giữa các nhau về sự phân về phát triển tranh. tầng lớp trong hóa các tầng lớp tôn giáo giữa xã hội thời Trần. xã hội dưới thời thời Trần với Trần so với thời thời Lý. Lý. IV. BIÊN SOẠN CÁC CÂU HỎI/BÀI TẬP A. Câu hỏi cấp độ nhận biết 1. Vị vua cuối cùng của triều đại nhà Lý là ai? a. Lý Thánh Tông b. Lý Chiêu Hoàng c. Lý Thường Kiệt d. Lý Kế Nguyên. 2. Bộ luật thời Trần có tên gọi là a. Hình thư b. Hình luật c. Quốc triều hình luật d. Luật Hồng Đức. 3. Quân đội nhà Trần gồm có mấy bộ phận chính: a. Hai b. Ba c. Bốn d. Năm. 4. Sứ giả Mông Cổ đưa thư đe dọa và dụ hàng vua Trần? a. Hai b. Ba c. Bốn d. Năm. 5. Hãy nêu một số dẫn chứng về việc nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ ba. 6. Tình hình kinh tế thời Trần như thế nào? B. Câu hỏi cấp độ thông hiểu 1. Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào? 2. Quân đội nhà Trần được tuyển dụng theo chính sách nào? 3. Nhận xét bộ Quốc triều hình luật thời Trần so với bộ Hình thư thời Lý. 4. Quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì? 5. Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân thời Trần chống quân xâm lược Nguyên lần thứ hai? 6. Xã hội thời Trần có những tầng lớp nào và cho biết địa vị của các tầng lớp đó? C. Câu hỏi cấp độ vận dụng thấp 1. Vẽ sơ đồ bộ máy Nhà nước thời Trần. 2. Nhận xét bộ Quốc triều hình luật thời Trần so với bộ Hình thư thời Lý. 3. Mức độ phân hóa các tầng lớp xã hội dưới thời Trần có gì khác so với thời Lý? D. Câu hỏi cấp độ vận dụng cao 1. Nhận xét tình hình kinh tế thời Trần trước và sau cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên. 2. Em hãy trình bày những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong ba lần kháng chiến chống quân Mông – Nguyên. 3. Vì sao thời Trần, Nho giáo ngày càng phát triển và địa vị địa vị của Nho giáo ngày càng được nâng cao? V. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Chuẩn bị của giáo viên: Bản đồ nước Đại Việt thời Trần. Sơ đồ tổ chức bộ máy quan lại, đơn vị hành chính thời Trần. Tranh ảnh, tư liệu có liên quan đến bài dạy. Lược đồ kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ. Lược đồ kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285), bài “Hịch tướng sĩ". Lược đồ kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên. 2. Chuẩn bị của học sinh: Quan sát bản đồ, sơ đồ, tranh ảnh và trả lời câu hỏi. Tìm hiểu bài trước. Trả lời câu hỏi – Đoạn trích Hịch tướng sĩ. Tìm hiểu bài ở nhà trước khi vào lớp. Trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa. VI. TỒ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP: 1. Ổn định lớp: (1 phút) 2. Kiểm tra bài học: (5 phút) Cho những học sinh nhắc lại kiến thức về những nguyên nhân làm cho triều đại Tiền Lê sụp đỗ dẫn đến sự thành lập nhà Lý. Sự phát triển kinh tế và đời sống văn hóa của nhà Lý. 3. Thiết kế tiến trình dạy học 3.1. Hoạt động khởi động - Mục tiêu: Biết được những bánh xe lịch sử các triều đại phong kiến là sự suy thoái của triều đại này là điều kiện tất yếu hình thành một triều đại khác phát triển nổi bật rồi lại bị suy vong nhường chỗ cho một triều đại mới. - Phương thức: + Đàm thoại, câu hỏi, bài tập, gợi mở, + Hoạt động cá nhân/ cả lớp/ nhóm/ cặp đôi Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào, năm nào? Trong quá trình tồn tại đã trải qua những cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nào? Tình hình kinh tế - xã hội ra sao? - Dự kiến sản phẩm (gợi ý sản phẩm): + Nhà Lý suy yếu, năm 1226. + Trải qua ba cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên. Đây là đội quân hùng mạnh nhất trên thế giới lúc bấy giờ, đã đánh Nam dẹp Bắc từ châu Á đến châu Âu nhưng khi vào Đại Việt thì luôn luôn bị bại trận. + Sau khi được thành lập, nhà Trần đã thực hiện nhiều biện pháp tích cực nhằm khuyến khích phát triển kinh tế dẫn đến những biến đổi xã hội sâu sắc theo chiều hướng giữ gìn và phát huy của dân tộc. - Giáo viên nhận xét, dẫn dắt vào bài mới: Sau khi nhà Lý thành lập và phát triển thì cũng đến ngày suy vong nhường chỗ cho một triều đại khác. Đó là triều đại nhà Trần, trong quá trình tồn tại đã trải qua những cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nào? Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu bài học với chủ đề: “Nước Đại Việt thời Trần (thế kỉ XIII)”. 3.2. Hoạt động hình thành kiến thức Tiết 14 . I. SỰ THÀNH LẬP NHÀ TRẦN VÀ SỰ CỦNG CỐ CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN TẬP QUYỀN 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: - Trình bày theo lược đồ trận chiến trên sông Như Nguyệt? - Nêu ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ hai? 3. Bài mới: Giới thiệu bài : Từ thế kỉ XII đến đầu thế kỉ XIII nhà Lý ngày càng suy yếu, chính quyền không còn chăm lo đến đời sống nhân dân, quan lại lao vào con đường ăn chơi sa đọa, sự sụp đổ là điều không thể tránh khỏi. Điều này dẫn đến sự thành lập của nhà Trần tạo điều kiện cho Đại Việt tiếp tục phát triển. Hoạt động của GV –HS Dự kiến sản phẩm 1. Nhà Trần thành lập - Giáo viên: chia học sinh thành 6 nhóm: - Cuối TK XII, quan lại nhà Lý ăn + Nhóm 1,4: Nhà Trần được thành lập trong hoàn chơi sa đọa, không chăm lo đời cản nào? sống nhân dân. hạn hán lụt lội xảy ra liên miên, nhân dân khổ cực-> + Nhóm 2,5: Tổ chức bộ máy Nhà nước ra sao? nhiều nơi nổi dậy đấu tranh. + Nhóm 3,6: Nội dung chính của pháp luật thời – Đầu 1226 Lý Chiêu Hoàng Trần? nhường ngôi cho Trần Cảnh-> Nhà - Học sinh: dựa vào sách giáo khoa để trả lời Trần thành lập. - Giáo viên: dự kiến sản phẩm (gợi ý sản phẩm) 2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền + Vua quan chỉ lo ăn chơi - Bộ máy quan lại giống thời Lý, + Nhân dân đói khổ, nổi dậy đấu tranh được tổ chức theo chế độ quân chủ + Nhà Lý phải dựa vào họ Trần trung ương tập quyền. + Bộ máy quan lại giống thời Lý - Đứng đầu là vua, sớm nhường + Xác định và bảo vệ quyền tư hữu tài sản. ngôi cho con và tự xưng là Thái thượng hoàng. + Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất. - Các quan được sắp xếp vào sảnh - Học sinh: nghiên cứu tài liệu, trao đổi, trình bày viện. sản phẩm - Đặt thêm các chức quan: Quốc sử - Giáo viên: nhận xét, đánh giá hoạt động, sản viện, Thái y viện, Hà đê Sứ, Khuyến phẩm của học sinh nông sứ, Đồn điền sứ. - Cả nước chia làm 12 lộ, dưới lộ có phủ, châu, huyện, xã. 3. Pháp luật thời Trần - Ban hành bộ Quốc triều hình luật. Nội dung: + Xác định và bảo vệ quyền tư hữu tài sản. + Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất. - Đặt cơ quan Thẩm hình viện để xét xử, kiện cáo 4. Củng cố-luyện tập: - Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào? - Vẽ lại sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần. - Bài tập 1, 2, 3. 5. Dặn dò: Học bài, đọc tìm hiểu trước: 2. Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế a. Quân đội b. Quốc phòng c. Phục hồi và phát triển kinh tế thời Trần