Giáo án Vật lí Lớp 9 - Tiết 26: Sự nhiễm từ của sắt, thép - nam châm điện - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Pha Mu

Ngày soạn: 03/11/2019 Ngày dạy: 06/11/2019 Tiết 26: BÀI 25. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP – NAM CHÂM ĐIỆN I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Mô tả TN về sự nhiễm từ của sắt, thép. - Giải thích được vì sao người ta dùng sắt non để chế tạo nam châm điện. - Nêu được 2 cách làm lực từ của n/c điện tác dụng lên một vật. 2. Kĩ năng: Mắc mạch điện theo sơ đồ, sử dụng biến trở trong mạch. Sử dụng các dụng cụ đo điện. 3. Thái độ - Thực hiện an toàn về điện, yêu thích môn học. - Tch hợp môi trường: Trong các nhà máy cơ khí, luyện kim làm thế nào để sạch bụi kim loại. Sử dụng các nam châm điện để thu hút gom bụi, vụn sắt làm sạch môi trường - Thông báo loài chim bồ câu có một khả năng đặc biệt đó là có thể xác định được phương hướng chính xác trong không gian . Sở dĩ như vậy bởi vì trong não bộ của chim bồ câu có các hệ thống giống như la bàn, chúng được định hướng theo từ trường trái đất. Sự định hướng này có thể bị đảo lộn nếu trong môi trường có quá nhiều nguồn phát sóng điện từ. Vì vậy bảo vệ môi trường tránh ảnh hương tiêu cực của sóng điện từ là góp phần bảo vệ môi trường 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự học. b) Năng lực đặc thù: Năng lực ngôn ngữ II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - 1 ống dây khoảng 500 – 700 vòng, 1 ít đinh ghim bằng sắt. - 1 la bàn hoặc kim la bàn đặt trên 1 giá thẳng đứng, 1 giá TN, 1 biến trở. - 1 nguồn điện từ 3 - 6 vôn, 1 am pe kế có GHĐ: 1,5A và ĐCNN: 0,1A - 1 công tắc, 5 đoạn dây dẫn 1 lõi thép non và 1 lõi thép có thể đặt vừa trong ống dây. 2. Học sinh: Theo hướng dẫn tiết trước III. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm, Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não, hỏi đáp. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: HS1: Nêu kết luận về từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua? HS2: Phát biểu quy nắm bàn tay phải và cho biết quy tắc này dùng để làm gì? HOẠT ĐỘNG 1. Hoạt động khởi động GV: Nam châm điện có thể hút được xe tải điện hàng chục tấn, trong đó nam châm vĩnh cửu không thể làm được. Nam châm điện tạo ra như thế nào, có lợi gì hơn so với nam châm vĩnh cửu HOẠT ĐỘNG 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới Hoạt động của GV- HS Nội dung Hoạt động1 Sự nhiễm từ của sắt và thép * Phương pháp: Thảo luận, vấn đáp, thuyết trình, thực hành, thảo luận nhóm, * Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, động não *Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự học. - Yêu cầu HS quan sát hình 25.1 SGK. HS: Quan sát, nhận dạng dụng cụ, cách bố trí TN trong hình 25.1 SGK. - Yêu cầu HS phát biểu mục đích TN. HS: Nêu mục đích TN: Quan sát và so sánh góc lệch của n/c. - Yêu cầu HS tiến hành TN theo nhóm. HS: Tiến hành hoạt động trong nhóm làm TN GV: Hướng dẫn học sinh bố trí thí nghiệm. Để cho kim nam châm đứng thăng bằng rồi mới đặt cuộn dây sao cho trục kim song song với mặt ống dây HS: tiến hành và bố trí thí nghiệm theo hướng dẫn của giáo viên ? Góc lệch của kim n/c trong 2 trường hợp có gì khác nhau. GV yêu cầu học sinh đọc SGK, nghiên cứu hình 25.2 nêu mục đích thí nghiệm, tiến hành thí nghiệm, quan sát đinh sắt. HS: Đọc SGK, nêu mục đích thí nghiệm và bố trí tiến hành thí nghiệm như hình 25.2 SGK GV: hướng dẫn HS thực hiện như TN1 HS: Tiến hành TN như TN1 ? Hiện tượng gì xảy ra với đinh sắt khi ngắt dòng điện chạy qua ống dây. GV: Khẳng định lại - Yêu cầu HS trả lời C1 ? Qua 2 TN: Sự nhiễm từ của sắt và thép có gì khác nhau. GV: Khẳng định lại và giới thiệu kết luận như SGK - Đọc lại kết luận? - GV nhấn mạnh sự nhiễm từ của sắt và thép khi được đặt trong từ trường. * GV: Kết hợp giáo dục bảo vệ môi trường ?Trong các nhà máy cơ khí, luyện kim làm thế nào để sạch bụi kim loại? HS: Sử dụng các nam châm điện để thu hút gom bụi, vụn sắt làm sạch môi trường - GV: Thông báo loài chim bồ câu có một khả năng đặc biệt đó là có thể xác định được phương hướng chính xác trong không gian . Sở dĩ như vậy bởi vì trong não bộ của chim bồ câu có các hệ thống giống như la bàn, chúng được định hướng theo từ trường trái đất. Sự định hướng này có thể bị đảo lộn nếu trong môi trường có quá nhiều nguồn phát sóng điện từ. Vì vậy bảo vệ môi trường tránh ảnh hương tiêu cực của sóng điện từ là góp phần bảo vệ thiên nhiên. Hoạt động 2. Nam châm điện * Phương pháp: vấn đáp, thuyết trình, * Kĩ thuật : Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật động não. *Năng lực : nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, giao tiếp, tự học. - Yêu cầu HS đọc SGK và thực hiện C2, chú ý đọc và nêu ý nghĩa của dòng chữ nhỏ 22-1A - HS: Cá nhân đọc SGK, quan sát hình 25.3 để thực hiện câu 2 GV: Khẳng định lại ? Có cách nào làm tăng lực từ của nam châm điện. - Yêu cầu HS thực hiện C3. GV: Chốt lại vấn đề I . Sự nhiễm từ của sắt và thép (18 ph) 1.Thí nghiệm (15 ph) . + Kim nam châm đặt gần cuộn dây có lõi sắt, thép lệch nhiều hơn khi chưa có lõi sắt, thép. + ống dây có lõi thép vẫn hút đinh sắt. + Khi ngắt dòng điện chạy qua ống dây, lõi sắt non không còn hút đinh sắt + Khi ngắt dòng điện chạy qua ống dây, lõi thép non vẫn còn hút đinh sắt - C1. Khi ngắt dòng điện đi qua ống dây lõi sắt non mất hết từ tính còn lõi thép thì vẫn giữ nguyên từ tính. 2.Kết luận: (SGK) (3 ph) - Kết luận SGK II . Nam châm điện C2. Nam châm điện gồm một ống dây trong lòng có lõi sắt non Các con số cho biết ống dây có thể được sử dụng với những vòng dây khác nhau, tuỳ theo cách chọn để nối 2 đầu ống dây với nguồn điện. Dòng chữ 1A - 22 cho biết ống dây được dùng với dòng điện có I = 1A và R = 22W. HS: Cách 1: Tăng I qua các vòng dây Cách 2: Tăng số vòng dây C3. * n/c b mạnh hơn a * n/c d mạnh hơn c * n/c e mạnh hơn b và c HOẠT ĐỘNG 3. Hoạt động luyện tập - Mô tả thí nghiệm về sự nhiễm từ của sắt và thép? - Nêu sự giống và khác nhau về sự nhiễm từ của sắt và thép? - Tại sao người ta dùng lõi sắt non để chế tạo nam châm điện? - Nêu cách làm tăng tác dụng từ của n/c điện? GV: Tóm lược nội dung toàn bài, khắc sâu trọng tâm bài như phần ghi nhớ SGK-69 HOẠT ĐỘNG 4. Hoạt động vận dụng - Yêu cầu HS thực hiệnC4, C5 và C6 - GV chỉ định 1số HS yếu phát biểu C4, C5, C6. Phát biểu lại nội dung C4,C5 và C6 C4: Do mũi kéo bằng thép đã bị nhiễm từ và khử từ chậm C5 : Ngắt dòng điện C6 : Nam châm điện có ưu thế hơn nam châm vĩnh cửu + Có thể dễ dàng tăng từ tính bằng cách tăng số vòng dây quấn và tăng cường độ dòng điện +Chỉ cần ngắt dòng điện nam châm điện mất hết từ tính +Có thể thay đổi từ cực bằng cách thay đổi chiều dòng điện GV: Nhận xét, bổ sung và chốt lại câu trả lời đúng GV: chốt lại vấn đề HOẠT ĐỘNG 5. Hoạt động tìm tòi mở rộng -Học kỹ phần ghi nhớ SGK. Đọc mục “có thể em chưa biết ” V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ CHO TIẾT SAU - Làm bài tập 25.1à 25.4(SBT) HD: bài 25.3: Khi đặt vật bằng sắt , thép gần nam châm thì vật bị nhiễm từ và trở thành nam châm, đầu đặt gần với nam châm là từ cực trái dấu với từ cực của nam châm . Do đó nó bị nam châm hút. * Đọc trước bài 26: “ Ứng dụng của nam châm ” * Tìm hiểu xem khi đặt nam châm gần tivi hoặc đài em thấy hiện tượng gì?