Giáo án Tiết: 66 văn bản hai chữ nước nhà ( trích) (hướng dẫn đọc thêm) -Trần Tuấn Khải

Ngày soạn:11/ 12/ 2013 Ngày dạy 14/ 12/ 2013- Dạy lớp 8C,E Tiết: 66 Văn bản HAI CHỮ NƯỚC NHÀ ( trích) (Hướng dẫn đọc thêm) -Trần Tuấn Khải - 1. MỤC TIÊU a. Kiến thức - Nỗi đau mất nước & ý chí phục thù cứu nước được thể hiện trong đoạn thơ - sứ hấp dẫn của đoạn thơ qua cách khai thác đề tài lịch sử, lựa chọn thể thơ để diễn tả xúc động tâm trạng của nhân vật lich sử với giọng thơ thống thiết. b. Kĩ năng - Rèn luyện kĩ năng đọc, p.tích thơ song thất lục bát. - Cảm thụ được xúc cảm mãnh liệt thể hiện bằng thể thơ song thất lục bát. c.Thái độ: Giáo dục học sinh tình yêu quê hương đất nước. 2. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS a. Chuẩn bị của gv - Soạn bài, tham khảo tập thơ của Á Nam Trần Tuấn Khải với lời giới thiệu của Xuân Diệu. b. Chuẩn bị của hs - Làm bài tập, học bài, chuẩn bị bài theo hướng dẫn. 3. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY. a. Kiểm tra bài cũ (5’) Câu hỏi Đọc thuộc diễn cảm bài thơ “Ông đồ” ? Học sinh khá Cho biết bài thơ sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào? Và nội dung của bài? Đáp án +Biểu điểm. - Học sinh đọc thuộc bài thơ diễn cảm (10 điểm ) - Nêu được nghệ thuật và nội dung của bài ( 10 điểm) - Nghệ thuật: Thể thơ ngũ ngôn, kết cấu giản dị chặt chẽ, ngôn ngữ trong sáng hàm xúc, nghệ thuật nhân hóa, so sánh. - Nội dung: Bài thơ thể hiện sâu sắc tình cảm đáng thương của ông đồ qua đó toát lên niềm thương chân tình trước một lớp người đang tàn tạ và nối tiếc nhớ cảnh cũ người xưa của tác giả. * Giới thiệu bài mới(1’) Qua Mục Nam qua (bây giờ là Hữu Nghị quan – cửa khẩu biên giới Việt – Trung ở Lạng Sơn) nhớ lại Nguyễn Trãi tiễn cha là N.P.Khanh bị giặc Minh bắt về TQ nhà thơ Tố Hữu viết: “ Ai lên ải Bắc ngày xưa ấy Khóc tiễn cha đi mấy dặm đường Hôm nay biên giới mựa xuân dậy Nắng trắng hoa mơ, cờ đỏ đường!”. Còn Trần Tuấn Khải – một nhà thơ yêu nước nổi tiếng đầu TK-XX lại mượn hẳn câu truyện lịch sử cảm động này để giãi bày tâm sự yêu nước thương nòi & kích động tinh thần cứu nước của nhân dân ta hồi đầu TK-XX. b. Nội dung bài mới. Hoạt động của giáo viên Tg Hoạt động của học sinh ?TB- Em hãy cho biết một vài nột về tgiả? Nói thêm về tgiả. Thơ được truyền tụng rộng rãi. ?TB- Em biết gì về TP thơ của Ông? GV- Gthiệu: TP này gồm 101 câu thơ. Đây là đoạn mở đầu gồm 36 câu thơ. G. đọc mẫu. GV- Lưu ý cách đọc: Diễn đạt, chú ý nhịp thơ của 2 câu 7, câu 6,8 giọng thơ rất thống thiết, kích động, các từ bắt vần trắc, vần B, vần lưng, vần chân. ?TB- Cho biết thể loại của đtrích thơ? Kh- Em biết gìvề thể loại đó? Nêu TP đó học cùng thể loại? GV- Giống như bài “Chinh…” thể thơ này tỏ ra rất phù hợp với việc diễn tả những tâm trạng như trong bài thơ: Ko chỉ êm đềm, mượt mà mà cũn nhiều khi đau đớn, da diết, kích động sâu sắc, dữ dội. GV cho học sinh tìm hiểu chú thích. ?TB- Đoạn trích có bố cục ntn? Nêu ý chính từng phần? ?TB- Hãy cho biết cảm xúc bao chùm toàn đoạn trích này là gì? GV- Cho (H) đọc diễn cảm 8 câu đầu và nhắc lại nội dung chính của đoạn thơ. Nguyễn Phi khanh khi bị giặc Minh bắt giả sang TQ, Nguyễn Trói định đi theo cha nhưng tới biên giới phía Bắc Phi Khanh khuyên con nên quay về để lo tính việc trả thù nhà đền nợ nước. ?TB - Theo dõi đoạn dầu văn bản và cho biết, cảnh tượng chia tay được tái hiện qua những lời thơ nào? ?Tb- Không gian đó phản ánh tâm trạng nào của con người? GV- Đó là tâm trạng của người yêu nước buộc phải xa đất nước. ?Kh- Tác giả đó sử dụng BPNT gì trong những lời thơ trên? ?TB- Với BPNT ấy gợi cho em cảm nhận gì về bối cảnh không gian? GV- Cuộc chia li diễn ra ở một nơi biên giới ảm đạm, heo hút:Ải Bắc mây sầu, gió thảm hổ thét, chim kêu.Biên ải là nơi tận cùng của đất nước, đối với cuộc ra đi khụng cú ngày trở lại của NPK thỡ đây là điểm cuối cùng để rồi chia biệt vĩnh viễn tổ quốc quê hương. Tâm trạng ấy đó phủ lên cảnh vật một màu thờ lương tang tóc và cảnh vật ấy lại càng như dục cơn sầu trong lòng người. - Giữa cảnh không gian ấy như khêu lờn nỗi bất bình của người cha. Vậy em hiểu nỗi bất bình ở đâu là gì? ?TB- Giữa khung cảnh ấy hình ảnh người cha hiện lên qua những chi tiết nào ? ?Kh- Để làm nổi bật khung cảnh đó tác giả đó sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ? ?TB- Hoàn cảnh và tâm trạng của hai cha con được biểu hiện ntn? ?TB- Lời khuyên của người cha có ý nghĩa gì? ?TB- Qua những lời thơ trên em thấy MPK hiện lên là người ntn? Học sinh đọc 20 câu tiếp.Nêu nội dung ?TB- Tại sao người cha lại nhắc tới lịch sử dân tộc? Điều đó có ý nghĩa gì? (Cho học sinh thảo luận cặp 3’) ?Kh- Vậy vì sao khi khuyên con trở về tìm cách cứu nước, cứu nhà người cha lại nhắc đến lịch sử dân tôc? GV- Như chúng ta đó biết dân tộc ta là một dân tộc 4 nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước chính vì vậy mà ng cha mới nhắc nhở con... ?TB- Điều này cho thấy tình cảm sâu đậm nào trong tấm lòng người cha? ?TB- Họa mất nước được miêu tả qua những chi tiết nào? Kh- Các chi tiết trên gợi về hình ảnh một đất nước ntn? ?TB- Những lời thơ nào diễn tả nỗi đau thương này? ?Kh- Em có nhận xét gì về về những BPNT ở những lời thơ trên? ?Kh- Những lời nói về thảm vong quốc đó bộc lộ cảm xúc sâu sắc nào trong lòng người cha? ?TB- Những lời thơ nào diễn tả tình cảnh thực của người cha? ?TB- Các chi tiết trên cho thấy người cha đang trong cảnh ngộ ntn? ?Kh- Tại sao khi khuyên con trở về tìm cảch cứu nước cứu nhà người cha lại nói tới cảnh ngộ bất lực của mình? (Cho học sinh thảo luận theo nhúm nhỏ 3’) ?TB- Tại sao người cha lại nhắc tới tổ tông? ?Tb- Mục đích lời khuyên của người cha ở đây là gì? ?Kh- Từ những lời khuyên đó em cảm nhận được nỗi lòng nào của người cha? Tích hợp tư tưởng HCM: Qua văn bản em cảm nhận được tinh thần yêu nước của người cha coa giống tinh thần của Bác với dân tộc không ? ?Kh- - Em hãy nhận xét những nghệ thuật của văn bản? ?TB- Nêu nội dung của bài? Gv- Gọi học sinh đọc ghi nhớ. ?Kh- Theo em tại sao tgiả lại đặt nhan đề bài thơ là “ Hai chữ nước nhà”? (Cho học sinh thảo luận cặp 5’) 10’ 20’ 3’ 3’ I- Đọc và tìm hiểu chung 1- Tác giả, tác phẩm - T.T.Khải (1895-1983) Bút hiệu là Á Nam. - Là nhà thơ yêu nước đầu TK-XX. - Là bài thơ lấy đề tài Lsử thời quân Minh xâm lược nước ta. Tgiả đó mượn lời cha dặn dò con để gửi gắm tâm sự yêu nước của mình. - Tác phẩm là bài thơ mở đầu tập Bút quan hoài (1924), đoạn trích là phần đầu bài thơ “Hai chữ nước nhà”. 2. Đọc (H) đọc. *Thể loại - Thể loại: Song thất lục bát. TP đó học cùng thể loại: “Chinh phụ ngâm khúc”. 3. Chú thích 4. Bố cục: 3 phần: + P1: 8 câu thơ đầu: Nỗi lòng của người cha trong cảnh ngộ phải rời xa đất nước. + P2: 20 câu tiếp: Nỗi lòng của người cha trước cảnh nước mất nhà tan. + P3: 8 câu còn lại: Nỗi lòng người cha dành cho con. - Đoạn trích là lời trăng trối của người cha nói với người con của mình “Nguyễn Phi Khanh dặn dò con là Nguyễn Trãi ) trước giờ vĩnh biệt trong bối cảnh bản thân ông bị giặc Minh bắt, bị nhốt trong xe tù, nước mất nhà tan đó là tâm trạng nặng trĩu đau đớn xót xa của Nguyễn Phi Khanh. II- Phân tích 1. Nỗi lòng của người cha trong cảnh ngộ phải rời xa đất nước. Chốn ải Bắc mây sầu ảm đạm Cõi giời Nam gió thảm đìu hiu Bốn bề hổ thét, chim kêu - Tâm trạng buồn, phân đôi vừa thân thiết vừa xa lạ. - Sử dụng BPNT nhân hóa, từ láy, động từ. - Rộng, ở một biên giới ảm đạm, heo hút. - Nỗi đau của người yêu nước buộc phải rời xa đất nước, nỗi căm tức quân Minh xâm lược. Hạt máu nóng…hồn nước Chút thân tàn lần bước dặm khơi Trụng con tầm tó .. - Hình ảnh ẩn dụ:Hạt máu núng. - Thể hiện sự nhiệt huyết yêu nước nhưng bất lực của người cha - Hoàn cảnh éo le, cha bị giả sang TQ khụng mong ngày trở lại, con thì muốn đi theo để phụng dưỡng cha già cho trọn đạo hiếu. Nhưng cha phải dằn lòng khuyên con trở lại để lo tính việc trả thù nhà đền nợ nước. Đối với hai cha con thì tình nhà nghĩa nước đề sâu đậm vô cùng. - Như một lời trăng chối. Nó thiêng liêng xúc động và truyền cảm. - Là người nặng lòng với quê hương đất nước. 2. Nỗi lòng người cha trước cảnh nước mất nhà tan. - Giống lạc hồng: Nòi giống cao quý có lịch sử dân tộc lâu đời, có nhiều anh hùng hào kiệt. - Vốn dân tộc ta có lịch sử hào hùng. Người cha muốn khích lệ dòng máu anh hùng của người con. - Niềm tự hào dân tộc, một biểu hiện của một lòng yêu nước. Bốn phương khói lửa bừng bừng Xiết bao thảm họa... Nơi đô thị ..... Chốn nhân gian... - Giặc ngoại xâm hủy hoại đất nước, gieo đau thương cho dân tộc. Thảm vong quốc... Trông cơ đồ... Ngậm ngùi đất khóc... Thương tâm nòi giống... Khúi Nùng Lĩnh... Sông Hồng Giang... Nhân hÓa, so sánh, tả thực nỗi đau mất nước thấm đến cả đất trời, sông núi VN. - Xót thương vô hạn trong cảnh nước mất nhà tan. Căm phẫn trước tội ác của giặc Minh. Biểu hiện tình cảm yêu nước sâu sắc của tác giả. 3. Nỗi lòng người cha dành cho con. Học sinh đọc 8 câu tiếp. Cha xút phận tuổi già Sa cơ đành bó tay thân lươn.. - Già yếu, bị bắt, không còn địa vị bất lực. - Để khích lệ con làm tiếp những điều cha chưa làm được, giúp ích cho nước nhà. - Nhớ đến tổ tông để xây dựng lên đất nước này. Tổ tông vỡ nước gian lao Vỡ ngọn cờ độc lập. - Khích lệ con nối nghiệp vẻ vang của tổ tiên. - Yêu con, yêu nước đặt niềm tin tưởng vào con và đất nước. - Thể hiện sự nhiệt huyết yêu nước nhưng bất lực của người cha III- Tổng kết 1. Nghệ thuật - Chọn thể thơ phù hợp (dtả tâm trạng, nỗi lòng…) Cách dựng những h/ả Ẩn dụ, so sánh, nhân hóa, thể thơ song thất lục bát. 2. Nội dung - Tấm lòng tha thiết với vận mệnh đất nước của Trần Tuấn Khải. Đồng thời tôn trọng, tự hào về dân tộc. * Ghi nhớ SGK. IV- Luyện tập - Nước & nhà, TQ & gđ, tình nhà & nghĩa nước, riêng & chung, gắn bó & chia sẻ. Nhưng nghĩa nước phải đặt lên trên tình nhà. Trung – hiếu phải vẹn cả 2. Tiểu hiếu là hiếu với cha mẹ, đại hiếu là trung thành với TQ (với vua). NPK dặn con là dựa trên cơ sở đó. c. Củng cố, luyện tập (2’) Học sinh TB Nêu nội dung của bài ? - Tấm lòng tha thiết với vận mệnh đất nước của Trần Tuấn Khải. Đồng thời tôn trọng, tự hào về dân tộc d. Hướng dẫn học ở nhà (1’) Học sinh kh - Chọn 1 đoạn học thuộc lòng. - Học bài theo ghi nhớ SGK. - Làm BT trong vở BT - Tiết sau trả bài Tiếng việt 1 tiết. * Rút kinh nghiiện sau tiết dạy. - Nội dung:................................................................................................................... ..................................................................................................................................... - Phương pháp:............................................................................................................ ..................................................................................................................................... - Thời gian:.................................................................................................................. .....................................................................................................................................