Giáo án Ngữ văn: Tiết 45: Văn bản : ÔN DỊCH, THUỐC LÁ

Ngày soạn: 06. 11. 2013 Ngày dạy : 09. 11. 013 Dạy lớp: 8E Ngày dạy : 13. 11. 203 Dạy lớp: 8A Ngữ văn: Tiết 45: Văn bản : ÔN DỊCH, THUỐC LÁ 1. MỤC TIÊU a. Kiến thức - Mối nguy hại ghê gớm toàn diện của tệ nghiện thuốc lá đối với sức khoẻ con người và đạo đức xã hội. - Tác dụng của việc kết hợp các phương thức biểu đạt lập luận và thuyết minh trong văn bản. b. Kỹ năng - Đọc – hiểu một văn bản nhật dụng đề cập đến một vấn đề xã hội bức thiết. - Tích hợp với phần Tập làm văn để tập viết bài văn thuyết minh một vấn đề của đời sống xã hội. c. Thái độ: - Thấy được tác hại của việc hút thuốc lá và tránh xa, không hút thuốc lá. 2. CHUẨN BỊ CỦA GV- HS: a.Giáo viên: Đọc tài liệu, nghiên cứu soạn giảng b. Học sinh: Chuẩn bị theo yêu cầu sgk. 3. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: a. Kiểm tra bài cũ (3’) *. Câu hỏi: Nguyên nhân cơ bản khiến cho việc dùng bao ni lông gây nguy hại cho môi trường tự nhiên và sức khoẻ con người? Người viết đã đề xuất những ý kiến gì? *. Đáp án- Biểu điểm(10đ): - Tính không phân huỷ của pla-xtíc(2đ). - Những kiến nghị:(8đ) + Hạn chế tối đa việc sử dụng bao bì ni lông. + Không sử dụng khi không cần thiết. + Sử dụng các túi đựng bằmg giấy, lá... + Thông báo cho mọi người biết tác hại của việc dùng bao bì ni lông * Đặt vấn đề ( 1’): Hút thuốc lá, thuốc lào là một thói quen...Hút nhiều thành nghiện khó cai không chỉ tốn tiền mà còn đem lại nhiều hậu quả nghiêm trọng. Vậy để hiểu rõ hơn về tác hại của nó. Hôm nay cô trò ta cùng tìm hiểu… b. Dạy nội dung bài mới: Hoạt động của giáo viên Tg Hoạt động của học sinh ?TB- Cho biết xuất xứ của VB? GV: Hướng dẫn cách đọc: Rõ ràng mạch lạc chú ý những chữ in nghiêng. Cần đọc chậm. GV đọc từ đầu đến AIDS Gọi HS đọc tiếp -> hết. GV: Nhận xét ?Tb- Em hiểu như thế nào là ôn dịch, hắc ín, vi khuẩn, Ni-cô-tin...? ?Kh- Em hiểu ntn nào về đầu đề của VB? ( lưu ý dấu phẩy) GV: Ôn dịch: chỉ chung các loại bệnh nguy hiểm, lây lan rộng làm chết người hàng loạt trong 1 thời gian nhất định. - Thuốc lá: nói tắt cuả “ tệ nghiện thuốc lá”. --> So sánh tệ nghiện thuốc lá với ôn dịch là rất thoả đáng. Vì tệ nghiện thuốc lá cũng là một thứ bệnh( bệnh nghiện) và cả 2 đều có 1 đặc điểm chung là dễ lây lan. --> Dấu phẩy đặt giữa 2 từ--> lối tu từ để nhấn mạnh sắc thái biểu cảm vừa căm tức vừa ghê tởm. => Có thể diễn tên VB 1 cách nôm na: Thuốc lá! mày là đồ ôn dịch. ?TB- Có thể sửa thành “Ôn dịch thuốc lá” hoặc “Thuốc lá là một loại ôn dịch” được không? Tại sao? GVNếu sửa: Nội dung không sai nhưng tính chất biểu cảm không rõ ràng bằng khi dùng dấu phẩy ngăn cách ( tỏ thái độ nguyền rủa, đồng thời gây chú ý cho người đọc). ?TB- Xác định kiểu văn bản? Vì sao? GV: Nội dung là các tri thức về tác hại của thuốc lá để bạn đọc nhận thức và biết cách đề phòng. Lời văn chính xác, cô đọng, chặt chẽ, sinh động. ?Kh-- Văn bản có thể chia làm mấy phần? danh giới nội dung các phần? ?TB- Chú ý vào phần đầu của VB?Có những tin tức nào được thông báo trong phần mở bài của VB ( Thời gian cuối TKỉ XIX)? ?TB- Tác giả so sánh ôn dịch thuốc lá với những đại dịch nào? ?Kh- So sánh như thế có t/d gì? GV: Người viết đã dùng dấu phẩy: Nhấn mạnh mở rộng nghĩa, tg không chỉ muốn nói thuốc lá, hút thuốc là ôn dịch nguy hiểm khó trừ mà còn tỏ thái độ lên án nguyền rủa việc hút thuốc lá, nhấn mạnh sắc thái biểu cảm ghê tởm. Thuốc lá- mày là đồ ôn dịch Thuốc lá là đồ ôn dịch, đồ chết tiệt. ?Kh- Nhận xét đặc điểm lời văn thuyết minh trong các thông tin này? ( từ ngữ, phép tu từ, tác dụng) ?Kh- Vậy thông tin và người viết thông báo là thông tin nào? ?TB- Em đón nhận thông tin này với thái độ ntn? - Ngạc nhiên vì bất ngờ? - Không ngạc nhiên? - Thông tin mới? Hay không mới? Vì sao? GV: Thông báo ngắn gọn chính xác nhấn mạnh hiểm hoạ to lớn của nạn dịch này. Có những ôn dịch mới xuất hiện: AIDS và ôn dịch thuốc lá. ?G- Vì sao t/giả dẫn lời Trần Hưng Đạo bàn về việc đánh giặc trước khi p/tích tác hại của thuốc lá? ?Kh- Điều đó có tác dụng gì trong lập luận? GV: Mượn lối so sánh rất hay của nhà quân sự thiên tài Trần Hưng Đạo để thuyết minh 1 cách thuyết phục về 1 vấn đề y học . Thuốc lá tấn công loài người như giặc ngoại xâm đánh phá. Nhưng đây là loại giặc thù nham hiểm vì chúng không đánh như vũ bão mà gậm nhấm như tằm ăn dâu. Nếu chúng đánh như vũ bão thì con người sẽ cảnh giác và kiên quyết chống lại. Chúng gậm nhấm dần dần nên con người chủ quan, khinh suất và rốt cục bị thuốc lá đánh gục. ? Kh- Phần 2 của VB, thuyết minh tác hại của thuốc lá trên những phương diện nào? ?Kh- Xác định các đoạn văn thuyết minh cho từng phương diện đó? ?TB- Sự huỷ hoại của thuốc lá đến sức khoẻ con người được p/tích ở những ý nào? GV: Thuyết minh: - Chất hắc ín làm tê liệt các lông mao ở vòm họng, phế quản, ung thư vòm họng và phổi. - Chất Ô- xít Các- bon thấm vào máu không cho tiếp nhận ô xi khiến sức khoẻ giảm sút. - Chất Ni- cô- tin làm co thắt các động mạch, gây bệnh áp huyết cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim, cú thể tử vong. Bác sĩ viện trưởng bệnh viện K (Điều trị ung thư) cho biết hơn 80 % bệnh nhân ung thư vòm họng và ung thư phổi là do thuốc lá. ?Kh- Tại sao ở đây t/giả lại lấy bệnh “ viêm phế quản”- bệnh nhẹ nhất do khói thuốc lá gây ra làm dẫn chứng? ?Kh- Vì sao t/giả đặt giả định “ Có người bảo...mặc tôi”, trước khi nêu lên những tác hại về phương diện XH của thuốc lá? ?Tb- Khói thuốc lá còn có tác hại gì? ?TB- Nhận xét về những chứng cứ mà t/giả dùng để thuyết minh trong ĐV này? ?Kh- Qua đó cho biết mức độ tác hại của thuốc lá đối sức khoẻ con người ntn? ?TB- Trong những hiểm hoạ này, những tri thức nào em đã biết trước, những tri thức nào hoàn toàn mới mẻ đối với em? ?TB- Theo dõi đoạn: “ Bố và anh...phạm pháp”. Thông tin nổi bật của đoạn văn này là gì? ?Kh- Ở đoạn văn này t/giả sử dụng phương pháp so sánh ntn? Với dụng ý gì? GV: So sánh tỉ lệ hút thuốc lá của thanh thiếu niên...với các thành phố Âu Mĩ. So sánh số tiền nhỏ ( 1 đô la mua 1 bao 555 của thanh niên Mĩ) với số tiền lớn ( 15000để mua 1 bao ở VN) --> Dụng ý: Cảnh báo nạn đua đòi hút thuốc lá ở nước nghèo, đánh vào số tiền ít ỏi của người VN--> Từ đó nảy sinh các tệ nạn khác của thanh thiếu niên ở nước ta. ?TB- Từ đó cho thấy tác hại của thuốc lá đến đạo đức của con người ntn? ?TB- Những thông tin này có mới lạ đối với em không? ?TB- Toàn bộ thông tin ở bài cho ta biết về thuốc lá ntn? ?TB- Phần cuối VB cung cấp thông tin về vấn đề gì? ?Kh- Em hiểu ntn là “chiến dịch”và “chiến dich chống thuốc lá”? GV: Chiến dịch: là toàn bộ nói chung các việc làm tập chung và khẩn trương, huy động nhiều lực lượng trong 1 thời gian nhằm thực hiện 1 mục đích nhất định. Chiến dich chống thuốc lá là các hoạt động thống nhất rộng khắp nhằm chống lại 1 cách hiệu quả ôn dịch thuốc lá. ?TB- Chiến dịch chống thuốc lá là ntn? ?Kh- Cách thuyết minh ở đậy có gì đặc biệt? GV- Ở Bỉ... - Chỉ trong vài năm...1 châu Âu không còn thuốc lá. - Nước ta nghèo hơn châu Âu nay lại theo đòi các nước phát triển nhiễm thêm bệnh do thuốc lá... ?Tb- Tác dụng của phương pháp thuyết minh này? ?Kh- Khi nêu kiến nghị chống thuốc lá, t/giả đã bày tỏ thái độ ntn trong phần kết của VB này? ?Tb- Nêu ý nghĩa của văn bản? ?Tb- Tác giả của VB là bác sĩ Nguyễn Khắc Viện- 1 nhà khoa học nổi tiếng ở nước ta. Điều này cho ta thấy nhà KH cần có vai trò gì trong đời sống hiện tại? GV: Liên hệ thực tế: dịch cúm gà H5N1, dịch sốt xuất huyết, dịch sán xoắn lá, dịch tiêu chảy cấp... ?TB- Em sẽ có dự định gì trong chiến dịch chống thuốc lá rộng khắp hiện nay? ?Kh- Nêu nghệ thuật chính của văn bản? ?TB- Nội dung chủ yếu của văn bản là gì? ?TB- Ghi lại cảm xúc của em sau khi đọc xong VB Sài gòn tiếp thị...? GV: Chỉ ra tác dụng cảnh báo mạnh mẽ Của bản tin... Kêu gọi mọi người... 10’ 4’ 11’ 6’ 5’ 2’ I, Tìm hiểu chung. 1, Xuất xứ - Theo Nguyễn Khắc Viện- từ thuốc lá đến ma tuý => Bệnh nghiện. 2, Đọc. - Hs đọc 3. Tìm hiểu, giải thích từ khó. - Ôn dịch: bệnh nguy hiểm, lây lan rộng, làm chết người hàng loạt. Từ này dùng làm tiếng chửi rủa: Đồ ôn dịch! - Hắc ín: chất lỏng, sánh, màu đen, là sản phẩm phụ khi chưng cất than hoặc dầu mỏ, thường dùng làm lớp chống ẩm, chống mối mọt. - Vi khuẩn: sinh vật rất nhỏ bé, chr có một tế bào, gây bệnh hoặc không gây bệnh, sinh sản: nhân đôi. - Ni-cô-tin: chất độc trong thuốc lá, thuốc lào, có tác dụng gây nghiện. ni cô tin: Chất độc. 4. Bố cục. - Hs trả lời Ôn dịch: bệnh nguy hiểm, lây lan rộng, làm chết người hàng loạt. Từ này dùng làm tiếng chửi rủa: Đồ ôn dịch! - thuốc lá: là một ôn dịch - Có nhưng không hay. - Văn bản thuyết minh. - Bố cục 3 phần. + Phần 1: từ đầu-> AIDS . Nêu vấn đề và dẫn dắt vấn đề đang đe doạ sức khoẻ tính mạng loài người. + Phần 2: Tiếp -> phạm pháp. Con đường phạm pháp tai hoạ của thuốc lá. + Phần 3: Còn lại: Kêu gọi chống lại ôn dịch thuốc lá. II. Phân tích(21'). 1, Thông báo về nạn dịch thuốc lá. - AIDS- ôn dịch thuốc lá...nặng hơn AIDS - dịch hạch, thổ tả. - Là cách vào đề gây sự chú ý cho người đọc. -> Ngạc nhiên chưa có thể tin... -> Vì tệ nghiện thuốc lá cũng là một thứ bệnh dễ lây lan. - Từ ngữ thông dụng của ngành y tế: ôn dịch, dịch hạch, thổ tả, AIDS. * Ôn dịch thuốc lá đang đe doạ sức khoẻ và tính mạng loài người. - Ngạc nhiên bất ngờ. - Hs tự bộc lộ. 2, Tác hại của thuốc lá. - Tác hại và sự nguy hiểm của giặc ngoại xâm, gặm nhấm như tằm ăn dâu là đáng sợ hơn nhiều so với đánh giặc như vũ bão. - Tác giả so sánh việc hút thuốc...gây tác hại cho cơ thể sức khoẻ con người như giặc gặm nhấm từ từ mà chắc chắn khó gỡ, không phương cách chữa trị, như khói thuốc không thấy ngay tác hại của nó. - So sánh bất ngờ lý thú 2 sự việc. + Vô cùng quan trọng đối với đất nước dân tộc. + Câu nói danh nhân lịch sử -> Dễ thuyết phục. - Phương diện sức khoẻ, đạo đức cá nhân và cộng đồng. - Ngày trước...tội ác--> thuyết minh thuốc lá có hại cho sức khoẻ. - Bố và anh...phạm pháp-->thuyết minh thuốc lá ảnh hưởng tới lối sống đạo đức. a. Đối với sức khoẻ con người. - Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc thấm vào cơ thể người hút: + Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc...hắc ám...tê liệt nay mai...ho hen...phế quản ung thư vòm họng...phổi... + A xít thấm vào máu-> Sức khoẻ giảm xút. + ni- cô- tin co thắt động mạch huyết áp cao tắc động mạch, nhồi máu cơ tim -> tử vong. - Bệnh thường gặp, không xa lạ với mọi người con người là bệnh viêm phế quản một căn bệnh nhẹ nhất, thông thường nhất do thuốc lá gây ra cho hàng triệu người, làm giảm sức khỏe, làm mất ngày công lao động, làm tốn thuốc men điều trị…Ai cũng có thể suy ra điều đó để thuyết phục mọi người. - Lời chống chế thường gặp ở những người hút thuốc. - Khói thuốc lá còn đầu độc những người xung quanh ( cũng đau tim mạch, ung thư, đẻ non, thai nhi yếu) - Chứng cớ khoa học, p/tích minh hoạ bằng những số liệu có sức thuyết phục. * Thuốc lá huỷ hoại nghiêm trọng đến sức khoẻ con người, là nguyên nhân của nhiều cái chết bệnh. - Tự bộc lộ. b. Đối với đạo đức con người. - Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá ở VN rất lớn. - Để có tiền hút thuốc sang-> thiếu niên sinh ra trộm cắp. - Từ nghiện hút thuốc lá có thể dẫn tới nghiện ma tuý. - So sánh tỉ lệ hút thuốc lá của thanh thiếu niên...với các thành phố Âu Mĩ. - So sánh số tiền nhỏ với số tiền lớn -> Dụng ý: Cảnh báo nạn đua đòi hút thuốc lá . * Thuốc lá huỷ hoại lối sống, nhân cách người VN nhất là thanh thiếu niên. - HS tự bộc lộ. - Một thứ độc hại ghê gớm đối với sức khoẻ cá nhân và cộng đồng. - Có thể huỷ hoại nhân cách tuổi thơ. 3, Kiến nghị chống thuốc lá. - Chiến dịch chống thuốc lá. - Hs trả lời + Cấm hút ở những nơi công cộng. + Phạt thật nặng những người vi phạm. + Tài liệu, khẩu hiệu chống hút thuốc lá. + Cấm quảng cáo trên báo chí, truyền hình. -> Dùng các ví dụ, số liệu thống kê và so sánh. - Nhằm thuyết phục bạn đọc ở tính khách quan của chiến dịch. - Cổ vũ chiến dịch. - Tin tưởng ở sự chiến thắng của chiến dịch này. * Tác giả chỉ ra tác hại của việc hút thuốc lá đối với đời sống của con người, từ đó phê phán và kêu gọi mọi người ngăn ngừa tệ nạn hút thuốc lá. - Trong đời sống hiện tại khi xuất hiện bệnh dịch các nhà KH cần thông tin kịp thời, chính xác đến cộng đồng để có biện pháp phòng ngừa thích đáng. - HS tự bộc lộ. III. Tổng kết- Ghi nhớ 1. Nghệ thuật - Hs trả lời - Kết hợp lập luận chặt chẽ, dẫn chứng sinh động với thuyết minh cụ thể, phân tích trên cơ sở khoa học. - Sử dụng thủ pháp so sánh để thuyết minh một cách thuyết phục một vấn đề y học liên quan đến tệ nạn xã hội. 2. Nội dung - Hs trả lời - Thuốc lá đe dọa sức khỏe và tính mạng con người. - Thuốc lá còn gây ảnh hưởng xáu về đạo đức nên mọi người phải ngăn ngừa tệ nạn hút thuốc lá. * Ghi nhớ( sgk- 122) IV, Luyện tập. - Hs ghi lại cảm xúc của mình sau khi đã đọc xong c. Củng cố (2’) ?Tb- Nêu ý nghĩa của văn bản? Tác giả chỉ ra tác hại của việc hút thuốc lá đối với đời sống của con người, từ đó phê phán và kêu gọi mọi người ngăn ngừa tệ nạn hút thuốc lá. d. Hướng dẫn học sinh học và làm bài ở nhà (1’) - Nắm chắc nội dung p/tích. - Nắm chắc ghi nhớ. - Làm phần luyện tập + đọc thêm sgk-T122. - Sưu tầm tranh ảnh tài liệu về tác hại của tệ nghiện thuốc lá và khói thuốc lá đối với sức khoẻ con người và cộng đồng. - Chuẩn bị bài tiết sau: Câu ghép ( tiếp) * Rút kinh nghiệm sau tiết dạy ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................