Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 2: Văn bản "Mẹ tôi" - Năm học 2020-2021 - Trường PTDTBT THCS Tà Mung

Ngày dạy: 08/09/2020 (7a3), 09/09/2020 (7a1) Tiết 2 - Bài 1 Văn bản: MẸ TÔI Ét-môn-đô đơ A-mi-xi I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Biết được sơ giản về tác giả Ét-môn-đô đơ A-mi-xi - Hiểu được cách giáo dục vừa nghiêm khắc, vừa tế nhị, có lí và có tình của người cha khi con mắc lỗi. - Biết nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư. 2. Phẩm chất : - Yêu nước : yêu mái trường, yêu quê hương, đất nước. - Trách nhiệm : tình cảm yêu thương, kính trọng cha mẹ - Nhân ái : Biết kính trọng, yêu thương bố mẹ. - Chăm chỉ : Chăm chỉ học tập - Trung thực : sống yêu thương, trung thực 3. Năng lực a. Năng lực chung: - Năng lực tự chủ, tự học: tự ý thức trong việc học. - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Biết kính trọng, yêu thương bố mẹ. - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Vai trò to lớn của cha mẹ đối với con cái b. Năng lực đặc thù: - Năng lực ngôn ngữ : Có kĩ năng trình bày trước nhóm, trước lớp - Năng lực văn học : Cảm nhận văn chương + Cảm nhận, hiểu được tình cảm thiêng liêng, cao đẹp của cha mẹ đối với con cái. + Biết được NT miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật II. CHUẨN BỊ 1. GV: Tài liệu tham khảo 2. HS: đọc và trả lời các câu hỏi bài mới III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp: Đàm thoại, vấn đáp, đọc sáng tạo, hoạt động nhóm, phân tích, bình giảng. 2. Kỹ thuật: Đặt câu hỏi, thảo luận nhóm. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định 2. Kiểm tra bài cũ: ? Tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường đầu tiên của con được khắc họa ntn? Qua đó em hiểu được điều gì về tình cảm của người mẹ? 3. Bài mới * HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG - Gv cho hs hát một bài hát hoặc đọc một bài thơ, đoạn thơ về mẹ. ? Cảm nhận của em về tình cảm của mẹ được thể hiệ trong bài hát/ bài thơ, đoạn thơ đó? - Gv giới thiệu bài mới.... * HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC, KỸ NĂNG MỚI Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức trọng tâm HĐ 1: Đọc và tìm hiểu chung PP: Đàm thoại vấn đáp, đọc sáng tạo KT: Đặt câu hỏi, thảo luận + PC: tự tin, tự lập. + Năng lực: Tự học, giải quyết vấn đề, giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ. ? Em hãy cho biết vài nét hiểu biết của mình về tác giả của văn bản “Mẹ tôi” ? ? E đọc vb với giọng ntn? - Lời bố nói trực tiếp với con: giọng chân thành, nghiêm khắc. - Những lời bố nói về mẹ: giọng tha thiết, trân trọng. - gọi hs đọc, GVnx - HS giải nghĩa 1 số từ khó ( SGK) Thanh lí gói hợp đồng: ? Nêu xuất xứ của văn bản “Mẹ tôi”? ? văn bản viết dưới hình thức nào? ? Vậy ptbđ chính của vb là gì? ? Theo em văn bản này viết về vấn đề gì? ? Đây có đc coi là 1 vb nhật dụng ko? Vì sao? ? Văn bản là 1 bức thư người bố gửi cho con, nhưng tại sao tác giả lại lấy nhan đề là “ Mẹ tôi ” ? ? Xác định bố cục của văn bản? Nội dung từng phần? I. Đọc - tìm hiểu chung văn bản: 1. Tác giả - Ét- môn-đô đơ A-mi-xi (1846 - 1908) - nhà văn I-ta-li-a. 2. Văn bản: * Đọc * Chú thích: sgk * Xuất xứ: + Trích trong “ Những tấm lòng cao cả” (truyện thiếu nhi, 1886 ) – tp nổi tiếng nhất trong sự nghiệp sáng tác của tg * Hình thức: Thư (nhật kí) - Ptbđ chính: biểu cảm (xen kẽ tự sự, nghị luận) - Vb viết về tâm tư, tình cảm của người cha khi thấy con thiếu lễ độ với mẹ. - Là vb nhật dụng. * Nhan đề: Do chính nhà văn đặt - Người mẹ không xuất hiện trực tiếp trong câu chuyện nhưng là tiêu điểm mà các nhân vật khác hướng tới. *Bố cục: - Phần 1 (Từ đầu đến...vô cùng): Lí do bố viết thư cho Enricô - Phần 2 (Còn lại) : Nội dung bức thư HĐ 2: Tìm hiểu chi tiết văn bản - PP: Vấn đáp, hoạt động nhóm, phân tích, bình giảng - KT: Đặt câu hỏi, thảo luận nhóm + Phẩm chất: sống yêu thương, trách nhiệm, tự tin, sống tự chủ, tự lập. + Năng lực: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, cảm nhận văn chương, sử dụng ngôn ngữ. ? Theo dõi phần đầu của vb, em thấy En-ri-cô đã mắc lỗi gì? ? Suy nghĩ của em về lỗi lầm của En-ri- cô? ? Trước lỗi lầm của En-ri-cô, bố của E đã làm gì? Thảo luận cặp đôi ? Tại sao bố của En-ri-cô không mắng trực tiếp E mà lại viết thư? - Hs giải thích, liên hệ đến bản thân. Gv: t/cảm sâu sắc thường tế nhị và kín đáo, nhiều khi không nói trực tiếp đc. Viết thư là chỉ nói riêng cho người đọc thư biết, trong tình huống này vừa giữ đc kín đáo, vừa ko làm người mắc lỗi mất lòng tự trọng. Đây chính là bài học về cách ứng xử thông minh trong gđ, ở nhà trg và toàn xh. - Cho hs thảo luận nhóm ? Qua lời kể của bố, hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào?Tìm chi tiết? ? Em có nhận xét gì về giọng văn của tác giả trong đoạn bố nói về người mẹ? ? Tác dụng ? Qua những chi tiết này, em thấy đây là người mẹ ntn? - Gọi đại diện trình bày, nhận xét - Gv nhận xét chung ? Vb nào đã được học cũng cho em thấy hình ảnh người mẹ như thế ? HS: vb “Mẹ hiền dạy con”, “Cổng của bố gửi Enricô. II. Đọc – hiểu văn bản: 1. Lí do bố viết thư cho En-ri-cô: - Vô lễ với mẹ trước mặt cô giáo -> Là việc làm sai trái, xúc phạm tới mẹ - Bố viết thư cho En-ri-cô. 2. Nội dung bức thư : * Hồi tưởng về mẹ: - Mẹ thức suốt đêm, quằn quại khóc nức nở vì sợ mất con... - Người mẹ sẵn sàng bỏ 1 năm hp để tránh cho con 1 giờ đau đớn - Mẹ đi ăn xin để nuôi con, sẵn sàng hi sinh tính mạng để cứu sống con! + Giọng văn tha thiết, trân trọng - H/a mẹ hiện lên qua lời của bố nên rất khách quan, chân thực → Mẹ giàu đức hi sinh với tấm lòng yêu thương con lớn lao, cao cả. trường mở ra” Gv bình giảng : tình mẹ cao cả, mãnh liệt và thiêng liêng luôn là thứ t/c tự nhiên nhất. Mẹ sẵn sàng từ bỏ tất cả để đem lại hp cho con, sẵn sàng hi sinh bản thân mình vì con. Đó là thứ t/c vô điều kiện mà người mẹ nào cũng dành cho con mình. Nhà thơ Chế Lan Viên cũng từng viết: “Con dù lớn...của mẹ... Đi hết đời...theo con”. Công ơn ấy của mẹ ko gì sánh đc. ? Tìm những chi tiết nói về thái độ của bố trước lỗi lầm của En-ri-cô? ? Phương thức biểu cảm được diễn tả thông qua những kiểu câu nào và bpnt nào? ? Cách so sánh “như nhát dao” có tác dụng gì? (diễn tả sự tức giận, đau đớn đến tột cùng) ? Qua đó em thấy được, tâm trạng và thái độ gì của người bố đối với En-ri- cô? ? Hãy tìm trong vb điều gì sẽ xảy đến nếu En-ri-cô trưởng thành và mất mẹ? ? Em có nhận xét gì về lời văn trong đoạn người bố khuyên nhủ En-ri-cô ? Kiểu câu nào đc sử dụng chủ yếu trong đoạn văn này ? Tác dụng? ? Mục đích của người bố đưa ra những lời khuyên nhủ đó là gì? ? Qua lời dạy đó, người bố đã khẳng định điều gì? Gv bình: Mẹ là ng có ý nghĩa to lớn nhất trong cđ mỗi chúng ta. Nhưng với rất nhiều người, phải đến khi rời xa mẹ vĩnh viễn thì ta mới thấm thía * Thái độ của bố: + Sự hỗn láo của con như một nhát dao đâm vào tim bố vậy! + bố ko thể nén đc cơn tức giận... + Con mà xúc phạm đến mẹ ư? - NT: biểu cảm bằng nhiều kiểu câu: cảm thán, nghi vấn, khẳng định; sử dụng so sánh giàu hình ảnh -> làm cho lời văn trở nên linh hoạt, sinh động, giàu hình ảnh. -> Bố đau đớn, tức giận, thất vọng trước nỗi lầm của con. * Lời nhắn nhủ: - Hãy nghĩ kĩ điều này En-ri-cô ạ: ngày buồn thảm nhất là ngày con mất mẹ. - Khi đã khôn lớn,con sẽ mong ước tha thiếttội nghiệpcay đắng nhớ lại ~ lúc đã làm mẹ buồn phiền - Lương tâm con sẽ không một phút nào yên tĩnh, tâm hồn con như bị khổ hình... + NT: - Lời văn giả định,1 loạt câu khẳng định điệp ngữ “con sẽ”. - Người bố phân tích, giảng giải để En-ri-cô hiểu ra lỗi lầm của mình. → Mẹ có ý nghĩa vô cùng to lớn trong cuộc đời. được điều đó. Lúc vui, lúc buồn, em có thể tìm đến bạn bè đồng trang lứa để chia sẻ. Càng lớn lên, mối quan hệ càng nhiều, đôi khi mình lãng quên mất một ánh mắt dịu hiền vẫn đang dõi theo mình từng phút. Cho đến khi ko còn mẹ nữa, ta mới giật mình... ? Kết thúc đoạn văn xúc động này, bố Enricô cṇ nhắn nhủ ǵ cho em nữa? ? Nhận xét về lời nhắn nhủ của bố Enricô? ? Sau khi đã phân tích và làm rõ những lỗi lầm của En-ri-cô, bố đã yêu cầu con phải làm gì? ? Em có nhận xét gì về giọng điệu của người cha? ? Sd kiểu câu gì ? Tác dụng? ? Em hiểu ntn về lời khuyên của bố Enricô? ? Đây là yêu cầu ntn? ? Cuối cùng người bố đã bộc lộ tình cảm của mình với con như thế nào? ?Qua đó em thấy bố của En-ri-cô là người như thế nào ? ? Qua phân tích, em có cảm nhận ntn về bức thư người bố đã viết cho En-ri- cô? Hs phát biểu. Gv phân tích: Bức thư với lời lẽ rất tế nhị, nhẹ nhàng mà đanh thép, khuyên nhủ mà ra lệnh... chính là cách dạy con tuyệt vời của bố En-ri-cô. Nó có sức mạnh hơn cả đòn roi, quát mắng, trừng phạt. ? Đọc bức thư của bố, En-ri-cô có thái độ ntn? ? Điều gì đã làm Enricô xúc động? Hs: chọn lí do đúng trong các lí do đc -> Tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là t/c thiêng liêng nhất, chà đạp lên t/c đó thật là xấu hổ và nhục nhã. -> Lời nhắn nhủ rất thấm thía, sâu sắc, chân thành. * Yêu cầu của bố với En-ri-cô: - Không bao giờ con được thốt ra lời nói nặng với mẹ. - Con phải xin lỗi mẹ. - Hãy cầu xin mẹ hôn con. + NT: Giọng điệu linh hoạt (dứt khoát mà mềm mại, ra lệnh mà như khuyên nhủ); sd câu cầu khiến -> đầy sức thuyết phục - Bố muốn con xin lỗi mẹ chân thành từ đáy lòng, thành tâm muốn vậy chứ không vì khiếp sợ ai. → Yêu cầu kiên quyết, rõ ràng, dứt khoát như ra lệnh. + Con là niềm hi vọng...của đời bố. + Thà rằng bố không có con còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ... → Bố Enricô có tình cảm yêu, ghét rõ ràng và rất nghiêm khắc. * Đọc thư của bố, En-ri-cô xúc động vô cùng. nêu ra trong câu hỏi 4-sgk/12. (a,c,d) HĐ 3: Tổng kết - PP: Vấn đáp - KT: Đặt câu hỏi + PC: tự tin, tự lập. + Năng lực: Tự học, giải quyết vấn đề, giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ. - Em có nhận xét gì về lời lẽ, giọng điệu của người bố trong bức thư ? (lời văn, cách dùng từ ngữ) ? - Những bài học sâu sắc nào được nhà văn gửi đến chúng ta qua văn bản này ? * GV khái quát rút ra ghi nhớ. III. Tổng kết 1. Nghệ thuật: - Sáng tạo nên hoàn cảnh xảy ra chuyện: En-ri-cô mắc lỗi với mẹ . - Lồng trong câu chuyện một bức thư có nhiều chi tiết khắc họa người mẹ - Lựa chọn hình thức biểu cảm trực tiếp - NT so sánh, câu hỏi tu từ, câu cầu khiến. 2. Nội dung: - Người mẹ có vai trò vô cùng quan trọng trong gia đình. - Tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất đối với mỗi con người. * Ý nghĩa văn bản. - Tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất đối với mỗi con người. *Ghi nhớ (SGK / 12). * HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP ? Cảm nhận của em về nhân vật bố En-ri-cô? - Chọn và học thuộc một đoạn trong thư của bố En-ri-cô có nội dung thể hiện vai trò vô cùng lớn lao của người mẹ? Giải thích vì sao em chọ đoạn văn đó. * HOẠT ĐỘNG 4: ĐỘNG VẬN DỤNG - Qua lỗi lầm của Enricô, theo em làm con phải cư xử ntn với cha mẹ ? - Đọc diễn cảm đoạn thư thể hiện vai trò lớn lao của người mẹ. - Kể lại sự ân hận của em trong một lần lỡ gây lầm lỗi để bố mẹ buồn. * HOẠT ĐỘNG 5: MỞ RỘNG, BỔ SUNG, PHÁT TRIỂN Ý TƯỞNG SÁNG TẠO - Đọc thêm: “Thư gửi mẹ”, “Vì sao hoa cúc” ; Tìm đọc tập “Những tấm lòng cao cả” của A-mi-xi IV. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ TIẾT HỌC SAU - Học bài : Nắm vững nội dung, nghệ thuật. - Chuẩn bị bài: Cuộc chia tay của những con búp bê (từ đầu đến .... một giấc mơ thôi) + Tóm tắt văn bản theo các sự việc chính. + Nét chính về nội dung, ý nghĩa của văn bản (lưu ý tính chất nhật dụng), nghệ thuật đặc sắc của văn bản.