Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 91: Lượm (Tiết 2) - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Mường Cang

Ngày dạy: 13/5/2020 (6BC) Tiết 91 - Văn bản: LƯỢM (Tố Hữu) - (Tiết 2) I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Ý nghĩa cao cả trong sự hy sinh của nhân vật Lượm. - Tình cảm yêu mến, trân trọng của tác giả dành cho nhân vật Lượm. - Nét đặc sắc về nghệ thuật tả nhân vật kết hợp với tự sự và bộc lộ cảm xúc. 2. Kĩ năng: - Tiếp tục rèn kĩ năng đọc - hiểu bài thơ có sự kết hợp các yếu tố tự sự, miêu tả và biểu cảm. - Phát hiện và phân tích ý nghĩa của các từ láy, hình ảnh hoán dụ và những lời đối thoại trong bài thơ. 3. Thái độ: Yêu mến và cảm phục tinh thần dũng cảm của những tấm gương thiếu niên hy sinh vì tổ quốc. 4. Phẩm chất, năng lực cần đạt - Rèn năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. - Bồi dưỡng lòng dũng cảm II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Đọc và nghiên cứu văn bản, bảng phụ. 2. Học sinh: Học thuộc lòng bài thơ, chuẩn bị bài theo các câu hỏi gợi ý. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT DẠY HỌC 1. Phương pháp - Đàm thoại, nêu và giải quyết vấn đề’ Thuyết trình, vấn đáp; Hoạt động nhóm 2. Kĩ thuật: - Kĩ thuật đặt câu hỏi. Kĩ thuật học tập hợp tác IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG LÊN LỚP: 1. Ổn định tổ chức lớp: 2. Kiểm tra đầu giờ: ? Em hãy đọc thuộc bài thơ Lượm và nhận xét về hình ảnh Lượm trong bài thơ? 3. Bài mới: * Hoạt động 1: Khởi động GV khái quát nội dung tiết 1, nêu yêu cầu cần tìm hiểu ở tiết 2. * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Hoạt động của GV- HS Nội dung kiến thức trọng tâm - HS đọc khổ thơ tiếp theo. ? Những lời thơ nào miêu tả Lượm đang làm nhiệm vụ? II. Đọc- hiểu văn bản( tiếp) 2. Hình ảnh Lượm trong chuyến đi liên lạc: * Lượm đang làm nhiệm vụ. - Bỏ thư vào bao - Thư đề thượng khẩn - Vụt qua mặt trận ? Nhận xét về hoàn cảnh khi Lượm đang làm nhiệm vụ? ? Theo em, lời thơ nào gây ấn tượng nhất cho em? Vụt qua mặt trận Đạn bay vèo vèo. ? Em có nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả? ? Câu hỏi tu từ gợi cho em suy nghĩ gì về hình ảnh Lượm? - Câu hỏi tu từ: Sợ chi hiểm nghèo? Nói lên khí phách dũng cảm như một lời thách thức với quân thù. ? Cái chết của Lượm được miêu tả qua những chi tiết nào? ? Hình ảnh Lượm bất ngờ trúng đạn ngã xuống nằm trên đồng lúa gợi cho em cảm xúc gì? - Hình ảnh Lượm nằm giữa cánh đồng lúa được miêu tả thật hiện thực và lãng mạn. Lượm ngã ngay trên đất quê hương... Hương thơm của lúa cũng như hương của dòng sữa mẹ đưa em vào giấc ngủ vĩnh hằng. Linh hồn bé nhỏ và anh hùng ấy đã hoá thân vào non sông đất nước. GV: Cái chết có đổ máu nhưng lại được miêu tả như một giấc ngủ bình yên của trẻ thơ giữa cánh đồng quê hương thơm hương lúa. ? Cái chết ấy gợi cho em những tình cảm và suy nghĩ gì? ? Tình cảm và tâm trạng của tác giả khi tả về sự hi sinh của Lượm ntn? - Tình cảm của tác giả: ngạc nhiên, bàng hoàng, đau đớn, nghẹn ngào trước cái chết của Lượm. Nhà thơ đã tách câu thơ làm đôi tạo tiếng gọi thân - Đạn bay vèo vèo. -> Hoàn cảnh: Nguy hiểm, khó khăn, khẩn cấp. -> Động từ vụt, vèo vèo để miêu tả chính xác hành động dũng cảm của Lượm và sự ác liệt của chiến tranh. -> Hình ảnh Lượm: dũng cảm, nhanh nhẹn, hăng hái quyết hoàn thành nhiệm vụ không hề sợ nguy hiểm. * Cái chết của Lượm: - Một dòng máu tươi - Cháu nằm trên lúa - Tay nắm chặt bông - Lúa thơm mùi sữa - Hồn bay giữa đồng... -> Cái chết dũng cảm nhưng nhẹ nhàng thanh thản. 3. Hình ảnh Lượm trong lòng mọi người. thương thống thiết. - HS : đọc lại toàn bộ bài thơ Lượm. - GV: Mở đầu phần cuối là một câu hỏi: “ Lượm ơi! Còn không? ”. Hãy tìm câu trả lời? - Ngay sau câu hỏi là câu trả lời : “ Chú bé loắt choắt đường vàng”. Hai khổ thơ trở lại với hình ảnh Lượm ở đoạn đầu chính là một lời khẳng định: Lượm vẫn sống mãi trong lòng nhà thơ và còn mãi với quê hương đất nước. ? Nêu ý nghĩa của đoạn thơ điệp khúc này? GV bình: Điều đó còn thể hiện niềm tin của nhà thơ về sự bất diệt của những con người như Lượm. Nhưng đó còn là ước vọng của nhà thơ về một cuộc sống thanh bình không có chiến tranh để trẻ thơ được sống hồn nhiên, hạnh phúc. Những lời thơ cuối cùng vì thế không chỉ diễn tả tình cảm trìu mến mà còn day dứt niềm xót thương và ước vọng hoà bình. Đó là ý nghĩa nhân đạo sâu xa của bài thơ này. ? Trong bài thơ, người kể chuyện gọi Lượm bằng nhiều từ xưng hô khác nhau. Em hãy tìm và phân tích, những từ ấy biểu hiện thái độ, quan hệ tình cảm gì của tác giả đối với Lượm? - Chú bé: Gọi thân mật của người lớn với những bé trai nhỏ. - Cháu: Quan hệ gần gũi, thân thiết như ruột thịt. - Chú đồng chí nhỏ: Thân thiết, trìu mến, coi Lượm là đồng chí, đồng đội. - Lượm ơi: Gọi bằng tên riêng -> Tình cảm đau xót lên đến cao độ ? Nêu cảm nghĩ của em về NV Lượm? - HS tự cảm nhận. ? Nêu những nét thành công về NT? - Hai khổ cuối tái hiện hình ảnh Lượm nhanh nhẹn, hồn nhiên, vui tươi. -> khẳng định Lượm sống mãi trong lòng nhà thơ và còn mãi với quê hương, đất nước. III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: - Thể thơ bốn chữ giàu chất dân gian, phù hợp với lối kể chuyện. - Sử dụng nhiều từ láy có giá trị gợi hình ? Nội dung khái quát của văn bản? ? Nêu ý nghĩa của văn bản? GV: Khái quát ra bảng phụ. * Hoạt động 3: Luyện tập - HS đọc diễn cảm bài thơ. * Hoạt động 4: Vận dụng - HD học sinh viết đoạn thơ miêu tả chuyến đi liên lạc cuối cùng của Lượm. - HS chuẩn bị (5’) -> trình bày và giàu âm điệu. - Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt miêu tả, tự sự và biểu cảm. - Cách ngắt dòng linh hoạt. - Kết cấu đầu cuối tương ứng. 2. Nội dung: - Bài thơ gây ấn tượng sâu sắc về Lượm: Một chú bé hồn nhiên, nhanh nhẹn, dũng cảm, Lượm đã hi sinh nhưng hình ảnh Lượm vẫn còn sống mãi trong lòng mọi thế hệ Việt Nam. 3. Ý nghĩa: - Bài thơ khắc họa hình ảnh một chú bé hồn nhiên, dũng cảm hi sinh vì nhiệm vụ kháng chiến. Đó là một hình tượng cao đẹp trong thơ Tố Hữu. Đồng thời thể hiện chân thật tình cảm mến thương và cảm phục của tác giả dành cho chú bé Lượm nói riêng và những em bé yêu nước nói chung. IV. Luyện tập: 1. Đọc diễn cảm bài thơ. * Hoạt động 5: Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo (Làm ở nhà) - Tiếp tục hoàn thiện tranh minh họa cho văn bản V. Hướng dẫn HS chuẩn bị tiết sau: - Về nhà học bài cũ: + Học thuộc lòng bài thơ. + Nắm vững nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của bài thơ Lượm. - Chuẩn bị tiết: Ẩn dụ + Đọc ví dụ SGK trang 68: Người Cha dùng để chỉ ai? Vì sao lại gọi dc như vậy? + Tìm hiểu khái niệm ẩn dụ -------------------------------------------------