Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 73: Văn học ''Bài học đường đời đầu tiên'' - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Mường Cang

Ngày dạy: 3/1/2020 (6C) Tiết 73 - Văn học BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích “Dế Mèn phiêu lưu kí” - Tô Hoài) (Tiết 1) I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Nét chính về tác giả, văn bản, phương thức biểu đạt. - Những sự việc chính, kể tóm tắt văn bản. - Đặc điểm nhân vật Dế Mèn. 2. Kĩ năng: - Phân tích nhân vật Dế Mèn - một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ sôi nổi nhưng tính tình bồng bột và kiêu ngạo. - Vận dụng cách sử dụng từ ngữ khi viết văn miêu tả. 3. Thái độ: Giáo dục tình yêu thương loài vật. 4. Phẩm chất, năng lực cần đạt - Rèn năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. - Bồi dưỡng lòng nhân ái II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Bài soạn, tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí 2. Học sinh: Đọc và soạn bài theo câu hỏi SGK. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT DẠY HỌC 1. Phương pháp - Đàm thoại, nêu và giải quyết vấn đề’ Thuyết trình, vấn đáp; Hoạt động nhóm 2. Kĩ thuật: - Kĩ thuật đặt câu hỏi. Kĩ thuật học tập hợp tác IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG LÊN LỚP: 1. Ổn định tổ chức lớp: 2. Kiểm tra đầu giờ: Kiểm tra sự chuẩn bị bài của HS 3. Bài mới: * Hoạt động 1: Khởi động Nói đến nhà văn Tô Hoài các thế hệ bạn đọc đều nhớ ngay đến tác phẩm nổi tiếng của ông viết cho thiếu nhi “Dế Mèn...”. Tác phẩm được yêu thích đến mức các bạn nhỏ sau khi đọc xong tác phẩm này đã đặt cho ông một biệt danh”ông Dế Mèn”. Dế Mèn là nhân vật như thế nào? Bài học đường đời đầu tiên được trải nghiệm ra sao? * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Hoạt động của GV - HS Nội dung kiến thức trọng tâm - HS: Đọc chú thích SGK - GV giới thiệu chân dung Tô Hoài ? Em hiểu gì về nhà văn Tô Hoài? - HS trình bày - GV nhận xét, bổ sung. (Mất ngày 6/7/2014) I. ĐỌC, TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả - Văn bản: a. Tác giả: - Tô Hoài (1920 - 2014), tên khai sinh là Nguyễn Sen. - Là nhà văn thành công trên con đường nghệ thuật từ trước cách mạng - GV: Giới thiệu một số tác phẩm viết cho thiếu nhi của Tô Hoài ? Em hãy nêu hiểu biết của em về tác phẩm? - GV: Giới thiệu về tác phẩm (SGK) ? Đ. trích từ chương nào của tác phẩm? - GV hướng dẫn đọc: Đoạn đầu đọc rõ ràng, chú ý nhấn mạnh các từ ngữ miêu tả ngoại hình của DM; đoạn sau đọc phân biệt giọng của từng nhân vật ở từng thời điểm: DM lúc đầu ngông nghênh, kiêu ngạo, về sau hối hận, ăn năn; Dế Choắt: giọng yếu đuối, run sợ) - Đọc mẫu một số đoạn phù hợp với hướng dẫn. - HS đọc nối tiếp đến hết. - HS, GV nhận xét. - GV: Giải thích một số từ khó. ? Truyện được kể bằng lời của nhân vật nào? Kể theo ngôi thứ mấy? Tác dụng của nó? -> Kể theo lời của Dm -> Ngôi T1-> Tạo sự thân mật, gần gũi, biểu hiện thái độ, tâm trạng, ý nghĩ của nhân vật, mang tính chủ quan ? Theo em văn bản chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần? - HS: Thảo luận cặp đôi -> trả lời. - GV: Giới thiệu bố cục ? Truyện gồm một chuỗi các sự việc đó là những sự việc nào? - Tả hình dáng của DM - Tả HĐ, thói quen của DM - DM coi thường Dế Choắt - DM chêu chị Cốc -> cái chết của DC - Sự ân hận của DM HS: Đọc từ đầu đến “vuốt râu” ? Hãy tìm các chi tiết miêu tả ngoại hình của Dế Mèn? tháng Tám. - Có nhiều tác phẩm viết cho thiếu nhi. b. Văn bản: - Tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu kí” in lần đầu năm 1941, gồm 10 chương. - Đoạn trích thuộc chương I của tác phẩm. 2. Đọc và tìm hiểu chú thích: a. Đọc: b. Từ khó: 3. Bố cục: 2 phần - Đoạn 1: Từ đầu đến “thiên hạ rồi” -> Bức chân dung tự hoạ của DM. - Đoạn 2: Còn lại -> Câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của DM. II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN 1. Bức chân dung tự họa của Dế Mèn * Ngoại hình: - Hình dáng: + Càng: mẫm bóng - HS: HĐ nhóm bàn 1 phút -> Trả lời - Các nhóm nhận xét, bổ sung - GV dùng bảng phụ ? Hãy tìm các chi tiết miêu tả hành động của Dế Mèn? HS: Theo dõi vào đoạn tiếp theo để tìm - Các nhóm nhận xét, bổ sung - GV dùng bảng phụ ? Em có nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả khi tả Dế Mèn? ? Cách dùng từ như vậy cho chúng ta hình dung ra Mèn là một chú dế ntn? - HS: Trả lời ? Tính cách của DM được bộc lộ rõ nhất qua các chi tiết nào? ? BPNT nào được sử dụng khi nói về tính cách của DM? ? Em có nhận xét gì về tính cách của DM qua cách thể hiện này? Thảo luận theo bàn (1p): Nét đẹp và chưa đẹp trong hình dáng và tính cách của DM? - Các nhóm trả lời, nhận xét, bổ sung - GV: Bảng phụ * Nét đẹp trong hình dáng: Khoẻ mạnh, cường tráng, đầy sức sống của một thanh niên thể hiện trong từng bộ phận của cơ thể, dáng đi, hoạt động Đẹp trong tính nết: yêu đời tự tin. * Nét chưa đẹp trong tính nết của Mèn: Kiêu căng, tự phụ, không coi ai ra gì, hợm hĩnh, thích ra oai với kẻ yếu. GV tiểu kết: Đây là một đoạn văn rất độc đáo, đặc sắc về nghệ thuật tả loài vật, bằng cách nhân hoá, dùng nhiều tính từ, động từ, từ láy, so sánh rất chọn lọc, chính xác, Tô Hoài đã để cho Dế Mèn tự hoạ bức chân dung của mình vô cùng sống động, phù hợp với thực tế, + Vuốt: cứng, nhọn hoắt + Cánh: dài chấm đuôi + Đầu to: nổi từng tảng + Răng: đen nhánh + Râu: dài, uốn cong - Hành động: + Đạp phanh phách + Nhai ngoàm ngoạp + Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân rung râu. => NT: Sử dụng nhiều động từ, tính từ, NT so sánh. => Mèn là chú dế khoẻ mạnh, cường tráng, đầy sức sống. * Tính cách: + Tự thấy vẻ đẹp của mình + Cho là mình giỏi + Cà khịa với tất cả mọi người trong xóm + Quát Cào Cào, đá ghẹo anh Gọng Vó + Tưởng có thể sắp đứng đầu thiên hạ => NT: Nhân hóa => DM tự tin, yêu đời nhưng kiêu căng tự phụ, không coi ai ra gì, hợm hĩnh, thích ra oai với kẻ yếu. hình dáng, tập tính của loài dế, cũng như một số thanh thiếu niên ở nhiều thời. * Hoạt động 3: Luyện tập - Đọc diễn cảm đoạn đầu của văn bản. - Học sinh nhận xét, đánh giá lẫn nhau - Giáo viên nhận xét, đánh giá. * Hoạt động 4: Vận dụng: - HĐ cá nhân 4p: Viết 1 đoạn văn ngắn nêu suy nghĩ của bản thân về nhân vật Dế Mèn qua hình dáng, hoạt động, tính cách. * Hoạt động 5: Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo (Làm ở nhà) - Vẽ tranh về chân dung của Dế Mèn V. Hướng dẫn HS chuẩn bị tiết sau: - Tìm đọc truyện Dế Mèn phiêu lưu kí. - Học thuộc nội dung đã tìm hiểu để nắm được vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn - Chuẩn bị phần tiếp theo của bài. + Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt (Lời lẽ, cách xưng hô, giọng điệu) + Diễn biến tâm lý của Dế Mèn trong việc trêu chị Cốc dẫn đến cái chết thảm thương của Dế Choắt. ---------------------------------------------------------------