Giáo án Ngữ văn 11 tiết 16: Tìm hiểu thêm về Nguyễn Khuyến (tiết 2)

Tiết: 16 ( lớp 11a5, 11a6 ) Ngày soạn: 26 / 09 / 07 TÌM HIỂU THÊM VỀ NGUYỄN KHUYẾN ( T2 ) Ổn định lớp Kiểm tra bài cũ. Những yếu tố ảnh hưởng đến con người Nguyễn Khuyến? Bài mới. Hoạt động của Gv - Hs Nội dung cần đạt Pv. Sáng tác của Nguyễn Khuyến xoay quanh vấn đề gì? Dg. NK là một nhà thơ được đào tạo theo một khuôn mẫu nho giáo, nghĩa là người nho sĩ phải núng nấu lí tưởng học hành đỗ đạt, ra làm quan để giúp vua giúp nước, giúp dân. Nhưng NK lại sống vào thời đại lịch sử rối ren, Pháp xâm lược nước ta, triều Nguyễn bất lực, cắt đất cầu hoà, cam tâm làm nô lệ. Trước tình cảnh đó, lúc đầu Nguyễn Khuyến còn băn khoăn, do dự, có nên tiếp tục làm quan nữa hay không, nhưng sau đó ông có thái độ dứt khoát, cáo quan về ở ẩn, dùng thơ văn để bộc lộ tâm sự của mình. Dg. Phần lớn cuộc đời NK là ở nông thôn – vùng đồng chiêm nghèo trũng nước. Sống ở quê và quan hệ thân tình với mọi người ¦ viết nhiều về con người, thiên nhiên, cảnh vật ở nông thôn. Vd. “ Con gái chăn tằm lo gió máy Người già phơi thóc chạy cơn giông Ruộng lầy tham buổi người về muộn Vầng nhật, rèm mây ánh vẫn hồng. Vd. “ Sớm trưa dưa muối cho qua bữa Chợ búa trầu cau chẳng dám mua” Vd. “Năm nay cày cấy vẫn chân thua Chiêm mất đằng chiêm, mùa mất mùa” Hay: “Quai Mễ Thanh Liêm đã vỡ rồi Làng ta thôi cũng lụt mà thôi” Vd. Trong nhà rộn rịp gói bánh chưng Ngoài cửa bi bô rủ chung thịt” Dg. Đó là: mặt ao, bờ giậu, bụi tre, con đường hàng ngày, chỉ là cảnh làm ăn, chợ búa, đình đám quen thuộc, đó là chiều thu, ao thu, tầng mây lơ lửng bâng khuâng trên trời cao, một cái rùng mình khe khẽ theo chiếc lá bay vèo, đó chỉ là cây cải, quả bầu, con cá trong ao, con gà ngoài vườn Vd. “ Vua chèo còn chẳng ra gì Quan chèo bôi nhẹ khác chi thằng hề” Vd. “Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ Cái giá khoe danh ấy mới hời” Vd. “Khen ai kheo vẽ tró vui thế Vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu” Vd. Nghĩ mình lại gớm cho mình nhỉ Thế cũng bia xanh cũng bảng vàng” Pv. Nhận xét của em về nghệ thuật được sử dụng trong thơ Nguyễn Khuyến? II. Sự nghiệp văn chương Các sáng tác NK để lại khoảng trên 400 bài, gồm thơ, văn câu đối bằng chữ Hán, chữ Nôm. Sáng tác chủ yếu vào thời gian cuối đời Nội dung Bộc bạch tâm sự của mình Tâm trạng do dự khi quyết định cáo quan. Vd. “ Bỏ chức há không bạn bè ở lại Về nhà vị tất con cháu đã khen hay” Vd2. “Quyên đã gọi hè quang quác quác Gà rừng gà gáy sáng tẻ tè te Lại còn giục giã về hay ở Đôi gót phong trần vẫn khoẻ khoe” ( Về hay ở) Mừng vì đã từ quan vẫn giữ được khí tiết. Vd. “ Mười năm lặn lội trên đường ấy Trở về may được ta vẫn ta” Tủi thẹn vì mình là một tri thức đại thần mà đành bất lực trước thời cuộc Vd. “Sách vở ích chi cho buổi ấy Áo xiêm nghĩ lại tủi thân già” Hay: “ Nghĩ mình lại gớm cho mình nhỉ Thế cũng bia xanh cũng bảng vàng” Tiếc thương, đau khổ khi đất nước rơi vào tay giặc. Vd. “Năm canh máu chảy đêm hè vắng Sáu khắc hồn đau bóng nguyệt mờ Có phải tiếc xuân mà đứng gọi Hay là nhớ nước vẫn nằm mơ” ( Cuốc kêu cảm hứng) Muốn thế hệ sau hiểu cho tấm lòng của ông Vd.”Việc tống tangđã lâu” Viết về con người, cảnh vật và cuộc sống ở quê hương - một vùng đồng chiêm nghèo ở Bắc Bộ. Cuộc sống con người + Cảnh sinh hoạt, bình dị, quen thuộc, gần gũi. + Cuộc sống ở nông thôn luôn khó khăn, túng thiếu. + Nỗi ám ảnh của nông dân lo mất mùa, lụt lội + Cảnh hội hè ngày tết - Cảnh vật nông thôn với tất cả vẻ đẹp đơn sơ, thanh đạm và vô cùng thú vị. ª Nhà thơ của làng cảnh Việt Nam Mảng thơ trào phúng, chế giễu, đả kích. Vạch trần chân tướng bọn vua quan bù nhìn và những tên tay sai bán nước Chế giễu những kẻ mang danh khoa giáp nhung bất tài vô dụng. Kẻ xu thời, cơ hội, bày tró làm nhục quốc thể. Tự chế giễu mình Phong cách nghệ thuật Ngôn ngữ Mộc mạc, giản dị, trong sáng,tinh tế. Khai thác từ ngừ tài tình, giàu hình ảnh, giá trị biểu đạt. Bút pháp Hiện thực trữ tình pha lẫn yếu tố trào phúng Cái cười hóm hỉnh, kín đáo thâm thuý Sự dụng hầu hết thể loại thơ ca cổ III Tổng kết Thơ văn NK đậm chất trữ tình, nóp được bắt nguồn từ một tấm lòng ưu ái đối với đất nước, yêu thương mọi người xung quanh một cách chân thành, tha thiết nồng hậu. Củng cố Nội dung thơ văn của Nguyễn Khuyến. Những đặc sắc nghệ thuật trong thơ NK. Dặn dò. Học bài Chuẩn bị bài “ Bài ca ngất ngưởng” Rút kinh nghiệm: