Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tiết 25+26 - Năm học 2019-2020 - Trường PTDTBT THCS Tà Hừa

Ngày giảng: 06/11/2019 Tiết 25 - Bài 14: BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN (Thế kỉ XIII). III. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ BA CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1287- 1288) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Biết được sự chuẩn bị kỹ lưỡng của nhà Nguyên trong cuộc kháng chiến lần thứ III. - Trình bày được diễn biến của cuộc kháng chiến chông Nguyên của quân dân nhà Trần đặc biệt trận Vân Đồn, chiến thắng Bạch Đằng. - Trình bày được nguyên nhân và ý nghĩa thắng lợi của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần III. 2. Tư tưởng: Bồi dưỡng học sinh lòng tự hào về truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Lòng căm thù giặc và quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc. 3. Kĩ năng: Rèn luyện cho HS kĩ năng sử dụng lược đồ. 4. Phẩm chất, năng lực cần đạt: a. Năng lực chung: Tự chủ, tự học; hợp tác; giải quyết các vấn đề và sáng tạo; giao tiếp và làm chủ ngôn ngữ. b. Năng lực đặc thù: NL tìm tòi và khám phá lịch sử; nhận thức và tư duy lịch sử. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Soạn bài, phiếu học tập, tư liệu lịch sử thời Trần. 2. Học sinh: Đọc bài, trả lời câu hỏi cuối mục. III. PHƯƠNG PHÁP, KỸ THUẬT: 1. Phương pháp: Thuyết trình, đàm thoại, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trực quan... 2. Kỹ thuật: Động não, trình bày, đọc - viết tích cực. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra đầu giờ: H: Trình bày diễn biến, kết quả cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên năm 1285? * Diễn biến. - Cuối tháng 1 năm 1285, Thoát Hoan chỉ huy 50 vạn quân Nguyên tiến vào Đại Việt. - Ta chặn đánh giặc ở biên giới rồi lui quân để bảo toàn lực lượng. - Ta thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống”. - Toa Đô từ Chăm Pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá. Thoát Hoan đánh xuống phía nam nhằm tạo thế gọng kìm nhằm tiêu diệt quân chủ lực của ta, ta lui quân để củng cố lực lượng. - Tháng 5 năm 1285 ta đã phản công ở Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương, rồi tiến vào giải phóng Thăng Long. - Quân giặc rút chạy bị ta phục kích tiêu diệt (Thoát Hoan chui vào ống đồng để quân lính khiêng về nước, Toa Đô bị chém đầu). * Kết quả: Sau gần 2 tháng ta đã đánh bại hơn 50 vạn quân xâm lược. 3. Bài mới: Hoạt động 1: Khởi động Thất bại sau hai lần xâm lược, vua Nguyên rất tức tối quyết tâm xâm lược Đại Việt lần nữa... Vậy trong lần thứ 3 này nhà Nguyên có đạt được mục địch tham vọng của mình, nhân dân nhà Trần đã làm gì để chống lại cuộc xâm lược lần thứ 3 này của quân Nguyên. Chúng ta cùng tìm hiểu trong nội dung bài học hôm nay. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới Hoạt động của GV - HS Nội dung GV: Khi nghe tin con trai Thoát Hoan của mình bị thất bại thảm hại trong cuộc xâm lược lần 2 phải chui vào ống đồng bắt quân lính khiêng chạy về nước vua Nguyên vô cùng xấu hổ quyết tâm xâm lược Đại Việt lần thứ 3. HS: Đọc phần đầu - Mục 1. - HĐ cá nhân - 1p H: Vì sao quân Nguyên thất bại trong cuộc chiến lần 2 lại quyết tâm xâm lược Đại Việt lần 3? - Chưa từ bỏ ý đồ bánh trướng xuống phía nam - Quân Nguyên muốn trả thù để rửa hận. HS: Đọc phần chữ in nhỏ SGK. - HĐ cá nhân - 1p H: Nhà Nguyên đã chuẩn bị như thế nào trong lần xâm lược này? - HĐ nhóm đôi - 2p H: Em có nhận xét gì về sự chuẩn bị của nhà Nguyên? - Chuẩn bị kỹ lưỡng chu đáo hơn về quân số lương thực tướng chỉ huy, cẩn trọn hơn. - HĐ cá nhân - 1p H: Nhà Trần có sự chuẩn bị như thế nào ? GV: thuyết trình / lược đồ trình bày diễn biến HS: Lắng nghe, quan sát. 1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt. - Nhà Nguyên: Quyết tâm xâm lược nước ta lần nữa. + Chuẩn bị: Hơn 30 vạn quân, nhiều danh tướng, hàng trăm thuyền lương, thuyền chiến. - Nhà Trần: + Khẩn trương chuẩn bị cho cuộc kháng chiến. + Tăng cường quân ở những nơi hiểm yếu, nhất là vùng biên giới và vùng biển. * Diễn biến: - Tháng 12- 1287: 30 vạn quân Nguyên tấn công vào nước ta: GV: Ô Mã Nhi được giao nhiệm vụ bảo vệ thuyền lương của Trương Văn Hổ nhưng cho rằng ta không chặn được thuyền lương nên đã đi trước hội quân ở Vạn Kiếp. Trần Khánh Dư cho quân mai phục chặn đánh đoàn thuyền lương của địch. - HĐ cá nhân - 1p H: Em có nhận xét gì về việc làm của Ô Mã Nhi? - Đây là 1 hành động sai lầm đẩy quân giặc vào tình thế khó khăn. H: Theo em nếu ta phá được đoàn thuyền lương của giặc sẽ có tác dụng gì? - Phá vỡ kế hoạch đánh lâu dài của địch: chúng rơi vào tình trạng không có lương ăn, vũ khí, thuốc men.. GV: Tường thuật DB của trận Vân Đồn HS: Trình bày. HS: Đọc hàng chữ nhỏ ở Sgk. - HĐ nhóm 4 - 2p H: Chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa như thế nào? HS: Đọc sgk - HĐ cá nhân - 3p H: Sau trận Vân Đồn, tình thế quân Nguyên như thế nào? GV: Chỉ trên lược đồ 2 đường rút quân của giặc. H: Trần Hưng Đạo có kế hoạch gì trong cuộc phản công này? + Bộ: Thoát Hoan -> vượt biên giới - > Lạng Sơn, Bắc Giang, rồi kéo về Vạn Kiếp. + Thuỷ: Ô Mã Nhi chỉ huy ngược sông Bạch Đằng rồi tiến về Vạn Kiếp. - Ta: + Bộ: Trần Quốc Tuấn chặn đánh đường bộ -> rút khỏi Vạn Kiếp -> chặn Thăng Long. + Thuỷ: Chặn đánh ở Vân Đồn. 2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn quân lương của Trương Văn Hổ. - Diễn biến: + Trấn Khánh Dư mai phục ở Vân Đồn chờ thuyền lương giặc qua -> chặn đánh -> thuyền lương bị đắm, bị ta chiếm. - Ý nghĩa: Cắt đường tiếp tế, giặc hoang mang khốn đốn. Cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân ta. 3. Chiến thắng Bạch Đằng. - Sau trận Vân Đồn, quân Nguyên khó khăn, thiếu lương thực, bị cô lập. - Thoát Hoan quyết đinh rút lui về Vạn Kiếp và từ đây rút lui về nước theo hai đường thủy bộ. - Chọn, bố trí mai phục ở sông BĐằng - HĐ cá nhân - 1p H: Khúc sông này đã diễn ra những trận thủy chiến? - Đánh thắng quân Nam Hán năm 938 - Quân Tống 981 HS: Đọc chữ nhỏ H: Vì sao Ngô Quyền lại chọn Bạch Đằng làm nơi phản công quân địch? - Thủy triều thuận lợi chó việc bố trí trận địa trên sông và quân mai phục. GV: Trình bày diễn biến chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 trên lược đồ - HĐ nhóm 4 - 3p H: Em hãy cho biết nguyên nhân thắng lợi và Ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến? - GD lòng tự hào về truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Lòng căm thù giặc và quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc. * Diễn biến - Nhà Trần quyết định mở cuộc phản công lớn ở hai mặt trận thủy bộ. - Thuỷ: + Đầu Tháng 4/ 1288 Ô Mã Nhi rút về theo sông BĐ. + Ta nhử giặc vào, chờ nước rút: cọc ngầm + quân mai -> giặc bị đánh tan tành, Ô Mã Nhi bị bắt. - Bộ: + Thoát Hoan -> Vạn Kiếp -> Lạng Sơn -> Quảng Tây. + Ta chặn đánh ở biên giới. * Kết quả: Cuộc kháng chiến lần thứ 3 chống quân Nguyên đã kết thúc thắng lợi vẻ vang. * Nguyên nhân thắng lợi - Có chiến thuật đúng đắn biết lợi dụng địa hình địa lợi chọn thời cơ. * Ý nghĩa - Đập tan hoàn toàn âm mưu xâm lược ĐV của quân Nguyên. - Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc Hoạt động 3: Luyện tập H: Trình bày diễn biến, kết quả trận Bạch Đằng năm 1288 trên lược đồ? HS: Gọi 1-2 HS lên trình bày - HS khác nhận xét. GV: Nhận xét bổ sung những thiếu xót của HS. Hoạt động 4: Vận dụng (Trên lớp/ở nhà) H: Phân tích nguyên nhân thắng lợi và Ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống ( Làm ở nhà) Hoạt động 5: Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo (làm ở nhà) H: Cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần 3 có gì giống và khác so với lần thứ 2? - Giống: Vừa đánh vừa rút lui thực hiện kế: vườn không nhà trống, lợi dụng thời cơ khi giặc gặp khó khăn quân ta phản công. - Khác: Trong lần 3 ta chủ động phản công tiêu diệt hoàn toàn quân giặc ở trận Vân Đồn, bố trí trận địa mai phục trên sông Bạch Đằng. H: (K-G) So sánh trận chiến trên sông Bạch Đằng của Ngô Quyền và Trần Quốc Tuấn về sự chuẩn bị và cách đánh? - Biết lợi dụng điều kiện tự nhiên để đánh giặc, đánh nơi hiểm yếu. V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BÀI HỌC TIẾT SAU: - Học bài theo vở ghi, lược đồ. - Diễn biến và ý nghĩa của chiến thắng Vân Đồn, Bạch Đằng. * Đọc mục VI: Trả lời câu hỏi cuối mục, cuối bài Sgk H: Tìm hiểu nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên (1259 - 1288). ==================================== Ngày giảng: 09/11/2019 Tiết 26 - Bài 14: BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN (thế kỉ XIII) IV. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂNXÂM LƯỢC NGUYÊN - MÔNG I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Phân tích nguyên nhân thắng lợi và đánh giá về công lao của vua Trần Nhân Tông, danh tướng Trần Hưng Đạo. - Ý nghĩa lịch sử, bài học kinh nghiệm của ba lân kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên. 2. Kỹ năng: Ghi nhớ kiến thức, phân tích, so sánh sự kiện và nhân vật lịch sử qua ba lần kháng chiến. 3. Thái độ: Giáo dục cho học sinh tinh thần đoàn kết, yêu nước chống ngoại xâm. 4. Phẩm chất, năng lực cần đạt: a. Năng lực chung: Năng lực tự chủ, tự học; hợp tác; giải quyết vấn đề và sáng tạo b. Năng lực đặc thù: NL tìm tòi và khám phá lịch sử; nhận thức và tư duy lịch sử; vận dụng kiến thức Lịch sử vào cuộc sống. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Soạn bài, tư liệu về nhân vật thời Trần, phiếu học tập. 2. Học sinh: Chuẩn bị bài theo yêu cầu của Gv trong giờ học trước đã nhắc. III. PHƯƠNG PHÁP, KỸ THUẬT: 1. Phương pháp: Đàm thoại, gợi mở, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trực quan... 2. Kỹ thuật: Động não, trình bày, đọc - viết tích cực. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: H: Trình bày diễn biến, kết quả chiến thắng Bạch Đằng năm 1288. * Diễn biến: - Nhà Trần quyết định mở cuộc phản công lớn ở hai mặt trận thủy bộ. - Thuỷ: + Đầu Tháng 4/ 1288 Ô Mã Nhi rút về theo sông BĐ. + Ta nhử giặc vào chờ nước rút: cọc ngầm + quân mai -> giặc bị đánh tan tành, Ô Mã Nhi bị bắt. - Bộ: + Thoát Hoan -> Vạn Kiếp -> Lạng Sơn -> Quảng Tây. + Ta chặn đánh ở biên giới. * Kết quả: Cuộc kháng chiến lần thứ 3 chống quân Nguyên đã kết thúc thắng lợi vẻ vang. 3. Bài mới: Hoạt động 1: Khởi động Trong ba tiết học trước cô trò mình đã tìm hiểu 3 lần kháng chiến chống quân Mông- Nguyên thời Trần. Mặc dầu diễn ra trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn, gian nguy, nhưng kết quả ta đã giành được thắng lợi vẻ vang. Vậy, những yếu tố nào đã giúp ta thắng lợi và thắng lợi đó có ý nghĩa lịch sử như thế nào? chúng ta cùng tìm hiểu trong tiết học hôm nay. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới Hoạt động của GV - HS Kiến thức trọng tâm cần nắm - HS nghiên cứu SGK - HĐN 5 (7 phút) / phiếu học tập ? Những nguyên nhân dẫn đến thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân Nguyên của dân tộc ta? - Các nhóm đổi chéo kết quả - bổ sung cho nhau. - GV cử 1 nhóm trình bày - các nhóm còn lại tương tác, nhận xét, bổ sung... GV: Chốt kiến thức, phân tích: 1. Nguyên nhân thắng lợi - Nhà Trần tạo được khối đoàn kết toàn dân tộc: Tất cả các tầng lớp nhân dân, các thành phần dân tộc đều tham gia đánh giặc, trong đó hạt nhân là các quý tộc, vương hầu. - Nhà Trần chuẩn bị chu đáo về mọi mặt, quan tâm chăm lo sức dân tạo nên sự gắn bó giữa triều đình và nhân dân. - Tinh thần hi sinh, quyết chiến quyết thắng của toàn dân mà nòng cốt là quân đội. - Chiến lược, chiến thuật đánh giặc đúng đắn, sáng tạo của vương triều Trần, tiêu ? Em có đánh giá gì về công lao của vua Trần Nhân Tông và danh tướng Trần Hưng Đạo? HS tự phát biểu đánh giá của mình. GV chốt lại. -> Giáo dục về lòng biết ơn của các anh hùng dân tộc. GV: Tương quan lực lượng giữa quân ta và quân xâm lược rất chênh lệch -> Thắng lợi càng có ý nghĩa to lớn. - Nghiên cứu sgk - Hoạt động nhóm đôi - 5 H: Ý nghĩa lịch sử của 3 lần kháng chiến chống Mông- Nguyên? - HS trình bày kết quả - Các nhóm còn lại phân tích, đánh giá kết quả của nhóm bạn GV: giới thiệu và phân tích 1 đoạn Hịch tướng sĩ -> Giáo dục lòng biết ơn. lòng tự hào về truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Lòng căm thù giặc và quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc. biểu là Trần Nhân Tông, Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư... 2. Ý nghĩa lịch sử - Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược Đại Việt của đế chế Mông-Nguyên, bảo vệ nền độc lập, toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền quốc gia của dân tộc. - Thể hiện sức mạnh của dân tộc, đánh bại mọi kẻ thù xâm lược, góp phần nâng cao lòng tự hào dân tộc, củng cố niềm tin cho nhân dân... - Để lại bài học quý giá (đoàn kết dân tộc, quan tâm chăm lo cho nhân dân... Hoạt động 3: Luyện tập H: Bài học lịch sử từ 3 lần chiến thắng xâm lược Mông Nguyên? Liên hệ trách nhiệm bản thân? - Dùng mưu trí mà đánh giặc, lấy đoàn kết toàn dân làm sức mạnh để chiến thắng kẻ thù. Chọn phương án đúng nhất Câu 1: Cách đánh giặc sáng tạo của nhà Trần trong cả ba lần kháng chiến chống quân Nguyên là: A. Tự vũ trang đánh giặc B. Bắt sứ giả của giặc C. Chặn đánh địch khi chúng mới đến D. Thực hiện “ vườn không nhà trống” Câu 2: Nguyên nhân nào là cơ bản nhất trong các nguyên nhân dẫn đến thắng lợi trong ba lần kháng chiến chống Mông - Nguyên? A. Nhân dân có lòng yêu nước và tích cực tham gia kháng chiến B. Nội bộ lãnh đạo nhà Trần đoàn kết C. Nhà Trần có đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo D. Nhà Trần được nhân dân các dân tộc ủng hộ Hoạt động 4: Vận dụng H: Thắng lợi của 3 lần cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên để lại bài học quí giá nào? Liên hệ bản thân? Hoạt động 5: Mở rộng bổ sung phát triển ý tưởng sáng tạo mới - GV giao nhiệm vụ cho HS về nhà hoàn thành H: Thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên do chiến lược chiến thuật đúng đắn của sáng tạo của bộ chỉ huy. Bằng kiến thức đã học em hãy chứng minh. - GV thu kết quả, đánh giá nhận xét, tuyên dương HS. V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI TIẾT SAU: - Về nhà học bài, theo vở ghi, kết hợp SGK. Kể tên các anh hùng dân tộc tiêu biểu thời Lý-Trần gắn với các cuộc kháng chiến? - Chuẩn bị bài 15: Sự phát triển kinh tế, văn hóa thời Trần. Đọc và rả lời câu hỏi cuối mục, cuối bài Sgk + Tình hình kinh tế thời Trần. + Các tầng lớp xã hội Thời Trần, so sánh với thời nhà Lý ===============================