Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên (Thế kỉ XIII) (tiếp theo) - THCS Tân Châu

Bài 14: BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN ( thế kỉ XIII) – (tiếp theo) Tuần 13 Tiết 25 Ngày soạn: 27/11/2005 Ngày dạy:29 /11/2005 I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức : Giúp học sinh nắm được: -Việc chuẩn bị cho cuộc xâm lược Đại Việt lần thứ hai của nhà Nguyên chu đáo hơn lần thứ nhất. -Nhờ sự chuẩn bị chu đáo, đường lối đánh giặc đúng đắn và quyết tâm cao, quân dân Đại Việt đã giành thắng lợi vẻ vang. 2. Tư tưởng :Bồi dưỡng cho HS lòng căm thù giặc ngoại xâm, niềm tự hào dân tộc và lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ chủ quyền đất nước. 3. Kỹ năng : Sử dụng bản đồ thuật lại diễn biến cuộc kháng chiến. II. Tài liệu,thiết bị dạy học: -Bản đồ cuộc kháng chiến lần hai chống quân xâm lược Nguyên ( 1285) III. Hoạt động dạy và học: 1.Kiểm tra bài cũ: -Trình bày diễn biến cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ năm 1285 trên bản đồ? -Vì sao quân Mông Cổ mạnh mà vẫn bị quân ta đánh bại? 2. Giới thiệu bài mới: Để rửa nhục cho cuộc xâm lược Đại Việt bị thất bại lần trước và để thực hiện tham vọng dùng Đại Việt làm bàn đạp đánh chiếm các nước phía nam Trung Quốc, mở rộng lãnh thổ, đế chế Mông -Nguyên đã tiến hành đánh Đại Việt lần thứ hai. 3.Dạy – học bài mới: 1.Aâm mưu xâm lược Cham – Pa và Đại Việt của nhà Nguyên: Hoạt động của thầy – trò Nội dung kiến thức cần đạt GV:Sau thất bại năm 1258, quân Mông Cổ không chịu từ bỏ âm mưu xâm lược Đại Việt. Năm 1279, sau khi thôn tính và đặt nền thống trị toàn Trung Quốc. Vua Nguyên là Hốt Tất Liệt ráo riết chuẩn bị xâm lược Cham Pa và Đại Việt. -?H:Hốt Tất Liệt chủ trương xâm lược Cham Pa và Đại Việt nhằm mục đích gì? -?H:Tại sao quân Nguyên đánh Cham Pa trước? Giảng: 1283, 10 vạn quân Nguyên do tướng Toa Đô chỉ huy xâm lược Cham- pa, chiếm được kinh thành nhưng quân dân Cham-pa chiến đấu dũng cảm nên cuối cùng quân Nguyên phải rút 1 bộ phận về, cố thủ ở phía Bắc chờ phối hợp đánh Đại Việt. " Kế hoạch của nhà Nguyên định dùng Champa làm bàn đạp tấn công nước ta bước đầu bị phá vỡ. -Làm cầu nối xâm lược và thôn tính các nước phía nam Trung Quốc. -Cho quân đánh Cham Pa trước làm bàn đạp tấn công Đại Việt. 2. NhàTrần chuẩn bị kháng chiến: -?H:Sau khi biết tin quân Nguyên tìm cớ xâm lược Đại Việt, vua Trần đã làm gì? HS đọc đoạn chữ nhỏ / SGK/58 -?H:Em có suy nghĩ gì về hành động bóp nát quả cam lúc nào không biết của Trần Quốc Toản? (lòng căm thù quân Nguyên xâm lược và ý chí quyết tâm chiến đấu với quân Nguyên " cảm phục) Giảng:Để bàn kế đánh giặc. Trong hội nghị Diên Hồng, khi vua hỏi về kế sách đánh giặc và cho biết thế giặc mạnh nên hàng hay nên đánh. Các bô lão đồng thanh trả lời: “nên đánh” – “ muôn người như một” -?H:Hội nghị Diên Hồng có tác dụng như thế nào đến việc chuẩn bị cho cuộc kháng chiến? (thể hiện ý chí kiên trung, quyết tâm chiến đấu đến cùng với giặc Nguyên của nhân dân Đại Việt) * HS đọc đoạn cuối trong SGK. -?H:Sau các hội nghị, nhà Trần còn làm những gì để chuẩn bị kháng chiến? Giảng:Tại cuộc tập trận, Trần Quốc Tuấn đã đọc “ Hịch tướng sĩ”. Bài hịch khơi dậy lòng yêu nước và khích lệ tinh thần chiến đấu của quân sĩ. Giải thích:Sát Thát – giết giặc Mông Cổ. -?H:Việc quân sĩ thích vào tay 2 chữ “ Sát Thát” có ý nghĩa gì? (thể hiện quyết tâm cao độ của quân sĩ, thà chết chứ không chịu mất nước) *Sơ kết:Nghe tin quân Nguyên chuẩn bị sang xâm lược nước ta, nhà Trần bình tĩnh, chủ động và tích cực chủ động chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến . Tất cả những việc làm trên đều thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân nhà Trần. -Vua Trần triệu tập hội nghị các vương hầu, quý tộc ở Bình Than ( Hải Dương), bàn kế đánh giặc. -1285, vua Trần mở Hội nghị Diên Hồng mời các bô lão có uy tín trong cả nước về dự. -Tổ chức cuộc tập trận lớn tại Đông Bộ Đầu. Cả nước được lệnh sẵn sàng chiến đấu. -Quân sĩ thích vào tay 2 chữ “ Sát Thát”. 3.Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến: GV dùng bản đồ tường thuật -?H:Em có nhận xét gì về lực lượng quân Nguyên trong cuộc xâm lược lần thứ 2 này? Lực lượng xâm lược trên nói lên ý đồ gì của quân giặc? (+Lực lượng đông, mạnh hơn gấp 20 lần so với trước. Lần trước có 3 vạn, lần này 50 vạn, có nhiều tướng giỏi +Thể hiện quyết tâm xâm chiếm nước ta của quân Nguyên) (HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK) -?H:Em có suy nghĩ gì khi đọc đoạn tư liệu trên? ( tinh thần quyết chiến , không chịu đầu hàng quân giặc của quân dân nhà Trần mặc dù bước đầu thế giặc rất mạnh.) -GV tiếp tục tường thuật -?H:Không thực hiện được âm mưu bắt sống vua Trần và tiêu diệt quân chủ lực của ta, Thoát Hoan đã làm gì? GV đọc 4 câu thơ của Trần Quang Khải. -?H:Nêu cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần II? +Tránh thế giặc mạnh lúc chúng mới đến xâm lược +Vừa đánh, vừa cản giặc, vừa rút lui để bảo toàn lục lượng. +Thực hiện “ vườn không nhà trống” gây khó khăn về lương thảo cho quân Nguyên. +Thời cơ đến, tiến hành phản công tiêu diệt giặc giành thắng lợi. -?H:Em có nhận xét gì về cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần II? (độc đáo, sáng tạo có kế thừa kinh nghiệm lần I) a.Diễn biến: -1. 1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tiến vào nước ta. -Quân ta sau một vài trận đánh chặn giặc ở vùng biên giới đã lui về Vạn Kiếp. -Quân Thoát Hoan tập trung lực lượng lớn tấn công Vạn Kiếp. Trước thế giặc mạnh, quân Trần lui về Thăng Long, sau đó rút về Thiên Trường ( Nam Định). Nhân dân Thăng Long được lệnh thực hiện “ vườn không nhà trống” buộc Thoát Hoan dựng trại ở phía bắc Sông Hồng. -Cùng một lúc, Toa Đô từ Cham-pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá gây nhiều khó khăn cho ta. - Thoát Hoan mở 1 cuộc tấn công lớn xuống phía nam nhằm tạo thế “ gọng kìm” để tiêu diệt quân ta nhưng không thành công. Thoát Hoan rút về Thăng Long chờ quân tiếp viện, rơi vào thế bị động, thiếu lương thực trầm trọng -5. 1285, quân Trần tổ chức phản công, đánh bại giặc nhiều nơi: Tây kết, Hàm Tử, Chương Dương và tiến vào giải phóng Thăng Long b.Kết quả: -Quân giặc hốt hoảng tháo chạy, bị phục kích, chặn đánh ở nhiều nơi, nhiều tên bị giết. Thoát Hoan chui vào ống đồng về nước, Toa Đô bị chém đầu. - Sau gần 2 tháng phản công, quân Trần đánh tan tành 50 vạn quân Nguyên. Cuộc kháng chiến lần thứ hai kết thúc thắng lợi. 4.. Củng cố bài học: - Việc nhà Trần chuẩn bị chống xâm lược đã có tác dụng như thế nào đối với cuộc kháng chiến? Đáp án: Góp phần quan trọng đưa đến thắng lợi của cuộc kháng chiến. Trong cuộc đọ sức lần này, nhà Trần có QĐ mạnh, tinh thần chiến đấu cao; có nền kinh tế hùng hậu, nhân dân đoàn kết chặt chẽ với triều đình nên đã huy động được lực lượng cả nước đánh giặc " tạo nên chiến thắng vẻ vang. -Hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến lần II chống quân Nguyên trên bản đồ. -Cho biết cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần II? a. Vừa đánh, vừa cản, vừa lui để bảo toàn lực lượng. b. Tránh thế mạnh ban đầu, chờ khi giặc yếu tiến lên tiêu diệt. c. Thực hiện “ vườn không nhà trống”, làm cho địch thiếu thốn lương thực. d. Đưa toàn bộ lực lượng ra đánh quân địch ngay từ đầu. Đáp án: a, b, c. 5.Sơ kềt bài học: -Trong cuộc kháng chiến lần II ( 1285), quân dân Đại Việt gặp nhiều khó khăn, nguy nan, thử thách to lớn nhưng không hề lùi bước, quyết tâm chuẩn bị kháng chiến " đã chiến đấu anh dũng, giành được thắng lợi vẻ vang, quét sạch hơn nửa triệu quân xâm lược ra khỏi bờ cõi, ca khúc khải hoàn. Trong chiến đấu đã nổi lên một số tấm gương tiêu biểu: Trần Quốc Toản, Trần Bình Trọng, Trần Quốc Tuấn 6.Hướng dẫn về nhà: -Học bài, vẽ lược đồ – tập tường thuật diễn biến trên lược đồ. -Chuẩn bị phần III: Cuộc kháng chiến lần thứ III chống quân xâm lược Nguyên ( 1287 – 1288). IV. Rút kinh nghiệm: