Giáo án Lịch Sử 7 - Bài 13 : Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII - THCS Tân Châu

Tuần 11: NS: 12/11/07 Tiết 22 ND: 16/11/07 Chương III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN ( thế kỉ XIII – XIV) Bài 13: NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII NHÀ TRẦN THÀNH LẬP I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức : Giúp học sinh hiểu được: -Nguyên nhân làm cho nhà Lý sụp đổ và nhà Trần thành lập. Việc nhà Trần thành lập đã góp phần củng cố chế độ quân chủ Trung ương tập quyền vững mạnh thông qua việc sửa đổi pháp luật thời Lý. 2. Tư tưởng : - Tự hào về lịch sử dân tộc, ý thức tự lập tự cường của cha ông ta thời Trần. 3. Kỹ năng : - Đánh giá các thành tựu xây dựng nhà nước, pháp luật thời Trần. II. Tài liệu- phương tiện dạy học: -Bản đồ tranh ảnh Việt Nam đến thế kỉ XV. -Sơ đồ tổ chức bộ máy quan lại và các đơn vị hành chính thời Trần III. Tiến trình dạy học: 1. Ổn định tổ chức lớp: 2.Kiểm tra bài cũ: 2.1. Xã hội thời Lý có những tầng lớp nào? Có gì khác so với thời Đinh -Tiền Lê? 2.2. Giáo dục, văn hoá thời Lý phát triển ra sao? Em có nhận xét gì về nghệ thuật thời Lý? 3. Bài mới: a. Giới thiệu bài mới: Nhà Lý khi mới thành lập,vua quan rất chăm lo đến việc phát triển đất nước, đời sống nhân dân. Vì vậy, nhân dân hăng hái tham gia sản xuất và đạt được nhiều thành tựu rực rỡ. Nhưng đến cuối thế kỉ XII, nhà Lý ngày càng suy yếu. Trong bối cảnh đó, thế lực nhà Trần đã mạnh lên và buộc nhà Lý phải nhường ngôi. Vậy nhà Trần được thành lập như thế nào? Bài học hôm nay sẽ giúp các em tìm hiểu. b.Hoạt động dạy học: -H: Nhắc lại nhà Lý thành lập vào thời gian nào? Ai là vị vua đầu tiên của nhà Lý? ( 1009 – Lý Công Uẩn) - HS đọc mục 1/ 50/SGK. -H:Vì sao nhà Lý ngày càng suy yếu như vậy? -H:Việc làm trên của vua quan nhà Lý đã dẫn đến hậu quả gì? -H:Trước tình hình đó, nhà Lý đã làm gì? ( dựa vào thế lực họ Trần để chống lại các lực lượng nổi loạn) GV:Khi đó Trần Cảnh mới lên 8 tuổi, Lý Chiêu Hoàng ( 7 tuổi). Như vậy, nhà Lý sau 216 năm cầm quyền, trải qua 9 đời vua thì chấm dứt. Một triều đại mới được thiết lập – Triều Trần. GV cho học sinh thảo luận: Nếu Lý Chiêu Hoàng không nhường ngôi cho Trần Cảnh thì nhà Trần có thành lập không? HS thảo luận. Đại diện trình bày kết quả thảo luận. Học sinh còn lại theo dõi nhận xét. GV nhận xét vàkết luận: Nhà Trần thành lập trong lúc nhà Lý ngày càng suy yếu trầm trọng là một việc làm cần thiết để ổn định tình hình chính trị, xã hội, cải thiện đời sống nhân dân, xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc . Chuyển ý: Sau khi thành lập, nhà Trần đã củng cố chế độ phong kiến tập quyền như thế nào? Mục 2 chúng ta cùng tìm hiểu. -GV treo sơ đồ bộ máy Nhà nước thời Trần. Vua, Thái Thượng Hoàng Triều đình: Lộ Phủ, Châu, Huyện Đơn vị HC trung gian xã xã xã -Cấp HC cơ sở: -HS quan sát sơ đồ. -H:Qua đó, bộ máy nhà nước thời Trần được tổ chức như thế nào? 3 cấp Triều đình ĐV HC TG Cấp HC cơ sở. -GV cho học sinh thảo luận: - H: So với bộ máy nhà nước thời Lý, bộ máy nhà nước thời Trần có gì khác? - HS thảo luận. Đại diện trình bày kết quả thảo luận, số học sinh còn lại nhận xét. - GV nhận xét -GV giải thích vì sao nhà Trần thực hiện chế độ Thái Thượng Hoàng. -Giải thích Quốc sử viện, Tôn nhân phủ. -Các chức quan trông coi sản xuất: Hà đê sứ, Khuyến nông sứ, Đồn điền sứ -H:Qua đó, em có nhận xét gì về tổ chức quan lại và các đơn vị hành chính địa phương thời Trần? GV kết luận: Chế độ phong kiến tập quyền thời Trần được củng cố hơn thờiLý. -HS đọc mục 3/sgk -H:Bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta có tên gọi là gì? Được ban hành vào năm nào? -H:Bộ luật thời Trần được ban hành vào thời gian nào? Tên gọi? Nội dung có gì giống và khác so với thời Lý? -H:Qua đó, em có nhận xét gì về pháp luật thời Trần so với thời Lý? GV giảng thêm: Mặc dù đã có pháp luật cụ thể song vua Trần vẫn để chuông lớn ở điện Long Trì cho dân đến kêu oan khi cần. Những lúc vua đi thăm các địa phương, nhân dân có thể đón rước, thậm chí xin vua dừng lại xem một vụ kiện oan. -H:Qua theo dõi, em có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa vua-dân thời Trần? ( Sự cách biệt chưa thật sự sâu sắc) I. Nhà Trần thành lập 1.Nhà Lý sụp đổ Cuối thế kỉ XII, vua quan nhà Lý ăn chơi xa xỉ, không chăm lo đến đời sống nhân dân. * Hậu quả: -Lụt lội, hạn hán, mất mùa liên tiếp xảy ra. -Nhân dân đói khổ, nhiều nơi nổi dậy đấu tranh, các thế lực địa phương chống lại triều đình . - Tháng 12- 1226 Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh. Nhà Trần thành lập. 2. NhàTrần củng cố chế độ phong kiến tập quyền - Tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền, được phân thành 3 cấp. + Vua nhường ngôi sớm cho con, xưng là Thái Thượng Hoàng, cùng con cai quản đất nước. + Các chức quan đại thần do người trong họ nắm giữ + Đặt thêm một số cơ quan: Quốc sử viện, Tôn nhân phủ và một số chức quan trông coi sản xuất -Cả nước chia làm 12 lộ. Dưới lộ là phủ, huyện, châu. Dưới cùng là xã. " Bộ máy nhà nước thời Trần hoàn chỉnh, chặt chẽ, đầy đủ hơn thời Lý. 3. Pháp luật thời Trần -1230, ban hành Quốc triều hình luật. Nội dung: +Xác định lại những điều được ban hành dưới triều Lý. +Bổ sung thêm một số nội dung: Quyền tư hữu tài sản, việc mua bán ruộng đất. - Đặt thêm cơ quan thẩm hình viện để xử kiện " Pháp luật ngày càng được tăng cường, hoàn thiện 4. Củng cố bài học: a. Bài tập: 1. Nhà Trần thành lập là do: a. Việc nhà Lý dựa vào họ Trần để chống lại các cuộc nổi loạn , đã tạo nên điều kiện và thời cơ cho họ Trần . b. Qua cuộc hôn nhân của Trần Cảnh và Lý Chiêu Hòang. c. Dựa vào sự ủng hộ của nhân dân. d. Tất cả điều đúng. 2. Quốc triều hình luật được ban hành vào năm: a. 1040 b. 1041 c. 1230 d. 1226 3. Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần? b. Kết luận: - Từ cuối thế kỉ XII đầu thế kỉ XIII. Nhà Lý bước vào thời kì suy yếu, không đủ năng lực để quản lý đất nước, và phải dựa vào nhà Trần để tồn tại. Nhà Trần thành lập đây là điều kiện rất cần thiết . - Bằng những biện pháp tích cực nhà Trần đã củng cố chế độ quân chủ trung ương tập quyền mới về các mặt, các em hiểu rõ hơn ở phần II. 5.Dặn dò: -Học bài, trả lời các câu hỏi trong SGK. -Chuẩn bị soạn bài mới phần II: Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế.