Đề tài Một vài phương pháp để năng cao chất lượng dạy học môn làm văn trong trường trung học phổ thông

PHẦN I: MỞ ĐẦU Như chúng ta đã biết làm văn là phân môn thực hành của Tiếng Việt và Văn học.Là phân môn giáp danh giữa Tiếng Việt và văn học chứ không thể nhập vào bên nào. Làm văn lại không chỉ là chuyện chữ nghĩa chuyên viết văn bản mà là thử thách một cách tổng hợp, toàn diện của người học sinh về nhiều phương diện: vốn văn hoá trình độ chính trị năng lực tư duythậm chí cả về phương diện nhân cách và cá tính của người học sinh.Tuy nhiên cho đến nay phân môn làm văn chưa được quan tâm đúng mức so với nhiệm vụ và vai trò của nó. Cho nên tôi mạo muội đưa ra một vài phương pháp để góp phần năng cao chất lượng dạy học phân môn làm văn trong chương trình Ngữ văn trường Trung học phổ thông. 1.Lý do chọn đề tài 1.1 Lý do khách quan Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trong việc dạy học phân môn làm văn trong trường trung học phổ thông Lý do chủ quan Bản thân tôi muốn đưa ra một vài phương pháp để năng cao chất lượng dạy học môn làm văn trong trường trung học phổ thông 2. Mục đích nghiên cứu Nâng cao chất lượng dạy học làm văn. 3. Đối tượng nghiên cứu Học sinh trung học phổ thông 4. Phương pháp nghiên cứu Khảo sát, so sánh đối chiếu, phân tích, PHẦN II: NỘI DUNG CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ 1 Cơ sở lý luận Như trên đã nói làm văn là phân môn thực hành tổng hợp cho nên để nâng cao chất lượng dạy hoc làm văn phải dựa vào những thành tựu lý thuyết có liệ quan của liên ngành.ở đây có các khoa học về văn học về ngôn ngữ và các khoa học về nghiệp vụ Dạy văn đương nhiên phải dựa vào tiền đề lý thuyết của ngôn ngữ học, lý thuyết giao tiếp. Một trong những nội dung quan trọng của dạy làm văn là xây dưng những văn bản văn học. Thành tựu của các khoa hóc văn học: lý luận văn học, phê bình văn học, sẽ soi sáng quá trình làm văn của học sinh. 2. Cơ sở pháp lý Căn cứ vào mục tiêu chiến lược của ngành giáo dục : đào tạo nhân lực bồi dưỡng nhân tài và chủ chương đổi mới để nâng cao chất lượng giáo dục. CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG Hiện nay do nhiều nguyên nhân khác nhau mà khả năng làm văn của không ít học sinh có chiều hướng đi xuống. Học sinh không mấy hứng thú đối với phân môn làm văn mà chỉ chú ý và yêu thích học các văn bản văn học và tiếng Việt.Cho nên kĩ năng làm bài của đa số học sinh không có nhất là đối với những học sinh vùng cao, học sinh dân tộc thiểu số. Khi mà nhiều học sinh dã bị rỗng kiến thức từ cấp trung học cơ sở do sự bất đồng về ngôn ngữ. Trong khi các học sinh người Kinh học chữ thì các em phải học tiếng. Một nguyên nhân kgác là do hiện nay học sinhlàm văn không phải là chuyên hào hứng sáng tạo mà là vì điểm, vì thầy và bằng cách sao chép kiến thức của thầy của sách vở.Ít bày tỏ ý kiến làm văn là chấp nhận minh hoạ dựa theo ý thầy, theo sách. Mặt khác ta phải kể đến việc học sinh chưa nắm chắc quy trình làm văn, chưa có thói quen suy nghĩ kĩ trước khi làm, chưa biết cách tập hợp ý , sắp xếp ý, Và học sinhcũng chưa tự đánh giá bầi làm của mình,năng lực của mình. CHƯƠNG III MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC LÀM VĂN Phương pháp dạy học lý thuyết làm văn Tình hình giảng dạy lý thuyết làm văn Trong môn làm văn các giáo viên thường coi nhẹ lý thuyết và chỉ chú ý tập trung phần thực hành cho nên học sinh khó có thể hình thành được một hệ thống vì vậy ta nên giảng dạy tỉ mỉ cả về lý thuyết để học sinh có được một hệ thống.Từ đó củng cố lý thuyết qua phần thực hành rồi rèn luyện kĩ năng làm văn cho học sinh. Lý thuyết làm văn Hiện nay phân theo phong cách ngôn ngữ người ta chia ra: +Văn hành chính công vụ + Văn nghị luận + Văn báo chí +Khoa học + Chính luận + Nghệ thuật Phân môn làm văn ở trung học phổ thông chủ yếu là dạy làm văn nghị luận 2 . Cách pgân chia kiểu bài nghị luận. 2.1 Kiểu bài nghị luận giải thích Kiểu bài này có nhiệm vụ cắt nghĩa giải thích,nhận thức sự vật. Tương ứng với nó là các thao tác giải thích tập trung lý giải cắt nghĩa sự việc 2.2 Kiểu bài nghị luận chứng minh Kiểu bài này có nhiệm vụ xác lập tính chân thực của nhận thức 2.3 Kiêur bài bình luận 2.4 Kiểu bài phân tích văn học 2.5 Kiểu bài bình giảng 3. Phương pháp giảng dạy lý thuyết làm văn. 3.1 Phương pháp thông tin trực tiếp -Định nghĩa: Là phương pháp giáo viên trình bày lý giải cắt nghiã các khái niệm lý thuyết sau đó phân tích các ví dụ cụ thể để giúp học sinh nắm được lý thuyết làm văn. Quy trình: Giảng giải cắt nghĩa lý thuyết -> phân tích ví dụ cụ thể để cắt nghĩa lý thuyết ->Tống hợp, khái quát thành lý luận Đối với phương pháp này có thể hoàn toàn áp dụng phương pháp này vì học sinh trung học phổ thông trình độ tư duy khái quát tư duy tổng hợp đã phát triển. Vốn hiểu biết về văn và làm văn của học sinh đã tương đối phong phú có thể làm cơ sở làm cứ liệu cho việc hình thành lý thuyết làm văn.Nên học inh có thể hoàn toàn lĩnh hội bằng phương pháp thông tin trực tiếp. Dạy lý thuyết làm văn bằng phương pháp thông tin trực tiếp vừa tốn ít thời gian vừa giúp học sinh nắm được tri thức một cách hệ thống. Tuy nhiên dạy học theo phương pháp này trừu tượng khô khan học sinh tiếp thu một cách thu động nên giáo viên phải áp dụng thêm một số phương pháp khác như sử dụng phương tiện trực quan. Lưu ý : không được lạm dụng quá mức. 3.2 Phương pháp phân tích mẫu - Định nghĩa Là phương pháp đi từ phân tích những mẫu những bài văn cụ thể để rút ra những vấn đề lý thuyết của làm văn Quy trình: gồm các bước + Lựa chọn mẫu Yêu cầu: Mẫu phải đáp ứng những dữ liệu hình thành lý thuyết. Đáp ứng yêu cầu về nội dung tư tưởng Phù hợp với chương trình Phù hợp với tâm lý, hiểu biết của học sinh. + giáo viên phải xây dựng một hệ thống câu hỏi để dẫn dắt học sinh tìm hiểu mẫu để từ đó rút ra lý thuyết làm văn. + Tổng hợp khái quát thành hệ thống lý thuyết. Phương pháp này đi từ mẫu chuẩn đến hình thành lý thuyết nên giúp học sinh phát huy được tính tích cực chủ động của mình. Qua hoạt động hoc sinh rút ra được tri thức nên tri thức được hình thành một cách vững chắc. Đây là phương pháp dạy học phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh. Tuy nhiên dạy học theo phương pháp này tốn nhiều thời gian và phải làm rất công phu. 3.3 Phương pháp sử dụng những tình huống giao tiếp gần gũi. Phương pháp này có cái hay là lấy từ bài làm của học sinh từ tình huống giao tiếp gần gũi nên tạo được tâm thế học tập cho học sinh. Cái sai cái đúng của học sinh được đem ra thử nghiệm nên học sinh dễ dàng tiếp thu. Học sinh có thể khắc phục và phát huy dễ dàng. Phương pháp này phù hợp với các giờ trả bài. Tuy nhiên phương pháp này cũng có những hạn chế như không tạo được dữ liệu đầy đủ cho việc hình thành lý thuyết. PHẦN III: KẾT LUẬN 1. Một số kết luận Trong những phương pháp tôi trình bày trên đây mỗi phương pháp đều có những mặt tích cực và những mặt hạn chế nên khi sử dụng ta có thể tuỳ từng bài mà lựa chon phương pháp cho phù hợp và có hiệu quả. Cũng có thể phối hợp vói nhau sao cho có hiệu quả cao nhất. Một số kiến nghị. Trên đây là một vài ý kiến nhỏ của tôi về việc dạy học phân môn làm văn trong trường trung học phổ thông chắc chắn còn nhiều thiếu sót vì vậy rất mong ý kiến đóng góp của quý thầy cô để bản sáng kiến kinh nghiêm của tôi được hoàn thiện hơn.