Chuyên đề Một số biện pháp rèn kĩ năng viết trong giờ học vần

 TIẾNG VIỆT LỚP 1 TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẢNG LONG CHUYÊN ĐỀ Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn ThÞ Kim Hång mét sè biÖn ph¸p rÌn kÜ n¨ng viÕt trong giê häc vÇn Phần I:Những vấn đề chung về nội dung, chương trình TV Lớp 1. I. Kĩ năng: 1. Nghe: - Nghe trong hội thoại: + Nhận biết sự khác nhau của các âm, các thanh và các kết hợp của chúng; nhận biết sự thay đổi về độ cao, ngắt, nghỉ hơi. + Nghe hiểu câu kể, câu hỏi đơn giản. + Nghe hiểu lời hướng dẫn hoặc yêu cầu. - Nghe hiểu văn bản: Nghe hiểu một câu chuyện ngắn có nội dung thích hợp với HS lớp 1. 2.Nói: Nói trong hội thoại: + Nói đủ to, rõ ràng, thành câu. + Biết đặt và trả lời câu hỏi lựa chọn về đối tượng. + Biết chào hỏi, chia tay trong gia đình, trường học. - Nói thành bài: kể lại một câu chuyện đơn giản đã được nghe. 3. Đọc:- Đọc thành tiếng: + Biết cầm sách đọc đúng tư thế. + Đọc đúng và trơn tiếng: Đọc liền từ, đọc cụm từ và câu; tập ngắt, nghỉ( hơi) đúng chỗ. Đọc hiểu: Hiểu nghĩa các từ thông thường , hiểu được ý diễn đạt trong câu đã đọc (Độ dài câu khoảng 10 tiếng) - Học thuộc lòng một số bài văn vần ( thơ, ca dao,…) trong SGK. 4. Viết: - Viết chữ: Tập viết đúng tư thế, hợp vệ sinh. Viết các chữ cái cỡ vừa và nhỏ; tập ghi dấu thanh đúng vị trí; làm quen với chữ hoa cỡ lớn và cỡ vừa theo mẫu chữ quy định; tập viết các số đã học.- Viết chính tả:+ Hình thức chính tả: Tập chép, bước đầu tập nghe đọc để viết chính tả.+ Luyện viết các vần khó, các chữ mở đầu bằng: g/gh; ng/ngh; c/k/q…+ Tập ghi các dấu câu ( dấu chấm, dấu chấm hỏi) + Tập trình bày một bài chính tả ngắn. II. Kiến thức: Ngữ âm và chữ viết: Bước đầu nhận biết sự tương ứng giữa âm với chữ cái, thanh điệu và dấu ghi thanh. Chính tả: bước đầu nhận biết một số quy tắc chính tả. 2. Từ vựng: Học thêm 200 đến 300 từ ngữ 3. Ngữ pháp:- Nhận biết cách dùng dấu chấm, dấu chấm hỏi Ghi nhớ các nghi thức lời nói. 4. Văn: Làm quen với các bài dạng văn vần, văn xuôi. III. Ngữ liệu: Giai đoạn học chữ: Là những từ, ngữ, câu ngắn, đoạn ngắn, các thành ngữ, tục ngữ, ca dao, ... Phù hợp với yêu cầu học chữ và rèn kĩ năng.Ngữ liệu phù hợp với lứa tuổi của HS Có tác dụng giáo dục và mở rộng sự hiểu biết. 2. Giai đoạn sau học chữ: Là nhữngcâu nói về thiên nhiên, gia đình, trường học, thiếu nhi. Ngữ liệu có cách diễn đạt trong sáng, dễ hiểu, có tác dụng giáo dục giá trị nhân văn và bước đầu cung cấp cho HS nhữnghiểu biết về cuộc sống. Chú ý thích đáng đến các văn bản phản ánh đặc điểm ( thiên nhiên,đời sống văn hóa xã hội…) của các địa phương trên đất nước ta. Chú ý: - Coi trọng đồng thời cả 4 kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết nhưng chú ý hơn đến kĩ năng đọc và viết. - Coi trọng đồng thời ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết nhưng chú ý hơn đến ngôn ngữ viết. Phần II: Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học tiết học vần Lớp 1. Khi dạy học vần, GV cần chú ý: - Vận dụng linh hoạt nhiều PP, nhiều hình thức tổ chức dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của HS. Kết hợp với các PP truyền thống như: PP dùng lời, PP trực quan, PP thực hành, PP rèn luyện theo mẫu, PP nêu vấn đề,.. Việc sử dụng PP phải theo hướng tích cực hóa hoạt động của HS. Khi vận dụng từng PP phải đưa ra cách thức hoạt động của HS để tiếp nhận các tri thức TV. Trên cơ sở thực hành giao tiếp, những PP được đặc biệt chu ý khi giảng dạy Học vần là: giảng giải, hỏi đáp, quan sát, miêu tả, sử dụng đồ dùng trực quan, rèn luyện theo mẫu, thực hành giao tiếp, trò chơi. Việc tổ chức các HĐ có thể dưới nhiều hình thức linh hoạt: cá nhân, nhóm đôi, cả lớp,.. Phần III. D¹y tËp viÕt trong giê häc vÇn thÕ nµo ®Ó gióp häc sinh viÕt ®óng vµ ®Ñp 1.Thùc tr¹ng ch÷ viÕt cña häc sinh líp 1 hiÖn nay Thùc tÕ hiÖn nay ë tr­êng tiÓu häc, ch÷ viÕt cña häc sinh ch­a ®ång ®Òu, mét sè em viÕt ®Ñp, mét sè c¸c em viÕt ch÷ ch­a ®Ñp, viÕt Èu, cÈu th¶, cã nhiÒu em l¹i viÕt sai lçi chÝnh t¶. §iÒu nµy ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ häc tËp cña c¸c em. Ph¶i ch¨ng ch÷ quèc ng÷ khã viÕt? Häc sinh do häc nhiÒu m«n nªn kh«ng cã thêi gian luyÖn tËp? Do chÊt l­îng vë viÕt? Hay cÊu t¹o cña chiÕc bót?... Nh­ng dï víi lý do nµo ®i n÷a ai còng nhËn thÊy r»ng: “N¾n ch÷ cã nghÜa lµ rÌn ng­êi”. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña c«ng viÖc nµy, céng víi mét sè kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh d¹y líp 1. T«i m¹nh d¹n tr×nh bµy mét vµi suy nghÜ vµ biÖn ph¸p ®Ó c¸c em häc sinh líp 1 viÕt ®óng vµ ®Ñp h¬n qua giê häc viÕt cña giê häc vÇn. 2. RÌn häc sinh viÕt ch÷ ®óng mÉu: §©y lµ mét yªu cÇu quan träng bËc nhÊt. V× vËy nh÷ng gì häc sinh ®­îc tiÕp xóc ®Çu tiªn sÏ lµm c¸c em dÔ nhí vµ nhí l©u nhÊt. ChÝnh v× vËy, ngay sau khi häc sinh ®­îc nhËn mÆt ch÷, ghi ©m b»ng con ®­êng qua m¾t nh×n råi l­u l¹i h×nh ¶nh con ch÷, c¸c em ph¶i t¸i hiÖn ngay con ch÷ ®ã trªn b¶ng, (vë). Trong giê häc TiÕng ViÖt ngoµi kü n¨ng ®äc, kü n¨ng viÕt cña häc sinh còng ®­îc thÓhiÖn ngay. Häc sinh ®­îc quan s¸t ch÷ mÉu cña c«, nhËn xÐt vÒ chiÒu cao, ®é réng cña ch÷, cÊu t¹o cña ch÷ gåm nh÷ng nÐt nµo vµ xem c« h­íng dÉn c¸ch viÕt tõ ®iÓm ®Æt bót ®Õn c¸ch ®­a tõng nÐt ch÷, häc sinh cã thÓ nhËp t©m ngay vµo mÉu ch÷ vµ thÓ hiÖn ®iÒu ®ã ngay trªn chiÕc b¶ng häc sinh. VÝ dô: Bµi 8 TiÕng ViÖt I (tiÕt 1) - D¹y häc sinh viÕt ch÷ h bao gåm c¸c b­íc sau: B­íc1: Häc sinh quan s¸t ch÷ mÉu cña c« vµ nhËn xÐt.  + Ch÷ h gåm 2 nÐt: nÐt khuyÕt trªn vµ nÐt mãc 2 ®Çu. + NÐt khuyÕt trªn cao 5 li, nÐt mãc 2 ®Çu cao 2 ly. + Ch÷ h réng 2 ly.  B­íc 2: Häc sinh quan s¸t c« viÕt mÉu: - Gi¸o viªn viÕt mÉu vµ gi¶ng. §Æt bót ë ®­êng kÎ ngang thø hai s¸t bªn tr¸i ®­êng kÎ däc t©m, viÕt nÐt khuyÕt cao 5 li dùa vµo ®­êng kÎ däc cho ®Ñp, ®Õn ®iÓm dõng ®Õn cña nÐt khuyÕt trªn ®­êng kÎ ngang thø nhÊt rª bót viÕt tiÕp nÐt mãc 2 ®Çu (rª s¸t bót trïng víi ®­êng kÎ däc ®Õn hÕt ®­êng kÎ ngang thø 2 míi t¸ch ra viÕt nÐt mãc 2 ®Çu) dõng bót ë ®­êng kÎ ngang thø 2. B­íc 3: Häc sinh tËp viÕt ch÷ h ra b¶ng con B­íc 4: KiÓm tra - ®¸nh gi¸. + Häc sinh nhËn xÐt + Gi¸o viªn bæ sung vµ söa sai cho häc sinh kÞp thêi Ph¶i rÌn cho häc sinh viÕt ch÷ ®óng mÉu ngay tõ khi míi b¾t ®Çu viÕt th× khi míi viÕt vµo vë c¸c em ®ì bÞ nhÇm lÉn. ViÖc rÌn viÕt ®­îc tiÕn hµnh ®Òu ®Æn trong c¸c giê häc vÇn, vµ nh­ vËy t¹o cho c¸c em thãi quen viÕt ch÷ ®óng mÉu. Sang tiÕt 2: Trong phÇn tËp viÕt GV nh¾c l¹i c¸ch viÕt vµ l­u ý cho häc sinh vÒ kho¶ng c¸ch gi÷a ch÷, t­ thÕ viÕt bµi ®Ó c¸c em cã thÓ viÕt bµi tèt h¬n. 3. C¸c ph­¬ng tiÖn gióp häc sinh viÕt ®óng vµ viÕt ®Ñp §iÒu quan träng bËc nhÊt ®Ó häc sinh viÕt ®óng ch÷ mÉu vµ ®Ñp lµ c¸c ph­¬ng tiÖn häc tËp gåm: b¶ng, bót, vë tËp viÕt, bµn ghÕ ®óng quy c¸ch, ¸nh s¸ng ®Çy ®ñ. - Trong giê TiÕng ViÖt phÇn tËp viÕt cña häc sinh gåm viÕt b¶ng ë tiÕt 1 vµ viÕt vë ë tiÕt 2. §Ó häc sinh cã thÓ viÕt vµo vë tèt, kh©u viÕt b¶ng lµ rÊt cÇn thiÕt. Tõ bµi viÕt cña häc sinh ë b¶ng GV dÔ theo dâi, kiÓm tra vµ söa sai ngay cho c¸c em kÞp thêi. VÒ mÉu chiÕc b¶ng còng lµ vÊn ®Ò ®¸ng nãi, rÊt nhiÒu lo¹i b¶ng cã dßng, « kÎ kh¸c nhau, vµ mÉu kÎ ë b¶ng l¹i kh¸c víi b¶ng mÉu cña c«, kh¸c víi vë « li nªn g©y khã kh¨n cho GV khi h­íng dÉn häc sinh viÕt vµ häc sinh còng khã thÓ hiÖn nh÷ng ®iÒu c« d¹y trªn b¶ng v× c¸c em míi vµo häc líp 1 con rÊt nhiÒu bì ngì. Vë « li chÝnh hiÖn nay chÝnh lµ mÉu phæ biÕn, th«ng dông nhÊt ®Ó häc sinh dÔ b¾t nhÞp theo vµ víi häc sinh líp 1 cµng Ýt qui ®Þnh th× c¸c em cµng dÔ tiÕp thu, dÔ nhí bÊy nhiªu. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh líp 1ViÕt ch÷ ®óng mÉu vµ ®Ñp a. §Ó gióp häc sinh líp 1 viÕt ®óng vµ ®Ñp, tr­íc tiªn ng­êi gi¸o viªn ph¶i tù thèng nhÊt mét sè thuËt ng÷ khi d¹y tËp viÕt ®Ó häc sinh nghe quen tai vµ cã thãi quen nhËn biÕt nhanh. VÝ dô: “§­êng kΔ häc sinh nghe c« nãi hiÓu ®­îc ®©u lµ ®­êng kÎ ngang thø nhÊt, thø 2, thø 3, thø 4, thø 5, thø 6 ®­êng kÎ däc tr¸i, ®­êng kÎ däc ph¶i. C¸ch x¸c ®Þnh to¹ ®é trªn khung ch÷ ph¶i dùa vµo ®­êng kÎ chuÈn. Häc sinh qua giê häc luyÖn tËp, tËp viÕt sÏ tù nhËn xÐt ®­îc ®é cao, kÝch th­íc cña ch÷, biÕt ®­îc vÞ trÝ n»m trªn ®­êng kÎ nµo, dßng kÎ thø mÊy th«ng qua ch÷ mÉu. ViÖc tiÕp theo quan träng lµ häc sinh ph¶i n¾m ch¾c ®iÓm ®Æt bót ®Çu tiªn. BiÕt ®­îc ®iÓm dõng bót cña mét sè ch÷ th­êng kÕt thóc ë ®iÓm ®Æt bót hoÆc ë ®­êng kÎ ngang thø 2. + GV cã thÓ lÆp l¹i ®iÒu nµy ë nhiÒu tiÕt häc ®Ó häc sinh lu«n l­u ý nªn hÊt qu¸ tay ch÷ sÏ mÊt c©n ®èi hoÆc hÊt qu¸ Ýt lµm ch÷ viÕt gièng ch÷ in. + Trong kü thuËt viÕt t¹o sù liÒn m¹ch GV cÇn rÌn häc sinh biÕt c¸ch rª bót, lia bót ®Ó ®¶m b¶o kü thuËt vµ tèc ®é viÕt ch÷. + VÝ dô 2: Lia bót - viÕt ch÷: c« (cì ch÷ nhì) + Häc sinh viÕt ch÷ c ®Õn ®iÓm dõng bót ë ®­êng kÎ ngang thø 2 lia nhÑ ®Çu bót tõ d­íi lªn trªn, sang ph¶i ®Õn ®iÓm ®Æt bót cña « (c¸ch c kho¶ng nöa «) viÕt ch÷ « råi lia bót lªn ®Çu ch÷ o viÕt dÊu mò tõ tr¸i sang ph¶i. b. RÌn cho häc sinh t­ thÕ ngåi chuÈn Gi¸o viªn ph¶i rÌn cho häc sinh t­ thÕ ngåi chuÈn ®Ó cã thÓ viÕt ch÷ ®Ñp l¹i kh«ng g©y ra nh÷ng dÞ tËt ®Ó ®êi cho häc sinh nh­: cËn thÞ, vÑo cét sèng... - T­ thÕ ngåi viÕt: + L­ng th¼ng + Kh«ng tú ngùc xuèng bµn + M¾t c¸ch vë kho¶ng 20 - 25 cm + Tay ph¶i cÇm bót, tay tr¸i tú nhÑ lªn mÐp vë ®Ó gi÷. + Hai ch©n ®Ó song song tho¶i m¸i. - C¸ch cÇm bót+ CÇm bót b»ng ba ngãn tay: Ngãn c¸i, ngãn trá, ngãn gi÷a. + Khi viÕt ba ngãn tay di chuyÓn tõ tr¸i sang ph¶i, c¸n bót nghiªng bªn ph¶i, cæ tay, khuûu tay, c¸nh tay cö ®éng mÒm m¹i, tho¶i m¸i. Tuy nhiªn víi nh÷ng häc sinh viÕt xÊu, gi¸o viªn sÏ cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó gióp c¸c em cã thÓ viÕt ®Ñp h¬n nh­: TËp t« ch÷ thªm Gi¸o viªn kÌm tay ®«i, cÇm tay ë mét sè nÐt ch÷ khã Gi¸o viªn söa sai ngay cho häc sinh trªn b¶ng con LuyÖn viÕt l¹i nh÷ng ch÷ häc sinh viÕt sai Xem (b¶ng) vë mÉu cña b¶ng viÕt ®Ñp Uèn n¾n t­ thÕ ngåi viÕt ®óng Bµi viÕt cña c« gi¸o ph¶i lu«n chuÈn. KÕt luËn: T«i thiÕt nghÜ, ®Ó gióp c¸c em häc sinh viÕt ®óng ®Ñp th× nhµ tr­êng vµ gia ®×nh cÇn chuÈn bÞ tèt nh÷ng ®iÒu kiÖn ban ®Çu vÒ c¬ së vËt chÊt gióp c¸c em cã ®­îc sù tho¶i m¸i khi viÕt. §ång thêi ng­êi gi¸o viªn cÇn ph¶i kÕt hîp vµ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p mét c¸ch linh ho¹t, cã sù s¸ng t¹o trong gi¶ng d¹y. Vµ mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu víi mçi ng­êi gi¸o viªn ®ã lµ sù kiªn tr×, tÝnh cÈn thËn vµ lu«n lu«n yªu nghÒ mÕn trÎ.