Bài giảng Vật lý 8 - Bài 1: Chuyển động cơ học

TRƯỜNG THPT …… GD CHƯƠNG I : CƠ HỌC GIỚI THIỆU CHƯƠNG TRÌNH MÔN VẬT LÝ 8 CHƯƠNG II : NHIỆT HỌC Vừa to vừa nặng hơn kim Thế mà tàu nổi, kim chìm tại sao ? CHƯƠNG I : CƠ HỌC Chuyển động là gì, đứng yên là gì ? Thế nào là chuyển động đều, chuyển động không đều ? Lực có quan hệ với vận tốc như thế nào ? Quán tính là gì ? Aùp suất là gì ? Aùp suất gây ra bởi chất rắn, chất lỏng, áp suất khí quyển có gì khác nhau ? Lực đẩy Acsimét là gì ? Khi nào thì vật nổi, khi nào thì vật chìm ? Công cơ học là gì ? Công suất đặc trưng cho tính chất nào của việc thực hiện công ? Cơ năng, động năng, thế năng là gì ? Thế nào là bảo toàn và chuyển hóa cơ năng ? ??? Tiết 1 - BÀI 1 : CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC Mặt Trời mọc ở đằng Đơng, lặn ở đằng Tây. Tây Đơng Như vậy cĩ phải là Mặt Trời chuyển động cịn Trái Đất đứng yên khơng? C1: Làm thế nào để nhận biết một ô tô trên đường, một chiếc thuyền trên sông, một đám mây trên trời... đang chuyển động hay đứng yên ? I. Làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên? TL: Cĩ nhiều cách khác nhau, cĩ thể so sánh vị trí của ơ tơ, thuyền, đám mây với vật nào đĩ đứng yên bên đừng, bờ sơng… I/ Làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên ? Tiết 1 - BÀI 1 : CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC *Trong vật lý học, để biết một vật chuyển động hay đứng yên người ta dựa vào vị trí của vật đĩ so với vật khác được chọn làm mốc (vật mốc). *Người ta thường chọn Trái Đất và những vật gắn liền với Trái Đất làm vật mốc.  Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chuyển động này gọi là chuyển động cơ học. (gọi tắt là chuyển động) C2: Hãy tìm ví dụ chuyển động cơ học, trong đó chỉ rõ vật được chọn làm mốc. C3: Khi nào một vật được coi là đứng yên ? Hãy tìm ví dụ về vật đứng yên, trong đó chỉ rõ vật được chọn làm mốc. TL:  -Khi vật khơng thay đổi vị trí đối với một vật khác được chọn làm mốc thì vật đĩ được cọi là đứng yên. Ví dụ : Người ngồi trên thuyền đang trôi theo dòng nước, vì vị trí của người ở trên thuyền không đổi so với thuyền nên người ở trạng thái đứng yên. I/ Làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên ? II / Tính tương đối của chuyển động và đứng yên  -Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chuyển động này gọi là chuyển động cơ học. (gọi tắt là chuyển động)  -Khi vật khơng thay đổi vị trí đối với một vật khác được chọn làm mốc thì được gọi là đứng yên. Tiết 1 - BÀI 1 : CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC II / Tính tương đối của chuyển động và đứng yên Hành khách ngồi trên một toa tàu đang rời khỏi nhà ga ( H.1.2) C4: So với nhà ga thì hành khách chuyển động hay đứng yên? Tại sao? Tiết 1 - BÀI 1 : CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC C4: So với nhà ga thì hành khách chuyển động vì vị trí của hành khách thay đổi so với nhà ga. C4: So với nhà ga thì hành khách chuyển động hay đứng yên? Tại sao? Hành khách ngồi trên một toa tàu đang rời khỏi nhà ga ( H.1.2) II / Tính tương đối của chuyển động và đứng yên C5: So với toa tàu thì hành khách là đứng yên vì vị trí của hành khách đối với toa tàu không đổi. C5: So với toa tàu thì hành khách chuyển động hay đứng yên? Tại sao? Một vật có thể là chuyển động ___________________nhưng lại là __________ đối với vật khác C6: Tìm từ thích hợp cho các chỗ trống của các câu nhận xét sau đây: so với vật này đứng yên C8: Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở đầu bài. II / Tính tương đối của chuyển động và đứng yên BÀI 1 : CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC C7: Hãy tìm ví dụ để minh họa cho nhận xét trên. Ví dụ : Hành khách chuyển động so với nhà ga nhưng đứng yên so với tàu. Mặt trời mọc ở đằng Đông lặn đằng Tây. Như vậy có phải là Mặt Trời chuyển động xung quanh Trái Đất không? Mặt Trời thay đổi vị trí so với 1 điểm mốc gắn với Trái Đất (núi, cây cối ...), vì vậy có thể coi Mặt Trời chuyển động khi lấy mốc là Trái Đất. Trả lời : BÀI 1 : CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC I/ Làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên ? II / Tính tương đối của chuyển động và đứng yên  Chuyển động và đứng yên có tính tương đối tùy thuộc vào vật được chọn làm mốc. Người ta thường chọn những vật gắn với mặt đất làm vật mốc. III/ Một số chuyển động thường gặp :  -Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chuyển động này gọi là chuyển động cơ học. (gọi tắt là chuyển động)  -Khi vật khơng thay đổi vị trí đối với một vật khác được chọn làm mốc thì được gọi là đứng yên. Hãy cho biết dạng chuyển động của 1 số vật sau : Máy bay Đầu kim giây đồng hồ chuyển động thẳng chuyển động tròn C9 : Tìm thêm ví dụ về chuyển động thẳng, chuyển động cong, chuyển động tròn thường gặp trong đời sống. Quả bóng bàn chuyển động cong Trái Đất quay quanh mặt trời BÀI 1 : CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC I/ Làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên ? II / Tính tương đối của chuyển động và đứng yên  Chuyển động và đứng yên có tính tương đối tùy thuộc vào vật được chọn làm mốc. Người ta thường chọn những vật gắn với mặt đất làm vật mốc. III/ Một số chuyển động thường gặp :  Các dạng chuyển động cơ học thường gặp là chuyển động thẳng, chuyển động cong và chuyển động trịn. III/ Vận dụng :  -Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chuyển động này gọi là chuyển động cơ học. (gọi tắt là chuyển động)  -Khi vật khơng thay đổi vị trí đối với một vật khác được chọn làm mốc thì được gọi là đứng yên. C10 : Mỗi vật trong hình 1.4 chuyển động so với vật nào, đứng yên so với vật nào? chuyển động chuyển động chuyển động chuyển động chuyển động chuyển động đứng yên đứng yên đứng yên đứng yên chuyển động chuyển động Ô tô Người lái xe Người bên đường Cây cột điện IV / Vận dụng : BÀI 1 : CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC C11: Có người nói: “Khi khoảng cách từ vật tới vật mốc không thay đổi thì vật đứng yên so với vật mốc”. Theo em, nói như thế có phải lúc nào cũng đúng không? Hãy tìm ví dụ minh họa cho lập luận của mình Trả lời: Khoảng cách từ vật tới vật mốc không thay đổi thì vật đứng yên, nói như vậy không phải lúc nào cũng đúng. Có trường hợp sai, ví dụ vật chuyển động tròn quanh vật mốc.  Chuyển động tròn của đầu kim đồng hồ Có thể em chưa biết Quỹ đạo chuyển động của đầu van xe đạp: vừa chuyển động cong so với trục bánh xe vừa cùng với xe đạp chuyển động thẳng trên đường. Bài tâp củng cố : Bài 1: (1.2 SBTVL8) Người lái đò đang ngồi yên trên chiếc thuyền thả trôi theo dòng nước. Trong các mô tả sau đây, câu nào đúng? Người lái đò đứng yên so với dòng nước. Người lái đò chuyển động so với dòng nước. Người lái đò đứng yên so với bờ sông. Người lái đò chuyển động so với chiếc thuyền. Bµi tËp 1. ChuyĨn ®éng c¬ häc lµ : B. sù thay ®ỉi vËn tèc cđa vËt C. sù thay ®ỉi vÞ trÝ cđa mét vËt theo thêi gian so víi vËt mèc D. sù thay ®ỉi ph­¬ng vµ chiỊu chuyĨn ®éng cđa mét vËt Bài tâp củng cố : Bài 2: (1.6 Sách THVL8) Chuyển động hay đứng yên có tính tương đối vì một vật có thể: Đứng yên hay chuyển động tuỳ lực tác dụng. Đứng yên hay chuyển động tuỳ lúc tuỳ nơi. Đứng yên so với vật này, chuyển động so với vật khác. Có cả 3 đặc điểm nêu ở a,b,c. Bài tâp củng cố : Bài 3: (1.8 - 1.9 - 1.10 Sách THVL8) Cho biết các phát biểu sau là đúng hay sai : Trái Đất chuyển động so với Mặt Trời thì Mặt Trời cũng chuyển động so với Trái Đất. Một vật chuyển động có thể có quỹ đạo thẳng so với vật mốc này, có quỹ đạo cong so với vật mốc khác. Người ngồi trên thuyền thả trôi theo dòng nước thì người ấy đứng yên so với dòng nước. Đúng Đúng Đúng Dặn dò Học bài và làm lại các câu C1C11 vào vở bài tập. Chú ý : khi nói 1 vật chuyển động hay đứng yên phải chỉ rõ vật chọn làm mốc. Làm các bài 1.11.5, 1.7, 1.11 trong sách THVL8. Tìm thêm các ví dụ về các dạng chuyển động. Chuẩn bị bài mới “ Vận Tốc “