Bài giảng Tuần 9 tiết 34: Xa ngắm thác núi Lư ("Vọng lư sơn bộc bố"- Lý Bạch)

Giáo viên: Phạm Thị Ánh Hường Đơn vị: Trường THCS Nguyễn Huệ MỤC TIÊU BÀI DẠY - Vận dụng kiến thức đã học về văn miêu tả và văn biểu cảm để phân tích vẻ đẹp của thác nước núi Lư và qua đó thấy được một số nét trong tâm hồn và tính cách nhà thơ Lý Bạch; Bước đầu có ý thức và biết sử dụng phần phiên âm và dịch nghĩa trong việc phân tích tác phẩm và phần nào trong việc tích lũy vốn từ Hán Việt. - Rèn luyện kỹ năng cảm thụ, phân tích thơ Đường luật. - Bồi dưỡng tình cảm yêu thiên nhiên, niềm say mê khám phá,thưởng thức cáí đẹp, giáo dục ý thức bảo vệ môi trường. Kiểm tra bài cũ: ? Em hãy kể tên các bài thơ trữ tình trung đại đã học được sáng tác theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt và nêu những hiểu biết của em về thể thơ? Tuần 9 Tiết 34 XA NGẮM THÁC NÚI LƯ (“ Vọng lư sơn bộc bố” – Lí Bạch) I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Tác giả: LÍ BẠCH - Lí Bạch ( 701 – 762) là nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường. - Sáng tác trên 1000 bài thơ, 60 áng văn chương. 2. Tác phẩm: - Là bài thơ hay viết về đề tài thiên nhiên. - Bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ và phong cách thơ Lí Bạch. Em hãy nêu những nét chính về tác giả Lí Bạch? Em hãy nêu những hiểu biết của em về bài thơ XA NGẮM (“ Vọng lư sơn bộc bố” – Lí Bạch) I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II.Tìm hiểu bài thơ 1. Đọc: Nhật chiếu Hương Lô sinh tử yên Dao khan bộc bố quải tiền xuyên Phi Lưu trực há tam thiên xích Nghi thị ngân hà, lạc cửu thiên Nắng rọi Hương Lô khói tía bay Xa trông dòng thác trước sông này Nước bay thẳng xuống ba ngàn thước Tưởng dải ngân hà tuột khỏi mây Phiên âm: Dịch thơ: Thông qua nhan đề, em hãy xác định đối tượng được miêu tả trong bài thơ? Em hiểu thế nào là thác, có mấy loại thác? Hãy kể tên những thác mà em biết? Thác là chỗ nước chảy vượt qua một vách đá cao. Có hai loại thác: Thác trên núi và thác trên sông. THÁC NÚI LƯ Hướng dẫn đọc: Đọc với giọng rắn rỏi, rõ ràng, hùng tráng theo nhịp thông thường của thể thất ngôn 4/3. Thác Đămbli – Đà Lạt Giáo viên giới thiệu một số thác nước Nổi tiếng trong nước và thế giới. Thác Bản Dốc – Cao Bằng Thác A-gét – Châu Phi Thác Vích- to-ri Thác trên sông ? Quan sát bức tranh mô phỏng trong sách,em hãy cho biết thác trong bài thơ của Lý Bạch là thuộc kiểu thác nào? Thác trên núi XA NGẮM THÁC NÚI LƯ (“ Vọng lư sơn bộc bố” – Lí Bạch) I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II.Tìm hiểu bài thơ 1. Đọc: 2. Phân tích bài thơ: Thông qua bản dịch thơ và dịch nghĩa, có mấy nội dung đuựơc phản ánh trong văn bản? Cảnh thác và tâm trạng của nhà thơ. a. Cảnh thác núi Lư Câu1: -> Sử dụng động từ => Hương Lô rực rỡ, lung linh, huyền ảo dưới ánh nắng mặt trời. Nhật Hương Lô tử yên Câu thơ tả núi hay tả thác? Từ nào giúp em cảm nhận được sự tương tác giữa mặt trời và núi? chiếu sinh Từ “chiếu” và Từ “sinh” thuộc từ loại nào ? Dưới sự tương tác của mặt trời, đã nẩy sinh ra màu sắc gì?Theo em khói tía là khói như thế nào? Khói tía là khói có màu tía tía, tim tím, lung linh, kì ảo….. Với những từ ngữ vừa phát hiện, em hãy dùng lời văn của mình để dựng lại cảnh núi Hương Lô? Em có nhận xét gì về cảnh bạn vừa dựng? Qua đó em có cảm nhận gì về núi Hương Lô? So với bản dịch thơ với nguyên tác, em thấy khác nhau như thế nào? Không dịch thành “sinh” mà dịch thành “bay” Không có từ sinh thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi? Sự vật mất đi mối quan hệ giao hoà, không khí huyền ảo bị xua tan XA NGẮM THÁC NÚI LƯ (“ Vọng lư sơn bộc bố” – Lí Bạch) I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II.Tìm hiểu bài thơ 1. Đọc: 2. Phân tích bài thơ: a. Cảnh thác núi Lư Câu1: Câu2: Dao khan bộc bố tiền xuyên. Câu thơ đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Trên nền cảnh núi rực rỡ…dòng thác được miêu tả như thế nào? -> So sánh quải => Thác núi Lư đẹp tĩnh lặng, tráng lệ, mềm mại. Đây là cảnh tĩnh hay cảnh động? Từ nào biến dòng thác vốn tuôn chảy ầm ầm thành bức tranh phong cảnh tĩnh? “ Quải” có nghĩa là gì? Em có nhận xét gì về bản dịch thơ? Từ “quải” (treo) giúp em hình dung trước mắt là một khung cảnh như thế nào? Em hãy dùng lời văn của mình và dựng lại cảnh đó. Như vậy với từ “quải” và biện pháp so sánh đã vẽ nên vẻ đẹp mới của thác núi Lư. Đó là vẻ đẹp gì? Cảnh tĩnh “Quải” Treo Thác nước như một nhà văn đã tả: “Như sấm động, như ngàn con ngựa hí vang” mà tại sao Lý Bạch lại tả như tấm lụa treo rủ. Em thấy sự so sánh có hợp lý không? Vì sao? Cho học sinh quan sát ảnh để thấy được nhà thơ quan sát và cả nhận về thác nước là rất chính xác, độc đáo. XA NGẮM THÁC NÚI LƯ (“ Vọng lư sơn bộc bố” – Lí Bạch) I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II.Tìm hiểu bài thơ 1. Đọc: 2. Phân tích bài thơ: a. Cảnh thác núi Lư Câu1: Nhật Hương Lô tử yên. chiếu sinh Câu2: Câu3: Dao khan bộc bố quải tiền xuyên. tam thiên xích. Phi lưu trực há Câu thơ thứ ba có gì khác so với câu thơ thứ hai? Cảnh từ tĩnh chuyển sang động Những từ nào đã đưa dòng thác trở lại thế động? Em hãy giải thích nghĩa của từ “ phi lưu”, “ trực há”? - Phi lưu: Chảy như bay, lao vun vút. - Trực há: Rơi thẳng xuống Em có nhận xét gì về những từ ngữ được dùng trong câu thơ? -> Dùng động từ mạnh. Thác núi Lư không cao đến ba nghìn thước, hơn nữa tác giả đứng từ xa nên không tả được chính xác độ cao của thác nước. Vậy cụm từ “ tam thiên xích” khơi gợi điều gì? Khơi gợi độ cao vô cùng lớn của thác nước… Như vậy ở câu 3, Lý Bạch lại cho ta thấy vẻ đẹp khác của thác núi Lư. Đó là vẻ đẹp như thế nào? => Thác núi Lư đẹp dữ dội, mạnh mẽ, hùng vĩ. XA NGẮM THÁC NÚI LƯ (“ Vọng lư sơn bộc bố” – Lí Bạch) I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II.Tìm hiểu bài thơ 1. Đọc: 2. Phân tích bài thơ: a. Cảnh thác núi Lư Câu1: Nhật Hương Lô tử yên. chiếu sinh Câu2: Câu3: Dao khan bộc bố quải tiền xuyên. tam thiên xích. Phi lưu trực há Câu4: Nghi thị Em hiểu thế nào là “nghi thị”, là “lạc”? cửu thiên Ngân Hà lạc Trong câu thơ tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? -> So sánh Em đã nhìn thấy sông Ngân Hà chưa? Dựa vào chú thích sách giáo khoa, em hãy miêu tả lại? Tại sao ngắm thác núi Lư mà nhà thơ lại “nghi thị”- ngỡ là sông ngân rơi từ chín tầng mây xuống? Đều có nét giống nhau về màu sắc và sự kì ảo… Em có nhận xét gì về biện pháp so sánh mà tác giả sử dụng trong câu thơ? sáng tạo, bất ngờ, độc đáo… Để tạo được một hình ảnh sáng tạo và độc đáo như vậy, tác giả cần phải có năng lực nào? trí tưởng tượng phong phú. Tưởng tượng và so sánh thác như dòng sông Ngân rơi từ chín tầng trời xuống nghĩa là tác giả đã khái quát được vẻ đẹp nào của thác núi Lư? => Thác núi Lư đẹp kì vĩ. XA NGẮM THÁC NÚI LƯ (“ Vọng lư sơn bộc bố” – Lí Bạch) I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II.Tìm hiểu bài thơ 1. Đọc: 2. Phân tích bài thơ: a. Cảnh thác núi Lư Câu1: Nhật Hương Lô tử yên. chiếu sinh Câu2: Câu3: Dao khan bộc bố quải tiền xuyên. tam thiên xích. Phi lưu trực há Câu4: Nghi thị cửu thiên Ngân Hà lạc b. Tình cảm của nhà thơ trước thác nước Tìm trong bài thơ,các ngôn từ chỉ sự có mặt của nhà thơ nơi thác nước? …Vọng( ngắm), dao khan ( trông), nghi thị ( tưởng)… Sử dụng các từ đồng nghĩa như vậy có tác dụng gì? -> Thể hiện sự say mê khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên… Người ta chỉ thưởng ngoạn khi yêu quí thiên nhiên. Nhưng ở đây Lý Bạch đã bộc lộ lòng yêu quí thiên nhiên đến mức nào? Từ đó em hiểu gìvề tâm hồn và tính cách nhà thơ Lí Bạch? => Tâm hồn nhạy cảm, thiết tha với những vẻ đẹp rực rỡ, tráng lệ, phi thường; tín cách mãnh liệt, hào phóng. XA NGẮM THÁC NÚI LƯ (“ Vọng lư sơn bộc bố” – Lí Bạch) I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: II.Tìm hiểu bài thơ III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật Ngôn từ chọn lọc… Có những hình ảnh liên tưởng, so sánh bất ngờ, độc đáo… 2. Nội dung: Sau khi học xong bài thơ, em rút ra bài học gì khi làm văn tả cảnh? (Giáo dục học sinh khi viết văn tả cảnh…) Em có nhận xét gì về việc sử dụng từ ngữ, hình ảnh của tác giả trong bài thơ? Bài thơ đã miêu tả được vẻ đẹp gì của thác núi Lư? - Ca ngợi vẻ đẹp rực rỡ, lộng lẫy, tráng lệ của thác núi Lư. Qua bài thơ em hiểu thêm được gì về tâm hồn và tính cách nhà thơ Lý Bạch? - Bộc lộ tình yêu thiên nhiên, tính cách mạnh mẽ, hào phóng của nhà thơ. Ở Kon Tum có những thác nước nào? Em hãy kể tên những thác nước đó. Giáo dục học sinh về ý thức bảo vệ môi trường và tình yêu quê hương … Thác YALY Kon Tum. DÆn dß 1. Häc thuéc lßng b¶n phiªn ©m vµ dÞch th¬. 2. N¾m ®­îc néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. 3. ChuÈn bÞ bµi: “C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh” - §äc bµi th¬ c¶ b¶n phiªn ©m, ®äc kÜ phÇn gi¶i thÝch c¸c yÕu tè H¸n ViÖt, ®äc phÇn dÞch nghÜa vµ dÞch th¬. - Tr¶ lêi c¸c c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa.