Bài giảng Tuần 24 tiết 88: Phương pháp tả cảnh

Khi miêu tả cần vận dụng những kĩ năng nào? Tác dụng? Tìm hiểu ví dụ SGK/45,46: a) Đoạn văn : “ Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.” (Võ Quảng) Ở đoạn văn này, qua hình ảnh nhân vật dượng Hương Thư vượt thác, ta có thể hình dung được những nét tiêu biểu gì của cảnh sắc ở khúc sông có nhiều thác dữ? Tác giả miêu tả hành động, cử chỉ và hình ảnh nhân vật có những nét gân guốc, rắn rỏi, khỏe mạnh, vững chãi  Làm nổi bật cảnh thác dữ, hiểm trở, khó vượt. Tìm hiểu ví dụ SGK/45,46: a) Đoạn văn : “ Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.” (Võ Quảng) Theo em, trong đoạn văn a), người tả muốn tả dượng Hương Thư hay muốn tả cảnh vượt thác. Tìm hiểu ví dụ SGK/45,46: a) Đoạn văn: Miêu tả cảnh sắc ở khúc sông có nhiều thác dữ. -Tả ngoại hình và động tác của dượng Hương Thư.  Gián tiếp miêu tả cảnh vật. Tìm hiểu ví dụ SGK/45,46: b) Đoạn văn : “Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn hai ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ,… lòa nhòa ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai.” (Đoàn Giỏi) Đoạn văn b) tả quang cảnh gì? Miêu tả cảnh sắc dòng sông Năm Căn và rừng đước Cà Mau. Để miêu tả dòng sông Năm Căn, người viết đã lựa chọn những hình ảnh nào, và miêu tả những cảnh vật ấy theo thứ tự nào? + Nước sông ầm ầm đổ ra biển + cá bơi hàng đàn + thuyền xuôi giữa dòng + rừng đước cao ngất, cây đước …  Theo thứ tự không gian và thứ tự các sự việc, từ dưới mặt sông nhìn lên, từ gần đến xa. Trình tự hợp lí vì người tả đang ngồi trên thuyền xuôi từ kênh ra sông. Cảnh diễn tả trước mắt phải là cảnh dòng sông nước chảy rồi mới đến cảnh vật hai bên bờ. Chỉ ra câu văn miêu tả cảnh dưới mặt sông, câu tả rừng đước trên bờ. Có thể đảo ngược thứ tự này không? Vì sao? Tìm hiểu ví dụ SGK/45,46: b) Đoạn văn: Tả dòng sông và cảnh rừng đước Năm Căn. Trình tự: + dưới sông  lên bờ + từ gần  xa Tìm hiểu ví dụ SGK/45,46: c) Văn bản: “Lũy làng” / 45, 46 –SGK. Em hãy chỉ ra và tóm tắt ý mỗi phần của đoạn c)? Gồm 3 phần: + Phần mở đầu: từ đầu … “màu của lũy”: Giới thiệu khái quát lũy tre làng. + Phần thân bài: Tiếp theo … “không rõ”: Miêu tả lần lượt ba vòng tre của lũy làng. + Phần kết: Còn lại: Nêu cảm nghĩ và nhận xét về loài tre. Em hãy nhận xét về trình tự miêu tả của tác giả trong đoạn văn? Miêu tả từ khái quát đến cụ thể; từ ngoài vào trong; từ trên xuống dưới ; theo thứ tự thời gian. Tìm hiểu ví dụ SGK/45,46: c) Văn bản : “Lũy làng” có 3 phần: + MB: Giới thiệu khái quát về lũy làng. + TB: Miêu tả cụ thể ba vòng của lũy làng + KB: Cảm nghĩ về lũy tre làng. Từ đoạn văn trên, em hãy nêu yêu cầu khi làm bài văn tả cảnh? Em hãy cho biết bố cục của bài văn tả cảnh gồm mấy phần? Muốn tả cảnh cần: + Xác định được đối tượng miêu tả; + Quan sát, lựa chọn được những hình ảnh tiêu biểu; + Trình bày những điều quan sát được theo một thứ tự. giới thiệu cảnh được tả. + Mở bài: + Thân bài: tập trung tả cảnh vật chi tiết theo một thứ tự. + Kết bài: thường phát biểu cảm tưởng về cảnh vật đó. Bố cục bài tả cảnh thường có 3 phần: Tìm hiểu ví dụ SGK/45,46. Bài học: Ghi nhớ/ 47 Bài 1 SGK/47: THẢO LUẬN NHÓM Nếu phải tả quang cảnh lớp học trong giờ viết bài tập làm văn thì em sẽ miêu tả như thế nào? Hãy suy nghĩ và trả lời theo gợi ý sau: Em sẽ quan sát và lựa chọn những hình ảnh cụ thể, tiêu biểu nào cho quang cảnh ấy? Em định miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự như thế nào? Hãy viết mở bài và kết bài cho bài văn này? Hình ảnh cụ thể: Cô giáo: vào lớp, đọc đề, chép đề, hình ảnh cô giáo trong giờ làm bài. Cảnh: Không khí lớp học. Quang cảnh chung của phòng học (bảng, tường, bàn ghế). Cảnh học sinh làm bài (tư thế, thái độ) Cảnh thu bài. Cảnh ngoài lớp học. Trình tự miêu tả: trình tự không gian, thời gian. VIẾT MỞ BÀI Tùng… tùng … tùng. Trống trường báo hiệu giờ học đã bắt đầu. Các bạn đã có mặt đầy đủ trong lớp vì hôm nay, lớp em có tiết viết bài tập làm văn. Do cô giáo đã báo trước nên lớp em ai cũng tự tin vì đã chuẩn bị sẵn sàng. VIẾT KẾT BÀI Tiếng trống vang lên giòn giã, báo hiệu đã hết giờ. Cô bảo chúng em dừng bút, rồi bạn lớp trưởng đến từng bàn thu bài. Lớp trưởng thu bài xong nộp bài cho cô giáo. Cả lớp ai cũng hi vọng mình được điểm cao trong bài tập làm văn này. Bài 2 SGK/ 47: BÀI TẬP VỀ NHÀ Nếu phải tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi thì trong phần thân bài em sẽ miêu tả theo thứ tự nào (theo thứ tự không gian: từ xa tới gần hay theo thứ tự thời gian: trước, trong và sau khi ra chơi)? Hãy lựa chọn một cảnh của sân trường trong giờ ra chơi ấy để viết thành một đoạn văn miêu tả . GỢI Ý Trình tự: + Không gian: từ xa tới gần, từ giữa đến xung quanh, khái quát đến cụ thể. + Thời gian: trước giờ ra chơi, trong giờ ra chơi, sau giờ ra chơi. Cảnh tiêu biểu: + Không khí chung. + Học sinh chơi trò chơi. ĐOẠN VĂN MẪU Sân trường vắng lặng là thế bỗng ồn ào, náo nhiệt hẳn lên. Tiếng nói, tiếng cười hòa với tiếng lá cây xào xạc. Từ trên cao nhìn xuống, sân trường nổi bật màu trắng của những chiếc áo đồng phục và màu đỏ của những chiếc khăn đỏ đang phấp phới bay trên vai các bạn đội viên. Trên sân trường, các bạn tổ chức nhiều trò chơi rất vui, nào là kéo co, bắn bi, mèo đuổi chuột.... Ở gốc cây bàng, một nhóm bạn trai đang chơi đá cầu. Còn bên cây phượng, nhóm bạn nữ đang chơi nhảy dây,… Bài 3 SGK/ 47: THẢO LUẬN NHÓM: Hãy đọc kĩ đoạn văn “Biển đẹp” và rút lại thành một dàn ý. DÀN Ý Mở bài: Tên văn bản “Biển đẹp” Thân bài: Cảnh đẹp của biển ở nhiều thời điểm khác nhau: + Buổi sáng. + Buổi trưa + Buổi chiều + Ngày mưa rào + Ngày nắng sớm. - Kết bài: Nêu nhận xét và suy nghĩ về sự thay đổi cảnh sắc của biển. BÀI TẬP VỀ NHÀ Học bài, thuộc ghi nhớ. Hoàn thiện bài tập trong vở bài tập Ngữ Văn. Làm bài tập làm văn số 5.