Bài giảng Tuần 23- Tiết 91: Nhân hóa

TRÒ CHƠI Ô CHỮ A N P H OÂ N G X Ô Ñ OÂ Ñ EÂ Caâu 1: Teân moät nhaø vaên ngöôøi Phaùp, taùc giaû baøi “buoåi hoïc cuoái cuøng” laø gì? H A M E N P H AÂ N T ÖØ B EÙ C L I N L O R E N C H ÖÕ R OÂ N G A N D AÙ T Caâu 2: Teân thaày giaùo, nhaân vaät chính cuûa truyeän ngaén “buoåi hoïc cuoái cuøng”? Caâu 3: Moät quy taéc maø caäu beù Phraêng khoâng theå ñoïc trong buoåi hoïc cuoái cuøng kgo thaày Ha-men kieåm tra? Caâu 4: Thuû ñoâ cuïa nöôùc Phoå, thôøi kyø xaûy ra cuoäc chieán tranh Phaùp – phoå (1870 – 1897)? Caâu 5: Khi nöôùc Phaùp thua traän, vuøng naøy bò saùp nhaäp vaøo nöôùc Phoå? Caâu 6: Kieåu chöõ ñaõ ñöôïc thaày Ha- men söû duïng trong buoâuæ hoïc cuoái cuøng? Caâu 7: Buoåi hoïc cuoái cuøng baèng tieáng Phaùp cuûa thaày troø Phraêng dieãn ra ôû moät tröôøng thuoäc vuøng naøy? CHUÙC MÖØNG THAØNH COÂNG. TUAÀN 23 - TIEÁT 91 I. BÀI HỌC NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? Ví duï: OÂng trôøi Maëc aùo giaùp ñen Ra traän Muoân nghìn caây mía Muùa göôm Kieán Haønh quaân Ñaày ñöôøng. (Traàn Ñaêng Khoa). Ví duï: OÂng trôøi Maëc aùo giaùp ñen Ra traän Muoân nghìn caây mía Muùa göôm Kieán haønh quaân Ñaày ñöôøng (Traàn Ñaêng Khoa). OÂng Laø töø duøng ñeå goïi baàu trôøi Maëc aùo giaùp ñen, ra traän Baàu trôøi ñaày maây ñen, saép möa Muùa göôm Haøng mía ñung ñöa trong côn gioù maïnh Haønh quaân Ñaøn kieán voäi vaõ ñi veà toå Ông Là từ vốn dùng để gọi người Nay được dùng để gọi trời (vật ) Mặc áo giáp, ra trận Là những từ vốn dùng để miêu tả hành động của người Nay được dùng để miêu tả bầu trời (vật) trước cơn mưa Múa gươm, hành quân Là những từ vốn dùng để miêu tả hành động của người Nay được miêu tả trạng dùng để thái của hàng mía (cây cối) đung đưa trước cơn gió, của đàn kiến (vật) đi lánh mưa. Gọi hoặc tả vật, cây cối, đồ vật… bằng những từ vốn được dùng để gọi hoặc tả ngươì Cách sử dụng từ ngữ như thế được gọi là nhân hóa. Vậy thế nào là NHÂN HÓA? Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây côi, đồ vật bằng những tư vốn được dùng hoặc tả con người. Ví dụ: Cây hu-blông tự tay thầy trồng giờ đây quấn quýt bên các khung cửa sổ… (Buổi học cuối cùng) I. BÀI HỌC NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? I. BÀI HỌC NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? Ví duï: OÂng trôøi Maëc aùo giaùp ñen Ra traän Muoân nghìn caây mía Muùa göôm Kieán Haønh quaân Ñaày ñöôøng. (Traàn Ñaêng Khoa). Cách 1 Cách 2 1. Ông trời mặc áo giáp đen ra trận 1. Bầu trời đầy mây đen 2. Muôn gìn cây mía múa gươm 2.Muôn ngàn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới 3. Kiến hành quân đầy đường 3. Kiến bò đầy đường Hãy so sánh để tìm sự giống nhau và khác nhau giữa hai cách diễn đạt trên. Giống nhau: Cùng miêu tả một sự vật, cùng nói về một nội dung. Khác nhau: - Cách 1 có sử dụng phép nhân hóa - Cách 2 không sử dụng phép nhân hóa Cách 1: nhân hóa 1. Ông trời mặc áo giáp đen ra trận 2. Muôn ngàn cây mía múa gươm . 3. Kiến hành quân đầy đường Cách 2 không nhân hóa 1. Bầu trời đầy mây đen 2. Muôn ngàn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới 3. Kiến bò đầy đường Câu hỏi thảo luận nhóm: 1. Cho biết cách diễn đạt nào hay hơn, sống động hơn? Vì sao? 2. Qua sự diện đạt ở cách 1, em nhận xét gì về tâm hồn Trần Đăng Khoa? *Cách 1: dùng phép nhân hóa nên diễn đạt hay hơn, sống động hơn vì khi diễn đạt như vậy bầu trời, quang cảnh trước cơn mưa trở nên sống động hơn. Các hoạt động, trạng thái của cây mía, đàn kiến trở nên gần gũi với con người hơn. * Khổ thơ trên đã thể hiện lòng yêu thiên nhiên sâu sắc của nhà thơ (biểu thị được suy nghĩ, tình cảm của con người). Đó chính là tác dụng của biện pháp nhân hóa. Cách 1: nhân hóa 1. Ông trời mặc áo giáp đen ra trận 2. Muôn ngàn cây mía múa gươm . 3. Kiến hành quân đầy đường Cách 2 không nhân hóa 1. Bầu trời đầy mây đen 2. Muôn ngàn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới 3. Kiến bò đầy đường Đáp án: BÀI HỌC NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? a. Ñònh nghóa: b. Taùc duïng: Laøm cho theá giôùi loaøi vaät, caây coái, ñoà vaät,… trôû neân gaàn vôùi con ngöôøi, bieåu thò ñöôïc nhöõng suy nghó, tình caûm cuûa con ngöôøi. (a). Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sông với nhau, mổi người một việc, không ai tị ai cả. (Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng) Lão, bác, cô, cậu là những từ vốn gọi người lại dùng để gọi miệng, tai, mắt, chân, tay (vật) KIỂU NHÂN HÓA THỨ NHẤT Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật (b). Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng,giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. (Thép Mới) (b). Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. (Thép Mới) Chống lại, xung phong, giữ những từ vốn dùng để chỉ hoạt động, tính chất của người lại dùng để chỉ hoạt động, tính chất của tre ( vật) KIểU NHÂN HÓA THứ HAI Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật (c). Trâu ơi ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta (Ca dao) Ơi Là từ dùng khi trò chuyện, xưng hô với người Lại dùng để trò chuyện , xưng hô với vật CÁCH NHÂN HÓA THỨ BA Trò chuyện, xưng hô với vật như với người BÀI HỌC NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? a. Ñònh nghóa b. Taùc duïng 2. CÁC KIỂU NHÂN HOÁ: coù 3 kieåu a. Duøng töø ngöõ voán goïi ngöôøi ñeå goïi vaät. b. Duøng töø ngöõ voán chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa ngöôøi ñeå chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa vaät. c. Troø chuyeän xöng hoâ vôùi vaät nhö vôùi ngöôøi. Coù con chim vaønh khuyeân nhoû. Daùng troâng thaät ngoan ngoaõn quaù. Goïi daï baûo vaâng. Leã pheùp ngoan nhaát nhaø. Chim gaëp baùc chaøo maøo, “chaøo baùc!”. Chim gaëp coâ sôn ca , “ chaøo coâ!”. Chim gaëp anh chích choeø, “ chaøo anh!”. Chim gaëp chò saùo naâu, “chaøo chò!”. (Con chim vaønh khuyeân – Hoaøng Vaân) Bài tập áp dụng: Coù con chim vaønh khuyeân nhoû. Daùng troâng thaät ngoan ngoaõn quaù. Goïi daï baûo vaâng. Leã pheùp ngoan nhaát nhaø. Chim gaëp baùc chaøo maøo, “chaøo baùc!”. Chim gaëp coâ sôn ca , “ chaøo coâ!”. Chim gaëp anh chích choeø, “ chaøo anh!”. Chim gaëp chò saùo naâu, “chaøo chò!”. (Con chim vaønh khuyeân – Hoaøng Vaân) ĐÁP ÁN: Tuaàn 23 – Tieát 91: NHAÂN HOAÙ Bài tập 1: Phép nhân hóa và tác dụng của phép nhân hóa. Bến cảng lúc nào cũng đông vui. Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn. (Phong Thu) Bài tập 1: Phép nhân hóa và tác dụng của phép nhân hóa Bến cảng lúc nào cũng đông vui. Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn. (Phong Thu) Tác dụng: Quang cảnh bến cảng trở nên được miêu tả sống động hơn, khiến ta dễ dàng hình dung ra cảnh nhộn nhịp, bận rộn của các phương tiện trên cảng. 1. Beán caûng luùc naøo cuõng ñoâng vui. Taøu meï, taøu con, ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe anh, xe em tíu tít nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu baän roän (Phong Thu). 2. Beán caûng luùc naøo cuõng raát nhieàu taøu xe. Taøu lôùn, taøu beù ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe to, xe nhoû nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu hoaït ñoäng lieân tuïc. BÀI TẬP SỐ 2 NHAÂN HOAÙ So saùnh hai ñoaïn vaên ñeå tìm ra söï khaùc nhau trong caùch dieãn ñaït: BÀI HỌC II. LUYỆN TẬP BÀI TẬP SỐ 1 1. Beán caûng luùc naøo cuõng ñoâng vui. Taøu meï, taøu con, ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe anh, xe em tíu tít nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu baän roän (Phong Thu). 2. Beán caûng luùc naøo cuõng raát nhieàu taøu xe. Taøu lôùn, taøu beù ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe to, xe nhoû nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu hoaït ñoäng lieân tuïc. BÀI TẬP SỐ 2 NHAÂN HOAÙ So saùnh hai ñoaïn vaên ñeå tìm ra söï khaùc nhau trong caùch dieãn ñaït: BÀI HỌC II. LUYỆN TẬP Đoạn 1 sử dụng nhiều phép nhân hóa , nhờ vậy mà sinh động và gợi cảm hơn. Caùch 1 Trong hoï haøng nhaø choåi thì coâ beù Choåi Rôm vaøo loaïi xinh xaén nhaát. Coâ coù chieác vaùy vaøng oùng khoâng ai ñeïp baèng. Aùo cuûa coâ baèng rôm thoùc neáp vaøng töôi, ñöôïc teát saên laïi, cuoán töøng voøng quanh ngöôøi, troâng nhö aùo len vaäy. (Vuõ Duy Thoâng) Caùch 2 Trong caùc loaïi choåi, choåi rôm vaøo loaïi ñeïp nhaát. Choåi ñöôïc teát baèng rôm neáp vaøng töôi, ñöôïc teát saên laïi thaønh sôïi vaø quaán quanh thaønh cuoän. NHAÂN HOAÙ BÀI HỌC: II. LUYỆN TẬP: BÀI TẬP SỐ 1: BÀI TẬP SỐ 2: BÀI TẬP SỐ 3: SO SÁNH HAI CÁCH VIẾT Caùch 1 Trong hoï haøng nhaø choåi thì coâ beù Choåi Rôm vaøo loaïi xinh xaén nhaát. Coâ coù chieác vaùy vaøng oùng khoâng ai ñeïp baèng. Aùo cuûa coâ baèng rôm thoùc neáp vaøng töôi, ñöôïc teát saên laïi, cuoán töøng voøng quanh ngöôøi, troâng nhö aùo len vaäy. (Vuõ Duy Thoâng) Caùch 2 Trong caùc loaïi choåi, choåi rôm vaøo loaïi ñeïp nhaát. Choåi ñöôïc teát baèng rôm neáp vaøng töôi. Tay chổi ñöôïc teát saên laïi thaønh sôïi vaø quaán quanh thaønh cuoän. NHAÂN HOAÙ BÀI HỌC: II. LUYỆN TẬP: BÀI TẬP SỐ 3: SO SÁNH HAI CÁCH VIẾT Đáp án: ở cách, tác giả dùng nhiều phép nhân hóa (các từ gạch chân), ngay cả từ Chổi Rơm cũng được viết hoa như tên riêng của người làm cho việc miêu tả chổi gần với cách miêu tả người. Như vậy, cách 1 có tính biểu cảm cao hơn, chổi rơm trở nên gần với con người, có tính biểu cảm cao hơn. Cách 1 thích hợp cho văn biểu cảm, cách 2 thích hợp cho văn bản thuyết minh. (a) Nuùi cao chi laém nuùi ôi Nuùi che maët trôøi chaúng thaáy ngöôøi thöông! (Ca dao). Từ nhân hóa: “Ơi” Kiểu nhân hóa: Trò chuyện, xưng hô với vật như với người * Taùc duïng: Caùch noùi naøy khieán cho nuùi trôû neân gaàn guõi vaø ngöôøi noùi coù khaû naêng baøy toû kín ñaùo taâm tö, thaùi ñoä cuûa mình. NHAÂN HOAÙ BÀI HỌC: II. LUYỆN TẬP: *BÀI TẬP SỐ 4: Cho biết phép nhân hóa trong mỗi đoạn trích dưới đây được tạo ra bằng cách nào và tác dụng của nó như thế nào? (b) Nöôùc ñaày vaø nöôùc môùi thì cua caù cuõng taáp naäp xuoâi ngöôïc, theá laø bao nhieâu coø, seáu, vaïc, coác, le, saâm caàm, vòt trôøi, boà noâng, moøng, keùt ôû caùc baõi soâng xô xaùc taän ñaâu cuõng bay caû veà vuøng nöôùc môùi ñeå kieám moài. Suoát ngaøy, hoï caõi coï om boán goùc ñaàm, coù khi chæ vì tranh moät moài teùp, coù nhöõng anh coø gaày veâu vao ngaøy ngaøy bì boõm loäi buøn tím caû chaân maø vaãn heách moû chaúng ñöôïc mieáng naøo. (Toâ Hoaøi) (b) Nöôùc ñaày vaø nöôùc môùi thì cua caù cuõng taáp naäp xuoâi ngöôïc, theá laø bao nhieâu coø, seáu, vaïc, coác, le, saâm caàm, vòt trôøi, boà noâng, moøng, keùt ôû caùc baõi soâng xô xaùc taän ñaâu cuõng bay caû veà vuøng nöôùc môùi ñeå kieám moài. Suoát ngaøy, hoï caõi coï om boán goùc ñaàm, coù khi chæ vì tranh moät moài teùp, coù nhöõng anh coø gaày veâu vao ngaøy ngaøy bì boõm loäi buøn tím caû chaân maø vaãn heách moû chaúng ñöôïc mieáng nào. (Toâ Hoaøi) Đáp án: Làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật,…trở nên gần gũi với con người 1. Hoaøn thaønh caùc baøi taäp trong vôû baøi taäp. 2.Chuaån bò baøi môùi “Phöông phaùp taû ngöôøi”: * Ñoïc toaøn boä baøi “Phöông phaùp taû ngöôøi”. * Traû lôøi caùc caâu hoûi coù trong baøi. * Ñaùnh daáu yù, phaàn khoâng traû lôøi ñöôïc. * Taäp giaûi taát caû caùc BT trong vôû BT. * Ghi laïi caùc BT khoâng giaûi ñöôïc. 3. Tham khaûo saùch “ 99 bieän phaùp tu töø tieáng Vieät”. HEÁT. HƯỚNG DẪN VỀ NHAØ