Bài giảng tiết 99: Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)

ChuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng (tt) GV Leâ Ngoïc Thaønh Chaøo caùc em ! TiÕt 99 HĐ 1: KIỂM TRA BÀI CŨ 1/ Xác định trạng ngữ của câu sau đây : “Ngót ba mươi năm, bôn tẩu bốn phương trời , Người vẫn giữ thuần tuý phong độ, ngôn ngữ, tính tình của một người Việt Nam.” Rừng cây bị lâm tặc đốn trụi. Nó được đi bơi. Sách bị rách tơi tả. Anh ấy được cầm dao để mổ rồi ! B¹n ®· sai! Chóc mõng b¹n ! B¹n ®· sai! B¹n ®· sai! A B C D 2/ Nhìn hình dưới và đặt ba câu gồm có : 1 câu có chủ ngữ là “thầy giáo” và 2 câu có chủ ngữ là “bạn học sinh”. Xác định câu nào là câu bị động. Thầy giáo gọi bạn học sinh lên bảng. Bạn học sinh được thầy giáo gọi lên bảng. Bạn học sinh bị thầy giáo gọi lên bảng. HĐ 2: II/ CÁCH CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG 1/ Hai câu sau có gì giống và khác nhau ? a/ Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được hạ xuống từ hôm “hoá vàng”. b/ Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ xuống từ hôm “hoá vàng”. Giống nhau : Chúng cùng là câu bị động. Khác nhau : Câu a có từ “được” ; câu b không có từ “được” 2/ Hãy trình bày qui tắc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động. Câu sau đây có cùng nội dung miêu tả với 2 câu trên hay không ? Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải xuống từ hôm “hoá vàng”. Câu này có cùng nội dung miêu tả với 2 câu trên ; nhưng nó là câu chủ động khác với 2 câu bị động ở trên. cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã xuống từ hôm “hoá vàng”. Người ta hạ Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã người ta hạ xuống từ hôm “hoá vàng”. được cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã xuống từ hôm “hoá vàng”. Người ta hạ Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã xuống từ hôm “hoá vàng”. được hạ người ta Có hai cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động: Cách 1/ Chuyển đối tượng của hoạt động lên đầu câu,có thêm từ bị, được. Cách 2/ Chuyển đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ từ bị, được hay chủ thể của hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc. HĐ 3 : III/ LUYỆN TẬP Ngôi chùa ấy đã được một nhà sư vô danh xây từ thế kỉ XIII. Bài tập 1. Ngôi chùa ấy đã xây từ thế kỉ XIII. a.Một nhà sư vô danh đã xây ngôi chùa ấy từ thế kỉ XIII. Tất cả cánh cửa chùa được người ta làm bằng gỗ lim. Tất cả cánh cửa chùa làm bằng gỗ lim. b.Người ta làm tất cả cánh cửa bằng gỗ lim. Con ngựa bạch được (bị) chàng kị sĩ buộc bên gốc đào. Con ngựa bạch buộc bên gốc đào. c.Chàng kị sĩ buộc con ngựa bạch bên gốc đào. Một lá cờ đại được người ta dựng ở giữa sân. Một lá cờ đại dựng ở giữa sân. d.Người ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân. Bài tập 2. Em bị thầy giáo phê bình. Em được thầy giáo phê bình. a.Thầy giáo phê bình em. Ngôi nhà ấy đã được người ta phá đi. Ngôi nhà ấy đã bị người ta phá đi. b.Người ta đã phá ngôi nhà ấy đi. Sự khác biệt giữa thành thị với nông thôn đã bị trào lưu đô thị hóa thu hẹp. Sự khác biệt giữa thành thị với nông thôn đã được trào lưu đô thị hóa thu hẹp. C.Trào lưu đô thị hoá đã thu hẹp sự khác biệt giữa thành thị với nông thôn. Sắc thái ý nghĩa của câu dùng từ “được” với câu dùng từ “bị”. * Câu bị động dùng từ “được” có hàm ý đánh giá tích cực về sự việc được nói đến trong câu. * Câu bị động dùng từ “bị” có hàm ý đánh giá tiêu cực về sự việc được nói đến trong câu. Bài tập 3: Viết đoạn văn ngắn nói về lòng say mê văn học của em, hoặc về ảnh hưởng của tác phẩm văn học đối với em, trong đó ít nhất có dùng một câu bị động. “Những lúc ngả lòng, tôi vịn câu thơ đứng dậy” câu nói ấy của nhà thơ Phùng Quán khiến em nghĩ ngay đến chức năng nâng đỡ tâm hồn con người của văn học. Thật vậy khi em đang buồn bã, chán chường nếu đọc một bài thơ hay thì tâm hồn em cảm thấy thư thái, cân bằng trở lại. Em định làm một việc không tốt nhưng nếu lúc ấy em lại đọc tác phẩm “Những tấm lòng cao cả” của Ét-môn-đô Đơ A-mi-xi thì có thể rằng em sẽ dừng lại trước vực thẳm tội lỗi. Rõ ràng tâm hồn ta đã được văn học làm cho thay đổi hẳn. “Văn học là nhân học” (Góc-ky) HĐ 4 :DẶN DÒ 1/ Chú ý phân biệt cho được câu bị động với các câu bình thường có từ “bị”, “được”. 2/ Cần thường xuyên xác định câu bị động trong các văn bản gặp trong chương trình và ngoài chương trình. 3/ Tập chuyển đổi câu chủ động sang câu bị động và ngược lại. GV Leâ Ngoïc Thaønh Chaøo caùc em !