Bài giảng Tiết 98: Tiếng Việt- Các thành phần biệt lập

Giải thích tại sao con người cần đến tiếng nói của văn nghệ ? Tiết 98 TIẾNG VIỆT VN a/ Lan không đi học. b/ , hôm nay thầy có đến không ? c/ , thời oanh liệt nay còn đâu ! d/ Cô bé nhà bên ( ) cũng vào du kích . TN CN VN CN VN CN VN CN Hình như Này Than ôi có ai ngờ - Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu A/ THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ? - Không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu a/“Với lòng mong nhớ của anh, anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.” khởi ngữ CN VN I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI : a/ Chắc : độ tin cậy thấp Ví dụ: b/“ Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cươ øi vậy thôi .” “Chiếc lược ngà” – Nguyễn Quang Sáng CN CN VN VN b/ Có lẽ: độ tin cậy cao chắc Có lẽ -Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu; -không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu A/ THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ? B/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP : 1) Ví dụ: SGK gắn với độ tin cậy đ/v sự việc 2) Ghi nhớ 1 : SGK trang 18  ý kiến của người nói Ví dụ c: Ví dụ d: Theo tôi ông ấy là một người tốt. chủ quan => thể hiện ý kiến của người nói. thể hiện thái độ của người nói đối với người nghe. (kính trọng) Chúng cháu ở Gia Lâm lên ạ. c)Theo tôi: d) ạ: kính trọng a/ Chắc: độ tin cậy thấp b/ Có lẽ: độ tin cậy cao gắn với độ tin cậy đ/v sự việc 1) Ví dụ: SGK  Chỉ thái độ của người nói đối với người nghe  TP tình thái HOẠT ĐỘNG NHÓM : ( mỗi tổ  một nhóm ) chắc chắn chắc hẳn Hình như dường như hầu như có vẻ như theo tôi theo anh a ạ a hả hư û nhé nhỉ A/ THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ? I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI : -Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu; -không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu B/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP : 2) Ghi nhớ 1 : SGK trang 18 a) Ví dụ : Ồ ao mà độ ấy vui thế. , s b) Trời ơi hỉ còn có năm phút ! , c C S ! ! II) THÀNH PHẦN CẢM THÁN : a) “Ồ” : vui thích b) Trời ơi : tiếc rẻ 2) Ghi nhớ 2 : SGK trang 18 A/ THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ? I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI : -Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu; -không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu B/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP : 2) Ghi nhớ 1 : SGK trang 18 1) Ví dụ: SGK Tâm lý của người nói (vui,buồn, …) => TP cảm thán Vui, buồn … với thơ - Trên Tây Bắc! Ôi mười năm Tây Bắc. Ơi kháng chiến! Mười năm qua như ngọn lửa. (Chế Lan Viên) - Ô kìa cô bé nói hay sao Nhà của tôi sao lại hỏi chào( Tố Hữu ) - Ôi lòng Bác cứ vậy thương ta Thương cuộc đời chung thương cỏ hoa ( Tố Hữu ) Hỡi ôi nói hết sự duyên Tơ tình đứt ruột lửa phiền cháy gan. ( Nguyễn Du ) HOẠT ĐỘNG NHÓM : ( mỗi tổ  một nhóm ) Tìm TP cảm thán ; trình bày cảm nhận về tâm trạng của tác giả qua các câu thơ : Vui, buồn … với thơ Trên Tây Bắc! Ôi mười năm Tây Bắc. Ơi kháng chiến! Mười năm như ngọn lửa. (Chế Lan Viên ) Ô kìa cô bé nói hay sao Nhà của tôi sao lại hỏi chào. (Tố Hữu ) Ôi lòng Bác cứ vậy thương ta Thương cuộc đời chung thương cỏ hoa ( Tố Hữu ) Hỡi ôi, nói hết sự duyên Tơ tình đứt ruột,lửa phiền cháy gan.( Nguyễn Du ) BT1 : Tìm các TP tình thái, cảm thán: 2) Ghi nhớ 2 : SGK trang 18 I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI : -Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu; -không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu B/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP : 2) Ghi nhớ 1 : SGK trang 18 A/ THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ? II) THÀNH PHẦN CẢM THÁN : a) “Ồ” : vui thích b) Trời ơi : tiếc rẻ 1) Ví dụ: SGK III) LUYỆN TẬP : Tìm các thành phần tình thái, cảm thán: a) Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả b) những tiếng kia nhiều. Chao ôi , bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hạn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một đường dài. c) Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu. d) Ông lão bỗng dừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đổ đốn đến thế được. “ “ “ “ ” ” ” ” (Kim Lân, Làng) (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa) (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) (Kim Lân, Làng) BÀI TẬP 1 : TP tình thái TP tình thái TP cảm thán TP tình thái BT 2 : Xếp từ ngữ theo trình tự tăng dần … : I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI : -Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu; -không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu B/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP : 2) Ghi nhớ 1 : SGK trang 18 A/ THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ? II) THÀNH PHẦN CẢM THÁN : a) “Ồ” : vui thích b) Trời ơi : tiếc rẻ 1) Ví dụ: SGK BT1 : Tìm các TP tình thái, cảm thán: III) LUYỆN TẬP : 2) Ghi nhớ 2 : SGK trang 18 BT 2 : Hãy xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy. chắc là , dường như chắc chắn có lẽ chắc hẳn hình như có vẻ như , , , , , . (Chú ý: Những từ ngữ thể hiện cùng một mức độ tin cậy thì xếp ngang hàng nhau) dường như / hình như / có vẻ như  có lẽ  chắc là  chắc hẳn  chắc chắn. I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI : -Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu; -không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu B/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP : 2) Ghi nhớ 1 : SGK trang 18 A/ THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ? II) THÀNH PHẦN CẢM THÁN : a) “Ồ” : vui thích b) Trời ơi : tiếc rẻ 1) Ví dụ: SGK BT1 : Tìm các TP tình thái, cảm thán: III) LUYỆN TẬP : 2) Ghi nhớ 2 : SGK trang 18 BT 2 : Xếp từ ngữ theo trình tự tăng dần … : BT 3 : Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ “ chắc ” ? BT 3 : Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ “chắc” ? tác giả chọn chắc  thái độ, lòng khát khao của nhân vật đối với sự việc sẽ xảy ra. I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI : -Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu; -không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu B/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP : 2) Ghi nhớ 1 : SGK trang 18 A/ THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ? II) THÀNH PHẦN CẢM THÁN : a) “Ồ” : vui thích b) Trời ơi : tiếc rẻ 1) Ví dụ: SGK BT1 : Tìm các TP tình thái, cảm thán: III) LUYỆN TẬP : 2) Ghi nhớ 2 : SGK trang 18 BT 2 : Xếp từ ngữ theo trình tự tăng dần … : BT 3 : chọn chắc  thái độ, lòng khát khao … Đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du, ___________ không ai không thương xót cho số phận của nàng Kiều - một người con gái tài hoa bạc mệnh. Có thấu hiểu quãng đời mười lăm năm lưu lạc của nàng thì chúng ta mới thấy hết sự tàn bạo, độc ác của tầng lớp thống trị thời bấy giờ. _______ một xã hội chỉ biết chạy theo đồng tiền, sẵn sàng chà đạp lên nhân phẩm, giá trị con người. _________đại thi hào Nguyễn Du phải đau lòng lắm khi viết ra những nỗi đau,sự bất công trong xã hội mà ông đã sống và chứng kiến. Chọn một trong những thành phần cảm thán hay tình thái cho sẵn để điền vào chỗ trống cho phù hợp (chắc chắn, có lẽ, đúng là, chắc hẳn, theo tôi, trời ơi, hỡi ôi ) : chắc chắn Hỡi ôi, Chắc hẳn BT 4 : Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng …), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán . Tìm các TP tình thái, cảm thán: BT1: HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ : - Bài cũ : + Nắm được đặc điểm và công dụng của các thành phần tình thái và cảm thán trong câu. + Làm bài tập 4 . - Chuẩn bị bài mới : Soạn bài “Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống”. I) THÀNH PHẦN TÌNH THÁI : -Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu; -không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu B/ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP : 2) Ghi nhớ 1 : SGK trang 18 A/ THẾ NÀO LÀ THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ? II) THÀNH PHẦN CẢM THÁN : a) “Ồ” : vui thích b) Trời ơi : tiếc rẻ 1) Ví dụ: SGK Tâm lý của người nói (vui,buồn,…) III) LUYỆN TẬP : 2) Ghi nhớ 2 : SGK trang 18 BT 3 : chọn chắc  thái độ, lòng khát khao… BT 2 : Xếp từ ngữ theo trình tự tăng dần … : TP cảm thán