Bài giảng Tiết 95: Ngữ văn- Hành động nói

Giỏo viờn thực hiện: CAO NGỌC PHỤ KÍNH CHÀO QUí THẦY Cễ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ LỚP HỌC TRƯỜNG THCS TAM QUAN BẮC TỔ VĂN SỬ CễNG DÂN Nêu đặc điểm hình thức, chức năng của câu phủ định? Đặt một cõu phủ định miêu tả và một cõu phủ định bác bỏ? Kiểm tra bài cũ : - Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải(là), chẳng phải(là), đâu có phải(là), đâu(có)... - Câu phủ định dùng để: + Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).VD: Nga không đi học. + Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ).VD: Không phải! Nga đi học. HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP HÀNH ĐỘNG NểI ? Hành động là việc làm cụ thể của một con người nhằm một mục đớch nhất định NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI I. Hành động núi là gỡ? Đọc đoạn trớch sau: Mẹ con Lý Thụng đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rớt. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chỳng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thụng bỗng nảy ra kế khỏc. Hắn núi: Con trăn ấy là của vua nuụi đó lõu. Nay em giết nú, tất khụng khỏi bị tội chết. Thụi, bõy giờ nhõn trời chưa sỏng em hóy trốn ngay đi. Cú chuyện gỡ để anh ở nhà lo liệu. Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vó từ gió mẹ con Lý Thụng, trở về tỳp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuụi thõn. (Thạch Sanh) NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI (1) Con trăn ấy là của vua nuụi đó lõu. (2) Nay em giết nú, tất khụng khỏi bị tội chết. (3) Thụi, bõy giờ nhõn trời chưa sỏng em hóy trốn ngay đi. (4) Cú chuyện gỡ để anh ở nhà lo liệu. Cú NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI (1) Con trăn ấy là của vua nuụi đó lõu. (2) Nay em giết nú, tất khụng khỏi bị tội chết. (3) Thụi, bõy giờ nhõn trời chưa sỏng em hóy trốn ngay đi. (4) Cú chuyện gỡ để anh ở nhà lo liệu. Đẩy Thạch Sanh đi để mỡnh hưởng lợi Hành động núi Lời núi Mục đớch I- Hành động núi là gỡ? NGỮ VĂN  Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI GHI NHỚ : Hành động núi là hành động được thực hiện bằng lời núi nhằm mục đớch nhất định. I- Hành động núi là gỡ? NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI II -Một số kiểu hành động núi thường gặp: (1)Con trăn ấy là của vua nuụi đó lõu. (2)Nay em giết nú, tất khụng khỏi bị tội chết. (3)Thụi, bõy giờ nhõn trời chưa sỏng em hóy. trốn đi ngay đi. (4)Cú chuyện gỡ để anh ở nhà lo liệu. Đẩy Thạch Sanh đi để mỡnh hưởng lợi Xỏc định mục đớch của hành động núi: NGỮ VĂN 8Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI Tuần 24, Lời của Lý Thụng Mục đớch Trỡnh bày Điều khiển (đe doạ ) Điều khiển Hứa hẹn HÀNH ĐỘNG NểI A- Chủ nhật đến mỡnh chơi nhộ? C- Thụi, bận thỡ để hụm khỏc, đến nhộ, tụi mỡnh chờ đấy! B- Mỡnh cũn xem cú bận gỡ khụng đó B- Thụi được, mỡnh sẽ đến! trỡnh bày (hứa…) (B núi, A,C nghe) hỏi (rủ rờ…) (A núi, B,C nghe) hứa hẹn (thụng bỏo…) (B núi, A,C nghe) cầu khiến (đề nghị, thụng bỏo…) (C núi, A,B nghe) 1 2 3 4 Cỏi Tớ chưa hiểu hết ý cõu núi của mẹ, nú xỏm mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống: - Vậy thỡ bữa sau con ăn ở đõu ? Điểm thờm một “giõy” nức nở, chị Dậu ngú con bằng cỏch xút xa: - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thụn Đoài. Cỏi Tớ nghe núi gióy nảy, giống như sột đỏnh bờn tai, nú liệng củ khoai vào rổ và oà lờn khúc. […] Chừng như lỳc nóy thấy bắt cả chú lớn, chú con, cỏi Tớ vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mỡnh, cho nờn nú đó vững dạ ngồi im. Bõy giờ nghe mẹ giục nú phải đi, nú lại nhếch nhỏc, mếu khúc: - U nhất định bỏn con đấy ư ? U khụng cho con ở nhà nũa ư? Khốn nạn thõn con thế này ! Trời ơi !... (Ngụ Tất Tố, Tắt Đốn) NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI VD2 : Chỉ ra cỏc hành động núi và mục đớch của mỗi hành động núi trong đoạn trớch sau: bộc lộ cảm xỳc Khốn nạn thõn con thế này ! Trời ơi !... Hỏi, bộc lộ cảm xỳc U khụng cho con ở nhà nữa ư? Hỏi, bộc lộ cảm xỳc U nhất định bỏn con đấy ư ? thụng bỏo Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thụn Đoài Hỏi (lo lắng) Vậy thỡ bữa sau con ăn ở đõu ? MỤC ĐÍCH ? HÀNH ĐỘNG NểI NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI VD2 : Cõu hỏi: Chỉ ra cỏc hành động núi và mục đớch của mỗi hành động núi trong đoạn trớch sau: hứa hẹn cõu 3 điều khiển cõu 2 bộc lộ cảm xỳc cõu 1 Mục đớch Hành động núi LỜI CÁ VÀNG (1)ễng lóo ơi! (2)ễng sinh phỳc thả tụi trở về biển khơi. (3)Tụi sẽ xin đền ơn ụng, ụng muốn gỡ cũng được. HÀNH ĐỘNG NểI MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NểI THƯỜNG GẶP: bộc lộ cảm xỳc Hành động bộc lộ cảm xỳc hứa hẹn Hành động hứa hẹn yờu cầu,đề nghị, đe doạ… Hành động điều khiển thụng bỏo, nờu ý kiến, tả, kể Hành động trỡnh bày hỏi, rủ rờ Hành động hỏi MỤC ĐÍCH HÀNH ĐỘNG NểI I - Hành động núi là gỡ? II -Một số kiểu hành động núi thường gặp: NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI GHI NHỚ : Người ta dựa theo mục đớch của hành động núi mà đặt tờn cho nú. Những kiểu hành động núi thường gặp là: - hỏi, trỡnh bày (bỏo tin, kể, tả, nờu ý kiến…) - điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thỏch thức…) - hứa hẹn, bộc lộ cảm xỳc. NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI  trỡnh bày  cõu trần thuật - Thầy em hóy ngồi dậy hỳp ớt chỏo cho đỡ xút ruột!. (Tắt đốn)  điều khiển  cõu cầu khiến - Việc nhõn nghĩa cốt ở yờn dõn Quõn điếu phạt trước lo trừ bạo. (Nước Đại Việt ta)  hỏi  cõu nghi vấn - Lỳc bấy giờ, dẫu cỏc ngươi muốn vui vẻ phỏng cú được khụng? (Hịch tướng sĩ)  bộc lộ cảm xỳc  cõu cảm thỏn - Hỡi cảnh rừng ghờ gớm của ta ơi! (Nhớ rừng) Kiểu hành động núi Kiểu cõu Vớ dụ Tiết 95: Hành động nói Cậu vừa đi du lịch về đấy à? Gật đầu. A. Có vui không? B. Lắc đầu. Bài tập mở rộng: Em hãy cho biết đoạn văn trên có những hành động nói nào? -> Có hành động hỏi và hành động gật đầu, lắc đầu ( xác nhận và bác bỏ). =>Như vậy hành động nói có thể diễn ra bằng lời nói tương ứng với các kiểu câu, cũng có thể bằng cử chỉ, điệu bộ, nhưng dạng điển hình của hành động nói vẫn là bằng lời nói. I - Hành động núi là gỡ? II - Một số kiểu hành động núi thường gặp: III- Luyện tập NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI “… Huống chi ta cựng cỏc ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn gặp buổi gian nan. Ngú thấy sứ giặc đi lại nghờnh ngang ngoài đường, uốn lưới cỳ diều mà sỉ mắng triều đỡnh, đem thõn dờ chú mà bắt nạt tể phụ, thỏc mệnh Hốt Tất Liệt mà đũi ngọc lụa, để thoả lũng tham khụng cựng, giả hiệu Võn Nam Vương mà thu bạc vàng để vột của kho cú hạn.... Ta thường tới bữa quờn ăn nửa đờm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đỡa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống mỏu căm thự… Cỏc ngươi ở cựng ta coi giữ binh quyền đó lõu ngày, khụng cú mặc thỡ ta cho ỏo, khụng cú ăn thỡ ta cho cơm; quan nhỏ thỡ ta thăng chức, lương ớt thỡ ta cấp bổng… Nay cỏc ngươi nhỡn chủ nhục mà khụng biết lo, thấy nước nhục mà khụng biết thẹn… Nay ta bảo thật cỏc ngươi: nờn nhớ cõu “đặt mồi lửa vào dưới đống củi” là nguy cơ, nờn lấy điều “kiềng canh núng mà thổi rau nguội” làm răn sợ. Huấn luyện quõn sĩ, tập dượt cung tờn; khiến cho người người giỏi như Bàng Mụng, nhà nhà đều là Hậu Nghệ…” Cõu hỏi: Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đớch gỡ? Hóy xỏc định mục đớch của hành động núi thể hiện ở một cõu trong bài Hịch và vai trũ của cõu ấy đối với việc thực hiện mục đớch chung? “… Huống chi ta cựng cỏc ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn gặp buổi gian nan. Ngú thấy sứ giặc đi lại nghờnh ngang ngoài đường, uốn lưới cỳ diều mà sỉ mắng triều đỡnh, đem thõn dờ chú mà bắt nạt tể phụ, thỏc mệnh Hốt Tất Liệt mà đũi ngọc lụa, để thoả lũng tham khụng cựng, giả hiệu Võn Nam Vương mà thu bạc vàng để vột của kho cú hạn.... Ta thường tới bữa quờn ăn nửa đờm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đỡa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống mỏu căm thự… Cỏc ngươi ở cựng ta coi giữ binh quyền đó lõu ngày, khụng cú mặc thỡ ta cho ỏo, khụng cú ăn thỡ ta cho cơm; quan nhỏ thỡ ta thăng chức, lương ớt thỡ ta cấp bổng… Nay cỏc ngươi nhỡn chủ nhục mà khụng biết lo, thấy nước nhục mà khụng biết thẹn… Nay ta bảo thật cỏc ngươi: nờn nhớ cõu “đặt mồi lửa vào dưới đống củi” là nguy cơ, nờn lấy điều “kiềng canh núng mà thổi rau nguội” làm răn sợ. Huấn luyện quõn sĩ, tập dượt cung tờn; khiến cho người người giỏi như Bàng Mụng, nhà nhà đều là Hậu Nghệ…” HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn III- Luyện tập: Bài 1 (trang 63) NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI ? III- Luyện tập: Bài 1 (trang 63) “Ngú thấy sứ giặc đi lại nghờnh ngang ngoài đường, uốn lưới cỳ diều mà sỉ mắng triều đỡnh…” “Cỏc ngươi ở cựng ta coi giữ binh quyền đó lõu ngày, khụng cú mặc thỡ ta cho ỏo…” khớch lệ lũng căm thự giặc… “Huấn luyện quõn sĩ, tập dượt cung tờn khiến cho người người giỏi như Bàng Mụng…” khớch lệ lũng trung quõn ỏi quốc… khớch lệ tinh thần học tập,rốn luyện… Khớch lệ tinh thần học tập “Binh thư yếu lược”… và lũng yờu nước của cỏc tướng sĩ. MỤC ĐÍCH CỦA HÀNH ĐỘNG NểI NGỮ VĂN  Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI trỡnh bày(kể) trỡnh bày (tả) điều khiển Tiết 95: Hành động nói Bài tập 2:a b. Tiết 95: Hành động nói Hành động nói mục đích “Cậu vàng đi đời rồi , ụng giỏo ạ!”, Bỏn rồi, họ vừa bắt xong” Báo tin Cụ bỏn rồi?; “thế nó cho bắt à? ” Để hỏi Khốn nạn... ễng giỏo ơi!... Bộc lộ cảm xúc Các câu còn lại Trình bày BT2.C Tiết 95: Hành động nói Bài tập 3 : Xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ “hứa”. - Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. hành động điều khiển - Anh hứa đi. hành động điều khiển - Anh xin hứa. hành động hứa Xỏc định kiểu hành động núi được thực hiện trong mỗi cõu chứa từ “hứa”? NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI Mẹ: - Con phải hứa với mẹ khụng được bỏ học đi chơi nhộ! Con hứa đi. Con: - Con xin hứa. (điều khiển) (điều khiển) (hứa) Như vậy, không phải câu nào có từ hứa cũng là thực hiện hành động hứa. Hành động hứa chỉ được thực hiện khi người nói câu hứa đó phải thuộc ngôi thứ nhất. Lời núi khụng mất tiền mua Lựa lời mà núi cho vừa lũng nhau *** Đất tốt mọc cõy rườm rà Những người thanh lịch núi ra dịu dàng. NGỮ VĂN Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NểI xin chân thành cảm ơn các thầy cô và các em học sinh đã chú ý lắng nghe !