Bài giảng Tiết 90- Câu trần thuật

KIỂM TRA BÀI CŨ Nối nội dung cột ở cột (a) với nội dung ở cột( b) sao cho phù hợp với các kiểu câu đã học. Tiết 90 : C©u trÇn thuËt a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lich sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, … Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hïng. ( (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) I. Bµi häc: §Ỉc ®iĨm h×nh thøc vµ chøc n¨ng b) Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời : - Bẩm … quan lớn … đê vỡ mất rồi ! ( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay ) c) Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại. ( Lan Khai , Lầm than ) d) Ôâi Tào Khê ! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy ! Nhưng dòng nướcTaò Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thuỷ của ta ! ( Nguyên Hồng , Một tuổi thơ văn ) 1. VÝ dơ: SGK- T45 ? H·y cho biÕt c¸c c©u trªn cã dÊu hiƯu h×nh thøc ®Ỉc tr­ng nh­ c©u cÇu khiÕn, c©u nghi vÊn, c©u c¶m th¸n hay kh«ng? 2. Nhận xét: - C©u: “¤i Tµo Khª!” cã ®Ỉc ®iĨm h×nh thøc cđa c©u c¶m th¸n. C¶ 3 vÝ dơ a,b,c,vµ c©u 2,3 cđa vÝ dơ d kh«ng cã ®Ỉc ®iĨm h×nh thøc cđa c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n. => §Ỉc ®iĨm h×nh thøc cđa c©u trÇn thuËt. ?XÐt vỊ néi dung cđa c¸c vÝ dơ a,b,c,vµ c©u 2,3 ( vÝ dơ d )dïng ®Ĩ lµm g×? TiÕt 90: C©u trÇn thuËt a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lich sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, … Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hïng. ( (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lich sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, … Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hïng. ( (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lich sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, … Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hïng. ( (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) b) Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời : - Bẩm … quan lớn … đê vỡ mất rồi ! ( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay ) a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lich sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, … Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hïng. ( (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) b) Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời : - Bẩm … quan lớn … đê vỡ mất rồi ! ( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay ) a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lich sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, … Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hïng. ( (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) d) Ôâi Tào Khê ! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy ! Nhưng dòng nướcTaò Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thuỷ của ta ! ( Nguyên Hồng , Một tuổi thơ văn ) b) Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời : - Bẩm … quan lớn … đê vỡ mất rồi ! ( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay ) a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lich sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, … Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hïng. ( (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) c) Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại. ( Lan Khai , Lầm than ) d) Ôâi Tào Khê ! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy ! Nhưng dòng nướcTào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thuỷ của ta ! ( Nguyên Hồng , Một tuổi thơ văn ) b) Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời : - Bẩm … quan lớn … đê vỡ mất rồi ! ( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay ) TiÕt 90: C©u TrÇn thuËt I. Bµi häc: §Ỉc ®iĨm h×nh thøc vµ chøc n¨ng 1. vÝ dơ: SGK/45 2. NhËn xÐt: - H×nh thøc: Kh«ng cã ®Ỉc ®iĨm h×nh thøc cđa c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n - Néi dung: + VÝ dơ a: C©u 1,2 dïng ®Ĩ tr×nh bµy. C©u 3: dïng ®Ĩ yªu cÇu + VÝ dơ b. C©u1 dïng ®Ĩ kĨ, c©u 2 dïng ®Ĩ th«ng b¸o + VÝ dơ c : Miªu t¶ + VÝ dơ d : C©u 2: NhËn ®Þnh, c©u 3: béc lé t×nh c¶m,c¶m xĩc =>Chøc n¨ng: tr×nh bµy,th«ng b¸o, nhËn ®Þnh, miªu t¶ ...hoỈc yªu cÇu, béc lé t×nh c¶m, c¶m xĩc C©u trÇn thuËt cã nh÷ng chøc n¨ng nµo? d) Ôâi Tào Khê ! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy ! Nhưng dòng nước Tµo Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thuỷ của ta ! ( Nguyên Hồng , Một tuổi thơ văn ) b) Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời : - Bẩm … quan lớn … đê vỡ mất rồi ! ( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay ) a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lich sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, … Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hïng. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) c) Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại. ( Lan Khai , Lầm than ) Em cã nhËn xÐt g× vỊ dÊu c©u ®­ỵc sư dơng trong c¸c c©u trÇn thuËt? TiÕt 90: C©u trÇn thuËt TiÕt 90: C©u TrÇn thuËt I. Bµi häc: §Ỉc ®iĨm h×nh thøc vµ chøc n¨ng 1. vÝ dơ: SGK/45 2. NhËn xÐt: - H×nh thøc: Kh«ng cã ®Ỉc ®iĨm h×nh thøc cđa c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n - Chøc n¨ng: tr×nh bµy,th«ng b¸o, nhËn ®Þnh, miªu t¶ ...hoỈc yªu cÇu, béc lé t×nh c¶m, c¶m xĩc - Khi viÕt, c©u trÇn thuËt th­êng kÕt thĩc b»ng dÊu chÊm, nh­ng ®«i khi cã thĨ kÕt thĩc b»ng dÊu chÊm than hoỈc dÊu chÊm lưng 3. Ghi nhí: SGK- trang 46 ?ThÕ nµo lµ c©u trÇn thuËt? TiÕt 90: C©u trÇn thuËt I .Bµi häc: §Ỉc ®iĨm h×nh thøc vµ chøc n¨ng . vÝ dơ: SGK- T45 Nh©n xÐt: 3. Ghi nhí: SGk- trang 46 ** L­u ý: - C©u trÇn thuËt lµ kiĨu c©u c¬ b¶n vµ ®­ỵc dïng nhiỊu nhÊt. - V× nã tháa m·n nhu cÇu trao ®ỉi th«ng tin vµ t­ t­ëng t×nh c¶m cđa con ng­êi trong giao tiÕp hµng ngµy cịng nh­ trong v¨n b¶n. Ngoµi chøc n¨ng th«ng tin, th«ng b¸o...c©u trÇn thuËt cßn dïng ®Ĩ yªu cÇu, ®Ị nghÞ, béc lé t×nh c¶m, c¶m xĩc vèn lµ chøc n¨ng cđa c©u cÇu khiÕn, c¶m th¸n. - GÇn nh­ tÊt c¶ c¸c mơc ®Ých kh¸c nhau ®Ịu cã thĨ thùc hiƯn b»ng c©u trÇn thuËt. (Em) xin c¶m ¬n c«.=>C¶m ¬n (Ch¸u) mêi bµ x¬i c¬m ¹.=> lêi mêi (Anh) xin chĩc mõng em.=>chĩc mõng (T«i) xin høa víi anh lµ ngµy mai t«i ®Õn sím.=>Lêi høa Trong các kiểu câu: Câu nghi vấn, câu cầu khiến,câu cảm thán, câu trần thuật, kiểu câu nào được dùng nhiều nhất? Vì sao? Bµi tËp nhanh: Cho biÕt chøc n¨ng cđa nh÷ng c©u trÇn thuËt sau: a , R¾n lµ loµi bß s¸t kh«ng ch©n =>Tr×nh bµy (Th«ng tin -khoa häc) b, Mét ng­êi võa cëi ¸o m­a võa lµm quen víi t«i => Miªu t¶ c., Chĩng ta ph¶i thÊm nhuÇn ®¹o lý uèng n­íc nhí nguån. => yªu cÇu d , Buỉi chia tay cuèi n¨m häc cø b©ng khu©ng nçi nhí => Béc lé t×nh c¶m, C¶m xĩc II. LUYỆN TẬP Bài tập 1 : a/ Cả 3 là câu trần thuật Câu 1:Dùng để kể; Câu 2 & 3 : Bộc lộ tình cảm,cảm xúc của Dế Mèn đối với cái chết của dế Choắt. Bài tập 1: Hãy xác định kiểu câu và chức năng chính của những câu sau đây : a) Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. ( Tô Hoài – Dế Mèn phiêu lưu ký ) b) Mã Lương nhìn cây bút bằng vàng sáng lấp lánh, em sung sướng reo lên : - Cây bút đẹp quá ! Cháu cám ơn ông ! Cảm ơn ông! (Cây bút thần ) *. Yêu cầu: làm cá nhân b/ - Câu 1: Dùng để kể; - Câu 2 : câu cảm thán ( từ quá ) dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc ; - Câu 3 & 4:câu trần thuật bộc lộ tình cảm, cảm xúc: cảm ơn. TiÕt 90: C©u trÇn thuËt Bài tập 2 : Đọc câu thứ hai trong phần dịch nghĩa bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh (Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào ? ) và câu thứ hai trong phần dịch thơ (Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ ) . Cho nhận xét về kiểu câu và ý nghĩa của hai câu đó. Yªu cÇu: lµm theo nhãm (ra b¶ng phơ) Câu 2 phần dịch nghĩa là câu nghi vấn và câu 2 phần dịch thơ là câu trần thuật diễn đạt ý nghĩa : Câu thơ trong nguyên tác thể hiện được sự xúc động , bối rối rất nghệ sĩ của nhà thơ. Khi chuyển sang câu thơ dịch, sự bối rối tự vấn đã mất, thay vào đó là sự khẳng định “khó hững hờ”, không thể hững hờ trước cái đẹp . Không thể hững hờ về tinh thần thì không sai nhưng sự chủ động, sự bối rối, xúc động rất thi vị đã không còn nữa . TiÕt 90: C©u trÇn thuËt II. LUYỆN TẬP Bài tập 3: Xác định ba câu sau đây thuộc kiểu câu nào và được sử dụng để làm gì. Hãy nhận xét sự khác biệt về ý nghĩa của những câu này. a) Anh tắt thuốc lá đi ! b) Anh có thể tắt thuốc lá được không ? c) Xin lỗi, ở đây không được hút thuốc lá. * Yêu cầu: Làm cá nhân Bài tập 3: Câu a : Câu cầu khiến; Câu b : Câu nghi vấn; Câu c : Câu trần thuật  Đề dùng để cầu khiến (Chức năng giống nhau) Câu b & c : ý cầu khiến nhẹ nhàng và nhã nhặn, lịch sự hơn. II. LUYỆN TẬP TiÕt 90: C©u trÇn thuËt Bµi tËp 5. §Ỉt c©u trÇn thuËt dïng ®Ĩ høa hĐn, xin lçi, c¶m ¬n, chĩc mõng, cam ®oan. Trß ch¬i: Thi tiÕp søc. C¸ch ch¬i: Mçi ®éi 5 em, mçi em mét c©u, ®éi nµo xong tr­íc ®éi ®ã sÏ th¾ng. TiÕt 90: C©u trÇn thuËt II. LUYỆN TẬP Bài 6: Viết một đoạn đối thoại ngắn cĩ sử dụng cả bốn kiểu câu: câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và câu trần thuật - Thời gian: 5 phút II. LUYỆN TẬP TiÕt 90: C©u trÇn thuËt Các kiểu câu ưÙng với mục đích giao tiếp Câu nghi vấn Có những từ nghi vấn hoặc từ hay (qhệ lựa chọn ). Chức năng chính : hỏi Câu cầu khiến Câu cảm thán Câu trần thuật Có những từ Cầu khiến ( ngữ diệu cầu khiến) Chức năng chính : yêu cầu, ra lệnh Có những từ Cảm thán Chức năng chính : bộc lộ cảm xúc không có đặc điểm của các kiểu câu NV, CT, CK Chức năng chính : kể, miêu tả, … Có thể sử dụng kiểu câu này để thực hiện chức năng của kiểu câu khác Hướng dẫn học ở nhà : - Bài cũ : - Học thuộc ghi nhớ : Lµm l¹i bµi tËp - Chuẩn bị bài mới : c©u phđ ®Þnh