Bài giảng tiết 85- Văn bản Ngắm trăng và đi đường

GIÁO VIÊN : PHAN TẤN QUAN KIỂM TRA BÀI CŨ - Đọc thuộc lòng bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Bác Hồ. - Nêu nội dung chính của bài thơ. - So sánh thú lâm tuyền giữa Nguyễn Trãi và Bác Hồ̀ có gì giống nhau và khác nhau ? I/ Giới thiệu : 1/ Tác giả : Hồ Chí Minh ( 1890 – 1969 ), quê ở Nam Đàn, Nghệ Tĩnh. Là vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc, nhà văn, nhà thơ lớn của đất nước. Là chiến sĩ cộng sản quốc tế. - Là Danh nhân văn hoá thế giới. 2/ Tác phẩm : Hai bài thơ này trích trong tập thơ Nhật kí trong tù ( gồm 133 bài thơ chữ Hán ) được Bác sáng tác trong thời gian Người bị bắt giam và giải qua hơn 30 nhà lao của 13 huyện thuộc tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc suốt 14 tháng ( từ tháng 8/1942 – 9/1943 ). A/ Bài Ngắm trăng ( Vọng nguyệt ) II/ Đọc – Hiểu văn bản : 1/ Hai câu đầu : Ngục trung vô tửu diệc vô hoa Đối thử lương tiêu nại nhược hà ? ( Trong tù không rượu cũng không hoa Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ ) Thi nhân xưa khi gặp cảnh trăng đẹp thường lấy rượu ra uống trước hoa để thưởng trăng. Còn Bác thì ngắm trăng trong hoàn cảnh đặc biệt : ngắm trong tù. Trước cảnh trăng đẹp quá, Bác khao khát được ngắm trăng một cách trọn vẹn nên lấy làm tiếc vì không có rượu và hoa để thưởng trăng. 2/ Hai câu cuối : Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt Nguyệt tòng song khích khán thi gia. ( Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ. ) Với phép nhân hóa, đối lập và điệp ngữ, trăng đã trở thành người bạn thân thiết của Bác. Cả hai đã vượt qua song sắt nhà tù để chủ động tìm đến với nhau, chiêm ngưỡng nhau. 3/ Qua bài thơ, ta thấy Bác là người như thế nào ? Qua bài thơ, ta thấy Bác vừa là người rất yêu thiên nhiên, vừa là người chiến sĩ với chất thép sáng ngời, một phong thái ung dung tự tại, vượt lên trên sự khắc nghiệt của nhà tù. 4/ Nhà phê bình văn học Hoài Thanh nhận xét : Thơ của Bác đầy trăng. Hãy sưu tầm một số  bài thơ của Bác viết về trăng mà em biết. Trung thu Đêm lạnh Đêm thu Cảnh khuya Rằm tháng giêng Tin thắng trận Đi thuyền trên sông Đáy …… 5/ Ý nghĩa văn bản : Tác phẩm thể hiện sự tôn vinh cái đẹp của tự nhiên, của tâm hồn con người bất chấp hoàn cảnh ngục tù. 6/ Tổng kết : Ghi nhớ SGK/ 38 B/ Bài Đi đường ( Tẩu lộ ) 1/ Hai câu đầu : Tẩu lộ tài tri tẩu lộ nan, Trùng san chi ngoại hựu trùng san ( Đi đường mới biết gian lao, Núi cao rồi lại núi cao trập trùng ) Câu đầu ( khai ) : nói về nỗi gian lao của người đi đường. Chỉ có ai đã trải qua mới thấu hiểu đầy đủ và thấm thía nỗi gian lao đó. Câu thứ hai ( thừa ) : nói đến gian lao chồng chất gian lao, vừa đi hết lớp núi này đến lớp núi khác. 2/ Hai câu cuối : Trùng san đăng đáo cao phong hậu, Vạn lí dư đồ cố miện gian. ( Núi cao lên đến tận cùng, Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non. ) Câu thứ ba ( chuyển ) : Mọi gian lao đã kết thúc, người đi đường đã lên đến đỉnh cao nhất. - Câu thứ tư ( hợp ) : Niềm vui sướng, phần thưởng quí giá cho con người đã vượt qua gian lao, nay trở thành người khách ngắm nhìn phong cảnh đẹp. Bài thơ có hai lớp nghĩa : nghĩa đen, nghĩa bóng. - Nghĩa đen : nói về việc đi đường núi vất vả. Nghĩa bóng : ngụ ý nói về con đường cách mạng, đường đời. CÂU HỎI Bài thơ có mấy lớp nghĩa ? Đó là những nghĩa nào ? Hãy nêu rõ những nghĩa đó ? Bài thơ viết về việc đi đường gian lao, từ đó nêu lên triết lí về bài học đường đời, đường cách mạng : vượt qua gian lao sẽ tới thắng lợi vẻ vang. 3/ Ý nghĩa văn bản : BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM Bài thơ đơn thuần tả và kể chuyện đi đường. Bài thơ trích trong tập Nhật kí trong tù. D Bài thơ vừa có nghĩa đen, vừa có nghĩa bóng. C Nguyên bản bài thơ viết theo thể tứ tuyệt. B Đ Ý nào không đúng về bài thơ Đi đường ? A DẶN DÒ Về học thuộc lòng phiên âm và dịch thơ hai bài thơ Ngắm trăng và Đi đường. Nắm nội dung chính của hai bài thơ. Tìm đọc một bài thơ chữ Hán của Bác viết về việc rèn luyện đạo đức cách mạng trong tập thơ Nhật kí trong tù. Về soạn bài Chiếu dời đô. ( Thiên đô chiếu ) Đọc kĩ văn bản và trả lời các câu hỏi trong SGK/ 51. Lª Ph­¬ng Lan Tr­êng THCS Hång Phong CHÚC QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM KHỎE