Bài giảng Tiết 83: Sông nước Cà Mau

Văn 83 Giáo viên: DƯƠNG THỊ KIM CHI Trường THCS Nguyễn Trung Trực – Long An KiỂM TRA BÀI CŨ : SÔNG NƯỚC CÀ MAU (Văn 83) Câu 1: Nhận xét nào sau đây đúng với đoạn trích “ Sông nước Cà Mau”? A. Văn bản miêu tả cảnh quan ở vùng đồng bằng Trung Bộ. B. Văn bản miêu tả cảnh quan ở vùng đồng bằng Nam Bộ. C. Văn bản miêu tả cảnh quan ở vùng rừng miền Tây Nam Bộ. D. Văn bản miêu tả cảnh quan ở vùng cực nam Nam Bộ. Câu 2: Vị trí của người miêu tả trong đoạn trích “ Sông nước Cà Mau”? A. Trên con thuyền xuôi theo các kênh rạch. B. Trên đường bộ bám theo các kênh rạch. C. Từ trên cao nhìn bao quát toàn cảnh. D. Ngôi một nơi và tưởng tượng ra. Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN 1)Tìm hiểu chung 2)Ấn tượng chung về cảnh quan thiên nhiên Cà Mau Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh mình cũng chỉ một toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối – thứ âm thanh đơn điệu triền miên ấy ru ngủ thính giác, càng làm mòn mỏi và đuối dần đi tác dụng phân biệt của thị giác con người trước cái quang cảnh chỉ lặng lẽ một màu xanh đơn điệu. Địa hình: Sông ngòi, kênh rạch chi chít Quang cảnh: Toàn một sắc xanh Địa hình: Sông ngòi, kênh rạch chi chít Quang cảnh: Toàn một sắc xanh Thị giác Âm thanh:Tiếng rì rào của rừng, sóng, gió Thính giác Cảm giác: sự đơn điệu, triền miên Âm thanh:Tiếng rì rào của rừng, sóng, gió  Không gian rộng lớn mênh mông với sông ngòi, kênh rạch bủa giăng . Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN 1)Tìm hiểu chung 2)Ấn tượng chung về cảnh quan thiên nhiên Cà Mau 3)Kênh, rạch và sông Năm Căn …Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi kênh Bọ Mắt vì ở đây tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( Ba Khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). Còn như xã Năm Căn thì nghe nói ngày xưa trên bờ sông chỉ độc có một cái lán năm gian của những người tới đốn củi hầm than dựng nên, cũng như Cà Mau là nói trại đi theo chữ tức khơ mâu, tiếng Miên nghĩa là “nước đen”. Thuyết minh, giải thích về một số địa danh Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN 1)Tìm hiểu chung 2)Ấn tượng chung về cảnh quan thiên nhiên Cà Mau 3)Kênh, rạch và sông Năm Căn Ở vùng Cà Mau, người ta gọi tên đất, tên sông, kênh rạch theo cách nào? A. Theo những danh từ mĩ lệ; B. Theo những thói quen trong đời sống; C. Theo cách của cha ông để lại; D. Theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Thuyết minh, giải thích về một số địa danh Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN 1)Tìm hiểu chung 2)Ấn tượng chung về cảnh quan thiên nhiên Cà Mau 3)Kênh, rạch và sông Năm Căn …Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi kênh Bọ Mắt vì ở đây tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( Ba Khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). Còn như xã Năm Căn thì nghe nói ngày xưa trên bờ sông chỉ độc có một cái lán năm gian của những người tới đốn củi hầm than dựng nên, cũng như Cà Mau là nói trại đi theo chữ tức khơ mâu, tiếng Miên nghĩa là “nước đen”. Thuyết minh, giải thích về một số địa danh  Thiên nhiên còn rất tự nhiên, hoang dã, phong phú.  Con người giản dị, chất phác. Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN 1)Tìm hiểu chung 2)Ấn tượng chung về cảnh quan thiên nhiên Cà Mau 3)Kênh, rạch và sông Năm Căn Thuyết minh, giải thích về một số địa danh Đặc tả dòng sông Năm Căn: Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ,… lòa nhòa ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai. Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. thoát qua: con thuyền vượt qua một nơi khó khăn, nguy hiểm đổ ra: con thuyền từ con kênh nhỏ ra dòng sông lớn xuôi về: con thuyền nhẹ nhàng xuôi theo dòng nước ở nơi dòng sông êm ả rộng lớn, hùng vĩ Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN 1)Tìm hiểu chung 2)Ấn tượng chung về cảnh quan thiên nhiên Cà Mau 3)Kênh, rạch và sông Năm Căn 4)Chợ Năm Căn Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. Vẫn là cái quang cảnh quen thuộc của một xóm chợ vùng rừng cận biển thuộc tỉnh Bạc Liêu, với những túp lều lá thô sơ kiểu cổ xưa nằm bên cạnh những ngôi nhà gạch văn minh hai tầng, những đống gỗ cao như núi chất dựa bờ, những cột đáy, thuyền chài, thuyền lưới, thuyền buôn dập dềnh trên sóng… Nhưng Năm Căn còn có cái bề thế của một trấn “anh chị rừng xanh” đứng kiêu hãnh phô phang sự trù phú của nó trên vùng đất cuối cùng của Tổ quốc. Những bến vận hà nhộn nhịp dọc dài theo sông; những lò than hầm gỗ đước sản xuất loại than củi nổi tiếng nhất của miền Nam; những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng- sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi, và nơi đây người ta có thể cập thuyền lại, bước sang gọi một món xào, món nấu Trung Quốc hoặc một đĩa thịt rừng nướng ướp kiểu địa phương kèm theo vài cút rượu, ngoài ra còn có thể mua từ cây kim cuộn chỉ, những vật dụng cần thiết, một bộ quần áo may sẵn hay một món nữ trang đắt giá chẳng hạn, mà không cần phải bước ra khỏi thuyền. Tấp nập, đông vui, trù phú -Họp ngay trên sông nước, có thể mua mọi thứ mà không cần bước khỏi thuyền Sự độc đáo: Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN 1)Tìm hiểu chung 2)Ấn tượng chung về cảnh quan thiên nhiên Cà Mau 3)Kênh, rạch và sông Năm Căn 4)Chợ Năm Căn Tấp nập, đông vui, trù phú Những người con gái Hoa kiều bán hàng xởi lởi, những người Chà Châu Giang bán vải, những bà cụ già người Miên bán rượu, với đủ các giọng nói líu lô, đủ kiểu ăn vận sặc sỡ, đã điểm tô cho Năm Căn một màu sắc độc đáo, hơn tất cả các xóm chợ vùng rừng Cà Mau. -Họp ngay trên sông nước, có thể mua mọi thứ mà không cần bước khỏi thuyền Sự độc đáo: -Đa dạng về màu sắc, trang phục, tiếng nói của người bán hàng Em cảm nhận được gì về vùng Cà Mau cực nam của Tổ quốc? Tổ quốc tôi như một con tàu Mũi thuyền ta đó – mũi Cà Mau Những dòng sông rộng hơn ngàn thước Trùng điệp một màu xanh lá đước Đước thân cao vút, rễ ngang mình Trổ xuống nghìn tay, ôm đất nước! …. Tổ quốc tôi như một con tàu Mũi thuyền xé sóng – mũi Cà Mau. (Xuân Diệu, Mũi Cà Mau) Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN III.TỔNG KẾT 1)Nội dung: Cảnh sông nước Cà Mau rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc đáo ở vùng đất tận cùng phía nam Tổ quốc. 2)Nghệ thuật: Nghệ thuật miêu tả vừa nêu ấn tượng chung nổi bật vừa cụ thể, chi tiết, sinh động. Vốn hiểu biết phong phú Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN III.TỔNG KẾT IV.LUYỆN TẬP 1)BT1/23NV6.II: Viết một đoạn văn trình bày cảm nhận của em về vùng Cà Mau qua bài” Sông nước Cà Mau” đã học. YÊU CẦU:  Hình thức: Viết một đoạn văn  Nội dung: Cảm nhận về vùng Cà Mau -Hình dung và cảm nhận riêng -Không nhất thiết phải kể lại tất cả những gì thu nhận qua bài học. Văn 83 SÔNG NƯỚC CÀ MAU I. ĐỌC – HiỂU CHÚ THÍCH II. ĐỌC – HiỂU VĂN BẢN III.TỔNG KẾT IV.LUYỆN TẬP 2)BT2/23NV6.II: Hãy kể tên một vài con sông ở quê hương em. Giới thiệu vắn tắt về một trong những con sông ấy. Sông Vàm Cỏ Đông là một chi lưu của sông Vàm Cỏ, thuộc hệ thống sông Đồng Nai. Sông Vàm Cỏ Đông bắt nguồn từ vùng đồi núi bên lãnh thổ Campuchia chảy vào xã Biên Giới, huyện Châu Thành (Long An), làm ranh giới tự nhiên giữa Châu Thành và Tân Trụ (Long An). Vàm Cỏ Đông có một số chi lưu trong đó có sông Nhật Tảo. Tại Tây Ninh, Vàm Cỏ Đông chảy từ phía tây bắc hướng Bến Cầu có cảng Bến Kéo qua Gò Dầu Hạ rồi xuôi hướng đông nam chảy qua thị trấn Bến Lức của tỉnh Long An. Đây là nơi xảy ra nhiều trận đánh ác liệt. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, nghĩa quân Nguyễn Trung Trực đã chỉ huy trận đánh đốt tàu Hy Vọng của thực dân Pháp tại Vàm Nhựt Tảo. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP: 1)Bài học: Sông nước Cà Mau  Học bài  Vận dụng nghệ thuật miêu tả sông nước Cà Mau để chuẩn bị cho bài viết “ Dòng sông quê em”.  Đọc tác phẩm “ Đất rừng phương Nam” 2)Bài mới: Bức tranh của em gái tôi  Đọc văn bản  Kể tóm tắt truyện Trả lời những câu hỏi phần Đọc – hiểu văn bản/ 34NV6.II