Bài giảng Tiết 64 đối thoại, độc thoại và đọc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

20 - 11 10 Kiểm tra bài cũ. Tìm từ ngữ thích hợp để điền vào chỗ trống? Trong văn bản(1)………….để người đọc( người nghe) phải suy nghĩ về một (2)……….nào đó, người viết( người kể) và nhân vật có khi (3)..………....... bằng cách nêu lên các (4)…………….., nhận xét cùng những (5)……………và (6) ……................Nội dung đó thường được diễn đạt bằng(7)……………………….làm cho câu chuyện thêm phần (8)…………. tự sự vấn đề nghị luận ý kiến lí lẽ dẫn chứng hình thức lập luận triết lí. Ngày, 8 tháng 11 năm 2011 Tiết 64 ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỌC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 1. Ví dụ. Có người hỏi: Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cớ mà?... Âý thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng vươn vai nói to: Hà, nắng gớm, về nào… Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát! Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ hôm nay thấy bố có thể khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu…Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên: - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. ( Kim Lân, Làng) Đối thoại: Là hình thức đối đáp trò chuyện.Tham gia đối thoại ít nhất có hai người trở lên. Nội dung: đều hướng tới đề tài giao tiếp. - Hình thức: có dấu gạch đầu dòng trước mỗi lượt lời thoại. “Hà nắng gớm về nào…”ông Hai nói với ai? Đây có phải là một lời đối thoại không? Vì sao? Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu…Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên: 2. - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. Câu hỏi thảo luận: Tìm điểm khác và giống nhau trong những câu văn trên? Kết luận: Giống nhau: Đều là lời nói của ông Hai, nói với chính mình-> bộc lộ tâm trạng của nhân vật ông Hai. Khác nhau: Phát ra thành tiếng. Câu văn 1: Trước lời có dấu gạch đầu dòng. Không phát ra thành tiếng, chỉ trong suy nghĩ. Những câu văn 2: Không có gạch đầu dòng. Độc thoại: Là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc với một ai đó trong tưởng tượng. Phát ra thành tiếng - Phía trước lời có gạch đầu dòng. Độc thoại nội tâm: Là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc với một ai đó trong tưởng tượng. - Không phát ra thành tiếng mà chỉ suy nghĩ trong đầu. - Phía trước lời không có gạch đầu dòng. * Tác dung: - Tạo câu chuyện có không khí gần gũi như cuộc sống thật. Đặc biệt là ngôn ngữ độc thoại và độc thoại nội tâm giúp người đọc dễ khám phá thế giới nội tâm phong phú, phức tạp của nhân vật Hình thức ngôn ngữ bộc lộ tính cách nhân vật trong văn bản tự sự. Hình thức ngôn ngữ bộc lộ tính cách nhân vật trong VBTS Trước lời trao,đáp có gạch, đầu dòng -Lời của một người nào đó nói với chính mình Phát ra thành lời, có gạch đầu dòng. Tác dung: Người đọc dễ khám phá thế giới nội tâm nhân vật… không thành lời Không có gạch đầu dòng Độc thoại Đối thoại Độc thoại Độc thoại nội tâm Là hình thức đối thoại trò chuyện từ 2 người trở lên Bài tập 1 ( SGK). Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây: Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngòi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo…Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm hàng ngày. - Thầy nó ạ. Ông Hai nằm rũ ra ở bên giường không nói gì. - Thầy nó ngủ rồi à? - Gì? Ông lão khẽ nhúc nhích. - Tôi thấy người ta đồn… Ông lão gắt lên: - Biết rồi ! Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt. ( Kim Lân, Làng) - Lời bà Hai - Lời ông Hai - Này, thầy nó ạ. - Thầy nó ngủ rồi à? - Tôi thấy người ta đồn… - ... - Gì? - Biết rồi ! Tác dụng: Với hình thức đối thoại trên, tác giả đã làm nổi bật tâm trạng buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng theo giặc. Bài tập 2 ( SGK). Viết đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm. Gợi ý: Có thể lựa chọn một trong những đề tài sau: Tình bạn Mẹ Học tập Thầy cô -… Hướng dẫn về nhà. Bài cũ: Hoàn thành sơ đồ tư duy khái quát nội dung bài học. Làm các bài tập còn lại. Bài mới - Lập đề cương cho 3 đề văn trang 179( SGK), chuẩn bị tiết sau luyện nói.