Bài giảng Tiết 56: Đọc- Hiểu văn bản: Bếp lửa ( Bằng Việt)

Nhiệt liệt Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ Ngữ văn lớp 9 GV: Hoàng Thị Mỹ Lệ (...) như quả ngọt chín rồi Càng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng Bà Trong chương trình Ngữ văn THCS, em đã học bài thơ nào về bà ? Tìm từ còn thiếu điền vào dấu (…) trong câu thơ sau: Bà như quả ngọt chín rồi Càng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng Tiết 56: Đọc- Hiểu văn bản: I/ Giới thiệu chung: 1. Tác giả: - Bằng Việt ( 1941)- Hà Tây. - Thuộc lớp nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. ( Bằng Việt) - Bằng Việt ( 1941)- Hà Tây. - Thuộc lớp nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. - Trải qua nhiều công việc : làm báo, đi chiến trường, biên tập, dịch thơ - truyện. Giữ các chức vụ quan trọng: Tổng thư kí hội văn học Hà Nội, uỷ viên BCH hội nhà văn Việt Nam, hiện là chủ tịch hội Liên hiệp văn học Hà Nội. -Thơ Bằng Việt trong trẻo, mượt mà, khai thác những kỉ niệm và mơ ước tuổi trẻ nên gần gũi với bạn đọc trẻ, nhất là trong nhà trường. Tiết 56: Đọc- hiểu văn bản: I/ Giới thiệu chung: 1. Tác giả: - Bằng Việt ( 1941)- Hà Tây. - Thuộc lớp nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. ( Bằng Việt) 2.Tác phẩm: - Sáng tác năm 1963, khi tác giả đang là sinh viên năm thứ 2 học tại Liên xô. - Bài thơ trích trong tập “ Hương cây – Bếp lửa”, in chung với Lưu Quang Vũ ( 1968 ). “ Tôi viết bài thơ Bếp lửa năm 1963, lúc đang học năm thứ 2 Đại học tổng hợp Quốc gia Kiev( Ukrai na). Mùa đông nước Nga rất lạnh, phải đốt lò để sưởi. Ngồi sưởi lửa, tôi bỗng nhớ đến “ Bếp lửa” quê nhà, nhớ bà tôi, nhớ người nhóm bếp. Xa bà, xa gia đình khi đã trưởng thành tức là có độ lùi xa để nhớ và suy ngẫm những giá trị tinh thần nên bài thơ viết rất nhanh. Viết “Bếp lửa, tôi chỉ muốn giãi bày tâm trạng thật của lòng mình” “Bà nội tôi là một phụ nữ nông dân chân chất, bình dị. Với tôi, bà là hiện thân của sự cần cù, nhẫn nại và đức hy sinh.” Bố cục: 4 phần + Khổ thơ thứ nhất:Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn dòng cảm xúc về bà. + Bốn khổ tiếp theo: Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và hình ảnh bà gắn liền với hình ảnh bếp lửa. + Khổ thứ sáu: Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà. + Khổ cuối: Người cháu đã trưởng thành đi xa nhưng không nguôi nhớ về bà. Một bếp lửa chờn vờn sương sớm. Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Một bếp lửa Một bếp lửa chờn vờn ấp iu Cháu thương bà vất vả, nhọc nhằn qua bao mưa nắng. Tình yêu thương bà của cháu bền bỉ qua năm tháng không phai mờ. Cháu thương bà biết mấy nắng mưa 2. Dòng hồi tưởng của người cháu a. Lên bốn tuổi Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay! 2. Dòng hồi tưởng của người cháu Lên bốn tuổi Tám năm ròng Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! Mẹ cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học. Nhóm bếp lửa, nghĩ thương bà khó nhọc, Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? 2. Dòng hồi tưởng của người cháu Lên bốn tuổi Tám năm ròng Năm giặc đốt làng Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh: “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ, Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!” Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng… ( Bằng Việt) Tiết 56, 56: Đọc-hiểuvăn bản: Tình bà cháu đẹp như một dòng sông trong truyện cổ tích, mặt sông chở đầy kỉ niệm. Người cháu được sống hạnh phúc trong tình yêu thương chở che và ấp ủ của bà. Bếp lửa và tình bà hiện lên ấm áp đậm đà, sưởi ấm cho cháu suốt một thời thơ dại. 2. Dòng hồi tưởng của người cháu Lên bốn tuổi Tám năm ròng Năm giặc đốt làng 3.Suy ngẫm của người cháu Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ Ôi kì lạ và thiêng liêng- bếp lửa! 2. Dòng hồi tưởng của người cháu Lên bốn tuổi Tám năm ròng Năm giặc đốt làng 3.Suy ngẫm của người cháu 4. Tình cảm của người cháu với bà Gìơ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: - Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?... III. Tổng kết Nghệ thuật: Sáng tạo hình tượng bếp lửa vừa thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng. Kết hợp miêu tả, biểu cảm, tự sự và bình luận. Giọng điệu và thể thơ tám chữ phù hợp với cảm xúc hồi tưởng và suy ngẫm. 2. Nội dung: - Bài thơ chứa đựng một ý nghĩa triết lí thầm kín: những gì là thân thiết nhất của tuổi thơ mỗi ngườiđều có sức toả sáng nâng đỡ con người suốt hành trình dài rộng của cuộc đời. Tình yêu thương và lòng biết ơn bà chính là một biểu hiện cụ thể của tình yêu thương, sự gắn bó với gia đình, quê hương và đó cũng là sự khởi đầu của tình yêu con người, tình yêu đất nước. Ghi nhớ: * Qua hồi tưởng và suy ngẫm của người cháu đã trưởng thành,bài thơ “Bếp lửa” gợi lại những kỉ niệm đầy xúc độngvề người bà và tình bà cháu, đồng thời thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của người cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước. * Bài thơ kết hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm với miêu tả,tự sự và bình luận. Thành công của bài thơ còn ở sự sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà, làm điểm tựa khơi gợi mọi kỉ niệm, cảm xúc và suy nghĩ về bà và tình bà cháu. Tiết 56: Đọc- hiểu văn bản: I. Giới thiệu chung: II. Phân tích bài thơ Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc 2. Dòng hồi tưởng của người cháu a.Lên bốn tuổi b.Tám năm ròng c.Năm giặc đốt làng 3.Suy ngẫm của người cháu 4. Tình cảm của người cháu III. Tổng kết Ghi nhớ(SGK/146) IV. Luyện tập ( Bằng Việt) Hướng dẫn học ở nhà - Học thuộc bài thơ và hoàn thành bài tập phần luyện tập. -Chuẩn bị bài “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo cùng các em học sinh