Bài giảng tiết 40: Hành động nói

KIỂM TRA BÀI CŨ Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu phủ định ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC:  Có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải, chẳng phải…  Thường kết thúc câu bằng dấu chấm hoặc dấu chấm than. CHỨC NĂNG:  Dùng để thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).  Dùng để phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ). KIỂM TRA BÀI CŨ Điền từ phủ định thích hợp vào chỗ trống trong câu sau: “Tôi nói mãi mà nó… nghe.” A. không phải nghe B. chẳng phải C. đâu có phải D. đâu có Đáp án đúng: D Tiết: 40 I . HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích chính là gì ? Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi. Câu thể hiện rõ mục đích ấy: “Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu”. HÀNH ĐỘNG NÓI Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI I. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? Lí Thông có đạt được mục đích của mình không ? Chi tiết nào nói lên điều đó Lí Thông đạt được mục đích của mình, vì khi nghe Lí Thông nói, Thạch Sanh vội vàng đi ngay. Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI I. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? Lí thông đạt được mục đích của mình bằng phương tiện gì Lí Thông đạt được mục đích của mình bằng lời nói. Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI I. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? Nếu hiểu hành động là “việc làm cụ thể của con người nhằm mục đích nhất định” thì việc làm của Lí Thông có phải là hành động không ? Vì sao Việc làm của Lí Thông là một hành động vì đó là một việc làm có mục đích. Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI I. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? Qua phân tích, theo em hành động nói là gì Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định. GHI NHỚ: SGK/62 Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI I. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? Trong đoạn trích ở mục I, ngoài câu đã phân tích, mỗi câu còn lại trong lời nói của Lí Thông đều nhằm một mục đích nhất định. Những mục đích ấy là gì Mỗi câu trong lời của Lí Thông có một mục đích nhất định: câu (1) dùng để trình bày, câu (2) dùng để đe dọa, câu (4) dùng để hứa hẹn. GHI NHỚ: SGK/62 I I . MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP : Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI I. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? Chỉ ra các hành động nói có trong đoạn trích 2.II và cho biết mục đích của mỗi hành động Trong đoạn trích này có nhiều câu với những mục đích sau đây: Lời cái Tí để hỏi (“- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?”) và để bộc lộ cảm xúc (- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!”, Lời chị Dậu dùng để thông báo (“- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.”). GHI NHỚ: SGK/62 II . MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP : Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI I. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? Qua phân tích, theo em, nếu dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên, thì chúng ta có những kiểu hành động nói nào Có 5 kiểu hành động nói thường gặp: Hành động hỏi, hành động trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán,…), hành động điều khiển(cầu khiến, đe dọa, thách thức,…), hành động hứa hẹn, hành động bộc lộ cảm xúc. GHI NHỚ: SGK/62 II . MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP : Lưu ý: Có thể dùng kiểu câu để thực hiện hành động nói theo kiểu trực tiếp, cũng có thể dùng kiểu câu để thực hiện hành động nói theo kiểu gián tiếp. GHI NHỚ: SGK/63 III . LUYỆN TẬP: BÀI TẬP 1: Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung? III. LUYỆN TẬP: BÀI TẬP 1: Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ học tập “Binh thư yếu lược; khích lệ tinh thần yêu nước, quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược. Bài tập 1: Xác định và phân tích Câu: “Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù.”: Bày tỏ nỗi lòng yêu nước, khích lệ tướng sĩ lòng căm thù giặc, ý chí giết giặc. Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích? III. LUYỆN TẬP: Câu a) Bài tập 2: Xác định và phân tích  Hành động nói của bà lão láng giềng: “- Bác trai đã khá rồi chứ?”  Hành động hỏi: “Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn.”, “- Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy!”  Hành động điều khiển (khuyên bảo): “Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ đánh trói thì khổ”, nhận định: “Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.”  Hành động trình bày: dự đoán: Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích? III. LUYỆN TẬP: Câu a) Bài tập 2: Xác định và phân tích  Hành động nói của chị Dậu:  Hành động trình bày: “Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn còn mỏi mệt lắm.”, “-Vâng, cháu cũng nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.” Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích? III. LUYỆN TẬP: BÀI TẬP 1: Câu b) Bài tập 2: Xác định và phân tích  Hành động nói của Lê Thận: “Đây là trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn.”  Hành động trình bày: “Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền tổ quốc.”  Hành động hứa hẹn: Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích? III. LUYỆN TẬP: BÀI TẬP 1: Câu c) Bài tập 2: Xác định và phân tích.  Hành động nói của nhân vật “tôi”: “- Cụ bán rồi?”, “- Thế nó cho bắt à?”  Hành động hỏi:  Hành động nói của lão Hạc: “- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!”, “Bán rồi! Họ vừa mới bắt xong.”, “Nó thấy tôi gọi…dốc ngược nó lên.”  Hành động trình bày: “- Khốn nạn…Ông giáo ơi ! …Nó có biết đâu !”  Hành động bộc lộ cảm xúc: Tiết: 40 HÀNH ĐỘNG NÓI III. LUYỆN TẬP: BÀI TẬP 1: Bài tập 3: Xác định kiểu hành động nói. “- Anh phải hứa với em không bao giờ đêû chúng ngồi cách xa nhau.”  Hành động điều khiển: “- Anh hứa đi.”  Hành động điều khiển: “- Anh xin hứa !”  Hành động hứa hẹn: Đoạn trích đã cho có có ba câu chứa từ hứa. Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu? HƯƠNGD DẪN TỰ HỌC BÀI VỪA HỌC: Nắm kiến thức đã tìm hiểu Xem lại phần luyện tập BÀI VỪA HỌC: Trả bài viết số 5 (Văn thuyết minh) Hs Nhận bài kiểm tra. Tự nhận xét ưu, khuyết điểm trong bài viết của mình. TRÒ CHƠI Ô CHỮ CÂU 1 CÂU 2 CÂU 3