Bài giảng Tiết 33: Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ VÀ THĂM LỚP 6C Bài cũ: ? Em hãy tự giới thiệu về bản thân. Tiết 33NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ I. Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự: 1. Ví dụ 1: Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo: - Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim. Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn. (Trích Em bé thông minh) ? Đoạn văn trên người kể gọi tên các nhân vật là gì? I. Ngôi kể và vai trò của ngôi kể trong văn tự sự: 1. Ví dụ 1: - Người kể gọi tên các nhân vật bằng chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai cha con, sứ giả...) ? Trong những nhân vật đó có ai là người kể chuyện không? ? Người kể chuyện ở đâu? TL: Người kể tự giấu mình đi như là không có mặt nhưng thực ra có mặt ở khắp nơi. ? Khi sử dụng cách kể như thế, tác giả có thể làm được những gì? TL: Kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật.  Mang tính khách quan ? Vậy, đoạn 1 được kể theo ngôi nào?  Kể theo ngôi thứ ba. 2. Ví dụ 2: Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. (Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký) ` ? Người xưng “tôi” trong đoạn văn là ai? TL: Nhân vật Dế Mèn tự xưng là “tôi”. ? Khi xưng hô như vậy, người kể có thể làm được những gì? TL: Người kể có thể trực tiếp kể ra những gì mình nghe, thấy, trải qua; trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ, tình cảm của mình.  Mang tính chủ quan. ? Vậy, đoạn 2 được kể theo ngôi thứ mấy? Kể theo ngôi thứ nhất. ? Hãy thử đổi ngôi kể thứ ba ở đoạn văn thứ 2, em sẽ có một đoạn văn như thế nào? ? Có thể đổi ngôi kể thứ ba trong đoạn 1 thành ngôi kể thứ nhất xưng “tôi” được không? Vì sao?  Có thể đổi ngôi kể thứ nhất thành ngôi kể thứ ba nhưng khó có thể đổi ngôi kể thứ ba sang ngôi kể thứ nhất. Vì nếu đổi thì phải cấu tạo lại hầu như cả đoạn văn, phá vỡ cách kể ban đầu và nội dung chuyện cũng phải thêm bớt mới phù hợp với cách kể mới. ? Từ 2 ví dụ trên em hãy cho biết thế nào là ngôi kể? Và khi nào thì kể theo ngôi thứ ba và khi nào thì kể theo ngôi thứ nhất ? * Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện. *Khi gọi các nhân vật bằng tên của chúng, người kể giấu mình đi tức là kể theo ngôi thứ ba * Khi tự xưng là “tôi” kể theo ngôi thứ nhất * Ghi nhớ: SGK – trang 89 II. Luyện tập: 1. Bài tập 1: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn: “Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.” (Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký) Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được. Thay “tôi”  Dế Mèn  Có sắc thái khách quan, như là đã xảy ra. 2. Bài tập 2: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn: “Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.” (Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan) Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo. Thay: Thanh, chàng  tôi  tô đậm thêm sắc thái tình cảm của đoạn văn. Trắc nghiệm nhanh: 1. Ngôi kể là: A. Vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện. B. Vị trí xã hội của nhân vật trong tác phẩm. C. Vị trí của nhân vật này khi đối thoại với nhân vật khác. D. Vị trí của nhân vật trong không gian, thời gian. 2. Khi dùng ngôi kể thứ nhất, người kể không có được thuận lợi như thế nào ? Trực tiếp thể hiện tình cảm cá nhân Có thể nói ra những gì mình biết, mình thấy Có thể kể linh hoạt, tự do hơn Lời kể có sắc thái tình cảm hơn 3.Dòng nào nói không đúng về cách kể theo ngôi thứ ba ? A. Là cách kể mà người kể giấu mình B. Là cách kể kín đáo, gọi sự vật bằng tên của chúng C. Người kể chuyện có thể kể linh hoạt, tự do D. Kể theo ngôi thứ ba, người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân. Thảo luận nhóm: Nhóm 1: Kể lại một đoạn trong truyện Thạch Sanh bằng ngôi kể thứ nhất. Nhóm 2: Kể về gia đình của một bạn trong lớp (trong trường) mà em biết theo ngôi kể thứ ba. Dặn dò: - Về nhà học bài. - Làm bài tập 3, 4, 5, 6 trong SGK trang 90. - Kể lại chuyện “Cây bút thần” bằng ngôi kể thứ nhất.