Bài giảng Tiết 28 – tập làm văn: luyện tập cách làm bài văn biểu cảm

Như tiết trước chúng ta đã biết, các phương tiện để biểu cảm như: Thư từ, thơ, ca dao – dân ca, hay các em đã thấy một bản nhạc, bài hát cũng là phương tiện biểu cảm… Ở HKI chương trình lớp 7 chúng ta được học Văn biểu cảm (nhưng ở dạng văn). Vậy làm thế nào để có một bài văn biểu cảm đạt kết quả tốt, tiết hôm nay chúng ta đi vào tìm hiểu Bài hát biểu lộ tình cảm gì? Tình yêu quê hương đất nước… Bài mới Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM I. Ôn tập lý thuyết: ? Biểu cảm là gì? Nhu cầu biểu cảm? ? Văn biểu cảm? * Bieåu caûm: Bieåu hieän nhöõng tình caûm, caûm xuùc daâng leân trong loøng cho ngöôøi khaùc bieát. * Khi ta coù nhöõng tình caûm toát ñeïp chaát chöùa muoán bieåu hieän cho ngöôøi khaùc thì ngöôøi ta coù nhu caàu bieåu caûm (böùc thö, baøi thô, vaên... laø phöông tieän bieåu caûm). * Vaên bieåu caûm: Laø vaên baûn vieát ra nhaèm bieåu ñaït tình caûm, caûm xuùc, söï ñaùnh giaù… cuûa con ngöôøi veà theá giôùi xung quanh vaø kheâu gôïi söï ñoàng caûm nôi ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe. * Vaên bieåu caûm coøn goïi laø vaên tröõ tình; bao goàm caùc theå loaïi vaên hoïc nhö thô tröõ tình, ca dao tröõ tình, tuøy buùt... * Tình caûm trong vaên bieåu caûm laø nhöõng tình caûm ñeïp, thaám nhuaàn tö töôûng nhaân vaên (nhö yeâu con ngöôøi, thieân nhieân, Toå quoác, gheùt ñoäc aùc...) Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM I. Ôn tập lý thuyết: ? Ñaëc ñieåm cuûa vaên bieåu caûm? - Mỗi bài văn biểu cảm tập chung biểu đạt một tình cảm chủ yếu. - Để biểu đạt tình cảm ấy, người viết có thể chọn một hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng (là đồ vật, loài cây hay một hiện tượng nào đó) để gửi gắm tình cảm, tư tưởng, hoặc biểu đạt bằng cách thổ lộ trực tiếp những nỗi niềm, cảm xúc trong lòng. - Tình cảm trong bài phải rõ ràng, trong sáng, chân thực thì bài văn mới có giá trị. - Bieåu caûm giaùn tieáp: Laø thoâng qua moät phong caûnh, moät caâu chuyeän, moät söï vaät, hay moät suy nghó naøo ñoù ñeå bieåu hieän, göûi gaém tö töôûng, tình caûm, caûm xuùc. - Bieåu caûm tröïc tieáp: Boäc loä tình caûm, caûm xuùc, yù nghó thaàm kín... baèng nhöõng töø ngöõ tröïc tieáp gôïi ra tình caûm aáy . Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM I. Ôn tập lý thuyết: ? Bố cục của bài văn biểu cảm gồm có mấy phần? * Cũng như các thể loại văn khác. Văn biểu cảm cũng có bố cục 3 phần: - Mở bài: - Thân bài: - Kết bài: ? Các bước làm bài văn biểu cảm? 1. Định hướng chính xaùc: Hieåu yù nghóa töø caùc töø trong ñeà ñeå xaùc ñònh noäi dung, nhöõng yeâu caàu cuûa ñeà baøi. 2. Xaây döïng boá cuïc (Laäp daøn baøi): 3. Dieãn ñaït thaønh vaên: 4. Ñoïc vaø söûa chöõa: Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM I. Ôn tập lý thuyết: Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM I. Ôn tập lý thuyết: II. Luyện tập: Đề bài: Loài cây em yêu. 1. Định hướng chính xác: - Thể loại: văn biểu cảm. Thể loại của văn bản em chuẩn bị làm? Đối tượng biểu cảm? Em thể hiện tình cảm như thế nào đối với cây? - Đối tượng: Cây nào đó em thích (cây tre Việt Nam, phượng, mai, …) - Định hướng tình cảm: tình cảm yêu thích loài cây đó. ? Đề yêu cầu viết cho ai? ? Viết về cái gì? ? Viết để làm gì? ? Viết như thế nào? ? Giải thích yêu cầu của đề qua các từ ngữ sau: loài cây, em, yêu Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM I. Ôn tập lý thuyết: II. Luyện tập: Đề bài: Loài cây em yêu. 1. Định hướng chính xác: 2. Lập dàn ý: Mở bài: Giới loài cây và lý do mà em yêu thích. Thân bài: - Các đặc điểm gợi cảm của cây mà em yêu thích. - Loài cây em thích trong cuộc sống của con người. - Loài cây em thích trong cuộc sống của em. Kết bài: Khẳng định lại tình cảm của em đối với loài cây đó. ? Em có thể lập một dàn bài chung cho dạng đề này không? Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM I. Ôn tập lý thuyết: II. Luyện tập: Đề bài: Loài cây em yêu. 1. Định hướng chính xác: 2. Lập dàn ý: Bây giờ chúng ta chọn đối tượng biểu cảm là cây tre Việt Nam. Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM I. Ôn tập lý thuyết: II. Luyện tập: Đề bài: Loài cây em yêu. Phầm mở bài, vấn đề đầu tiên ta cần trình bày? ? Vì sao em yêu cây này mà không yêu cây khác? 1. Định hướng chính xác: 2. Lập dàn ý: *) Mở bài. - Giới thiệu cây tre Việt Nam. - Nêu lí do em yêu thích. Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM II. Luyện tập: Đề bài: Loài cây em yêu. 1. Định hướng chính xác: 2. Lập dàn ý: *) Thân bài. - Giải thích rõ vì sao em yêu cây tre Việt Nam. + Trên đất nước Việt Nam đâu đâu cũng có tre. + Tre gắn bó, gần gũi với con người Việt Nam từ bao đời nay. + Trong cuộc sống: Tre làm đồ dùng vật dụng trong nhà. + Trong chiến đấu: tre làm vũ khí, tre còn tạo ra những nơi để che giấu bộ đội để vây hãm quân thù. - Tre có những đặc điểm, phẩm chất giống con người Việt Nam. + Tre cần cù, chăm chỉ, vươn lên trong đất cằn. + Tre đoàn kết tạo nên những luỹ tre xanh mát bao bọc làng quê Việt Nam. + Tre hiên ngang trước bão táp mưa sa, quân thù. Thảo luận: Ý cần thiết phải trình bày trong phần thân bài? Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM II. Luyện tập: Đề bài: Loài cây em yêu. 1. Định hướng chính xác: 2. Lập dàn ý: *) Kết bài: Khẳng định lại tình cảm của em với cây tre Việt Nam. Em làm thế nào trong phần kết bài? Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM II. Luyện tập: Đề bài: Loài cây em yêu. 1. Định hướng chính xác: 2. Lập dàn ý: *) Kết bài: Khẳng định lại tình cảm của em với cây tre Việt Nam. *) Mở bài: Giới thiệu và nêu lí do em yêu thích cây tre Việt Nam. *) Thân bài. - Giải thích rõ vì sao em yêu cây tre Việt Nam. + Trên đất nước Việt Nam đâu đâu cũng có tre. + Tre gắn bó, gần gũi với con người Việt Nam từ bao đời nay. + Trong cuộc sống: Tre làm đồ dùng vật dụng trong nhà. + Trong chiến đấu: tre làm vũ khí, tre còn tạo ra những nơi để che giấu bộ đội để vây hãm quân thù. - Tre có những đặc điểm, phẩm chất giống con người Việt Nam. + Tre cần cù, chăm chỉ, vươn lên trong đất cằn. + Tre đoàn kết tạo nên những luỹ tre xanh mát bao bọc làng quê Việt Nam. + Tre hiên ngang trước bão táp mưa sa, quân thù. Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM II. Luyện tập: Đề bài: Loài cây em yêu. 3. Viết thành văn: *) Kết bài: Khẳng định lại tình cảm của em với cây tre Việt Nam. *) Thân bài. - Giải thích rõ vì sao em yêu cây tre Việt Nam. + Trên đất nước Việt Nam đâu đâu cũng có tre. + Tre gắn bó, gần gũi với con người Việt Nam từ bao đời nay. + Trong cuộc sống: Tre làm đồ dùng vật dụng trong nhà. + Trong chiến đấu: tre làm vũ khí, tre còn tạo ra những nơi để che giấu bộ đội để vây hãm quân thù. - Tre có những đặc điểm giống với phẩm chất con người Việt Nam. + Tre cần cù, chăm chỉ, vươn lên trong đất cằn. + Tre đoàn kết tạo nên những luỹ tre xanh mát bao bọc làng quê Việt Nam. + Tre hiên ngang trước bão táp mưa sa. *) Mở bài. - Giới thiệu và nêu lí do em yêu thích cây tre Việt Nam. Em hãy viết mở bài và kết bài theo dàn ý trên? * Mở bài. Đất nước Việt Nam có hàng ngàn, hàng vạn loài cây khác nhau. Cây nào cũng đẹp cũng hữu ích nhưng loài cây em yêu thích nhất là cây tre. Vì tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam kiên trì, bề bỉ, hiên ngang, bất khuất trong mọi hoàn cảnh. Tiết 28 – Tập làm văn: LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM 3. Viết thành văn: * Kết bài: Tre Việt Nam đáng yêu, đáng quý xiết bao. Dù có phải đi đâu xa quê hương xứ sở nhưng hình ảnh cây tre kiên cường sẽ không bao giờ phai mờ trong tâm trí em. 4. Đọc và sửa chữa: II. Luyện tập: Đề bài: Loài cây em yêu. HOA PHƯỢNG CÂY XOÀI CÂY CAU CÂY DỪA HOA SEN Mở bài: Trong đầm gì đẹp bằng sen, Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng. Nhị vàng, bông trắng, lá xanh, Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Đúng như lời ca dao xưa đã nói, cây hoa sen có một vẻ đẹp bình dị và thanh cao không dễ dàng tìm thấy ở các loài cây, loài hoa khác. Có lẽ vì thế, chẳng biết tự bao giờ, cây hoa sen đã là loài cây mà em thích nhất. Kết bài: Em yêu hoa sen, một loài hoa giản dị, thanh cao. Sen không có vẻ kiêu sa của hoa hồng, hoa lan, hoa cúc… nhưng sen vẫn được các nhà văn, nhà thơ ca ngợi nhờ nét đẹp hiếm có mà các loài hoa khác không dễ gì có được “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. BÀI TẬP NHANH Thaûo thöông nhôù ôi! Môùi ngaøy naøo Thaûo coøn ngoài chung moät baøn vôùi Hoàng, Minh, Ngoïc, theá maø nay Thaûo ñaõ theo cha meï vaøo Thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñeå boïn mình xieát bao mong nhôù. Thaûo coù nhôù nhöõng laàn chuùng mình daïo Hoà Taây, cuøng chôi Thuû Leä, cuøng tham quan Ao Vua? Thaûo coù nhôù moät laàn mình oám daøi, Thaûo cheùp baøi cho mình?... ( Baøi tham khaûo cuûa hoïc sinh) ? Ñoaïn vaên treân muoán bieåu ñaït tình caûm gì? Tình caûm ñoù ñöôïc boäc loä giaùn tieáp hay tröïc tieáp? ? Qua vieäc mieâu taû hình daùng cuûa baùnh troâi, taùc giaû muoán ngaàm bieåu ñaït tình cảm naøo khaùc? Tình caûm ñoù ñöôïc boäc loä giaùn tieáp hay tröïc tieáp? BAÙNH TROÂI NÖÔÙC Thaân em vöøa traéng laïi vöøa troøn Baûy noåi ba chìm vôùi nöôùc non Raén naùt maëc daàu tay keû naën Maø em vaãn giöõ taám loøng son. (Hoà Xuaân Höông) BÀI TẬP NHANH Thaûo thöông nhôù ôi! Môùi ngaøy naøo Thaûo coøn ngoài chung moät baøn vôùi Hoàng, Minh, Ngoïc, theá maø nay Thaûo ñaõ theo cha meï vaøo Thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñeå boïn mình xieát bao mong nhôù. Thaûo coù nhôù nhöõng laàn chuùng mình daïo Hoà Taây, cuøng chôi Thuû Leä, cuøng tham quan Ao Vua? Thaûo coù nhôù moät laàn mình oám daøi, Thaûo cheùp baøi cho mình?... ( Baøi tham khaûo cuûa hoïc sinh) BAÙNH TROÂI NÖÔÙC Thaân em vöøa traéng laïi vöøa troøn Baûy noåi ba chìm vôùi nöôùc non Raén naùt maëc daàu tay keû naën Maø em vaãn giöõ taám loøng son. (Hoà Xuaân Höông) Tình cảm bạn bè thắm thiết giữa Thảo, Hồng, Minh, Ngọc, khi Thảo đã đi xa (Thành phố Hồ Chí Minh) => Trực Tiếp. Trân trọng vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội xưa, vừa cảm thương sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ. => Gián tiếp DẶN DÒ: - Hoàn thành bài văn theo đề trên (loài cây em yêu.) - Xây dựng dàn ý của bài “cây sấu Hà Nội” - Học bài cũ, xem lại những kiến thức đã học về văn biểu cảm và chuẩn bị giấy để làm bài viết số 2. Mở bài: Ấn tượng về những cơn mưa lá sấu vàng ào ạt rơi trong hương sấu dìu dịu, thơm thơm. Thân bài: - Hương vị màu sắc của cây sấu; hương lá dịu dàng, hoa hình sao màu trắng sữa, quả sấu xanh… - Tình cảm: gợi nhớ gợi thương, đậm đà chất Hà Nội… - Kỉ niệm: + Thời thơ ấu. + Lớn lên, đi xa… Kết bài: Cây sấu đã trở thành một phần máu thịt của Hà Nội để mà thương mà nhớ. Dàn bài tham khảo: