Bài giảng Tiết 26: “truyện kiều” của Nguyễn Du

Ngày 10/10/2006 Tiết 26: “Truyện Kiều” của Nguyễn Du I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Tác giả:    -  Nguyễn Du (1765-1820) tự là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, quê ở Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh - Ông xuất thân trong một gia đình đại quý tộc thời Lê, có truyền thống văn học. thời đại có nhiều biến động dữ dội: - Mồ côi cha năm lên 9 tuổi- Mồ côi mẹ năm 12 tuổi- Nhiều năm sống lưu lạc trên đất Bắc (1786-1796)- Năm 1802-1820 làm quan cho nhà Nguyễn- Năm 1813-1814 đi sứ sang Trung Quốc- Nguyễn Du là người có kiến thức sâu rộng, am hiểu văn hóa dân tộc và văn chương Trung Quốc, vốn sống phong phú, cảm thông sâu sắc với những đau khổ của nhân dân- Nguyễn Du là một thiên tài về văn học, một nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn. 2. Tác phẩm:* Thơ chữ Nôm: - Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh).         - Văn chiêu hồn (Văn tế thập loại chúng sinh)     - Thác lời trai phường nón     * Thơ chữ Hán:     - Thanh Hiên thi tập.     - Nam trung tạp ngâm.     - Bắc hành tạp lục. II. Giới thiệu tác phẩm truyện Kiều     1. Nguyễn Du dựa vào cốt truyện "Kim Vân Kiều truyện" của Thanh Tâm Tài Nhân Trung Quốc để sáng tạo ra truyện Kiều, dài 3254 câu thơ lục bát , bằng chữ Nôm. Truyện Kiều gồm có 3 phần: - Gặp gỡ và đính ước - Gia biến và lưu lạc - Đoàn tụ Tóm tắt truyện Vào đời Minh, có gia đình Vương Viên ngoại ở Bắc Kinh sinh thành được ba người con: Thuý Kiều, Thuý Vân, Vương Quan. Hai chị em Kiều nhan sắc tuyệt trần, riêng Kiều cũng có tài thi hoa, ca, ngâm. Nhân ngày hội Đạp Thanh ba chị em Kiều đi chơi xuân, gặp một văn nhân tài tử là Kim Trọng "tình trong như đã mặt ngoài còn e". Kim Trọng tìm cách gặp gỡ Kiều, nhờ cành kim thoa mà hai người ước hen, thề nguyền dưới trăng "trăm năm tạc một chữ đồng đến xương". Kim Trọng phải về Liêu Dương hộ tang chú. Gia đình Kiều gặp tai biến, Kiều phải bán mình cho Mã Giám Sinh để lấy tiền chuộc cha. Nàng trao duyờn cho Thuý Vân rồi theo họ Mã về Lâm Truy. Kiều mắc lận Sở Khanh, bị Tú Bà làm nhục. Kiều vào lầu xanh lần thứ nhất. Kiều được Thúc Sinh chuộc ra lấy làm vợ lẽ Hoạn Thư đỏnh ghen. Kiều bỏ trốn khỏi nhà Hoạn Thư, lại rơi vào tay Bạc Bà, Bạc Hạnh. Kiều vào lầu xanh lần thứ hai tại Châu Thai. Kiều được Từ Hải chuộc, lấy từ Hải trở thành mệnh phụ phu nhân. Kiều báo ân báo oán. Kiều và Từ Hải mắc lừa Hồ Tôn Hiến. Từ Hải bị giết chết, Kiều bị ép lấy viên thổ quan, nàng nhảy xuống sông Tiền Đường tự tử nhưng được cứu thoát rồi đi tu. Kim Trọng trở lại vườn Thuý, kết duyờn với Thuý Võn. Kim Trọng và Vương Quan thi đỗ được bổ đi làm quan. Cả gia đình qua sông Tiền Đường may mắn gặp Vãi Giác Duyên, tìm đến ngôi chùa Kiều đi tu. Kiều gặp lại cha mẹ, hai em và chàng Kim sau 15 năm trời lưu biệt..Chiều lại ý mọi người, Thuý Kiều nối lại duyên với Kim Trọng, nhưng cả hai cùng nguyện ước: “Đem tình cầm sắt thành ra cầm cờ Duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy” 3. Giỏ trị nội dung:     a. Giá trị tố cáo hiện thực: - Lên án xã hội phong kiến thối nát, những thế lực hắc ám tàn bạo, dã man đẫ chà đạp lên quyền sống và hạnh phúc con ngươì như bọn quan lại tham ô thối nát, bọn buôn thịt bán người, bọn ma cô lưu manh tàn ác, lên án mặt trái của đồng tiền hôi tanh.     b. Giỏ trị nhõn đạo: - Xót thương cho nỗi đau khổ của con người tài sắc bị dập vùi, nói lên ước mơ về hạnh phúc, tự do và công bằng, đề cao quyền sống của con người, ca ngợi vẻ đẹp của con người...     4. Giỏ trị nghệ thuật    a. Nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc b. Nghệ thuật tự sự, hấp dẫn, cảm động, tạo ra những tỡnh huống bất ngờ, từ nghệ thuật dẫn chuyên đến nghệ thuật miêu tả tiên nhiên, khắc hoạ tính cách đến nghệ thuật miêu tả tâm lý con người.     c. Ngụn ngữ thi ca: Nguyễn Du đó kết hợp tài tỡnh giữa ngụn ngữ bỏc học, sử dụng điển tớch, thi liệu văn học cổ Trung Hoa với ca dao, tục ngữ, thành ngữ... nõng lờn thành một ngụn ngữ văn chương trong sỏng, trau chuốt, mượt mà, mẫu mực. III. Tổng kết: - Nguyễn Du là thiên tài văn học, danh nhân văn hoá, nhà nhân đạo chủ nghĩa có đóng góp to lớn đối với sự phát triển của văn học Việt Nam. - Truyện Kiều là kiệt tác văn học, kết tinh giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và thành tựu nghệ thuật tiêu biểu của văn học dân tộc. IV. Luyện tập :1. Tóm tắt ngắn gọn Truyện Kiều  2. Những câu thơ hay viết về Truyện Kiều: * … Mười năm qua, nay trở lại hoà bỡnh.     Trăng ly biệt lại đoàn viờn trước cửa.         Cảo thơm đặt trước đốn, tụi giở     Mỗi trang Kiều rung một búng trăng thanh.     Chạnh thương cụ Kiều như đời dõn tộc     Sắc tài sao mà lại lắm truõn chuyờn     Cành xuõn phải trao tay khi nước mất     Cỏ bờn trời xanh một sắc Đạm Tiờn.     Bỗng quý cụ Kiều như đời dõn tộc     Chữ kiờn trinh vượt trăm súng Tiền Đường     Chàng Kim đó đến tỡm, lau giọt khúc     Và lũ trầm đờm ấy toả bay hương...                             ("Đọc Kiều"- Chế Lan Viờn) 1. Viết một văn bản ngắn giới thiệu Truyện Kiều của Nguyễn Du Đọc kỹ tác phẩm, thuộc phần tóm tắt tác giả, tóm tắt truyện, giá trị tác phẩm. - Soạn bài: Chị em Thuý Kiều - Học thuộc lòng đoạn trích  *   ... Trải qua một cuộc bể dõu     Cõu thơ cũn đọng nỗi đau nhõn tỡnh     Nỗi chỡm kiếp sống lờnh đờnh     Tố Như ơi, lệ chảy quanh thõn Kiều...                  ("Bài ca mựa xuõn 1961"- Tố Hữu).    * .. Tiếng thơ ai động đất trời     Nghe như non nước vọng lời ngàn thu     Nghỡn năm sau nhớ Nguyễn Du,     Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày.     Hỡi Người xưa của ta nay,     Khỳc vui xin lại so đõy cựng Người!                ("Kớnh gửi cụ Nguyễn Du"- Tố Hữu) Luyện tập:Căn cứ vào cốt truyện Kiều-Nguyễn Du, hãy chọn đáp án đúng cho việc sắp xếp thứ tự các nhân vật mà Thuý Kiều đã gặp : a. Kim Trọng- Sở Khanh- Mã Giám Sinh- Từ Hải - Hồ Tôn Hiến- Thúc Sinh. b. Kim Trọng- Mã Giám Sinh- Thúc Sinh- Sở Khanh - Từ Hải- Hồ Tôn Hiến- c. Kim Trọng- Mã Giám Sinh- Sở Khanh - Hồ Tôn Hiến- Từ Hải - Thúc Sinh d. Kim Trọng- Mã Giám Sinh- Sở Khanh - Thúc Sinh- Từ Hải - Hồ Tôn Hiến. e. Kim Trọng- Thúc Sinh- Hồ Tôn Hiến- Mã Giám Sinh- Sở Khanh-Từ Hải