Bài giảng Tiết 20- 21: Tấm Cám

Câu 1: Đoạn trích “Ra-Ma buộc tội” thuộc thể loại nào ? Truyện cổ tích Truyện sử thi anh hùng Truyện dân gian Truyện truyền thuyết Đọc kĩ cõu hỏi sau và chọn đỏp ỏn nào em cho là đỳng nhất Ra-ma đã giao tranh với quỷ Ra-va-na với động cơ gì ? Câu 2 Câu 3: Qua đoạn trích “Ra-ma buộc tội” Ra-ma hiện lên ntn ? Là một đức quân vương mẫu mực Dám hi sinh tình yêu vì danh dự và bổn phận Là một người chồng đa nghi Cả 3 ý trên Câu 4: Qua đoạn trích “Ra-ma buộc tội” Xi-ta hiện lên ntn ? Là một người vợ rất mực yêu chồng Là một người vợ thủy chung,son sắt Là một người phụ nữ mạnh mẽ,quyết đoán Cả 3 ý trên Tiết 20-21: CẤU TRÚC BÀI HỌC I. II. III. * * VĂN HỌC DÂN GIAN ĐƯỢC CHẮT LỌC MÀI GIŨA, ĐÃ TRỞ THÀNH NHỮNG VIấN NGỌC SÁNG… NHỮNG TRUYỆN KỂ DÂN GIAN, NHỮNG LỜI CA TIẾNG HÁT ÂN TèNH NGÀY XƯA VẪN CềN LÀM SAY ĐẮM LềNG NGƯỜI HễM NAY VÀ CẢ MAI SAU! Quay trở lại bài “KháI quát văn học dân gian VN”,hãy cho biết thế nào là thể loại TRUYệN Cổ TíCH ? KháI niệm ?- Đặc trưng của Truyện cổ tích?- Phân loại ? -Kể tên một số truyện cổ tích có cùng chủ đề với “Tấm Cám” 1.KháI niệm TRUYệN Cổ TíCH TRUYệN Cổ TíCH (TCT) TCT là tác phẩm tự sự dân gian mà cốt truyện và hình tượng hư cấu có chủ định,kể về số phận con người bình thường trong xã hội, thể hiện tinh thần nhân đạo và lạc quân của nhân dân lao động Đặc trưng: Cú sự tham gia của yếu tố thần kỡ Thể hiện ước mơ của nhõn dõn lao động về hạnh phỳc, về lẽ cụng bằng xó hội, về phẩm chất và năng lực của con người. Phân loại: 3 loại Cổ tích sinh hoạt Cổ tích loài vật Cổ tích thần kì Một số câu truyện cùng chủ đề: (trên thế giới có 564 kiểu truyện Tấm Cám. ở Việt Nam có 30 kiểu truyện Tấm Cám) Cô Lọ Lem (Pháp) Con cá vàng ( Thái Lan) Đôi giày vàng ( Chăm). 1. KháI niệm TRUYệN Cổ TíCH Có thể chia văn bản làm mấy phần ? Nêu ranh giới và ý chính mỗi phần ? 2. Đọc văn bản “Tấm Cám” 3. Bố cục: Phần 1: “Ngày xưa ….. hằn học của mẹ con Cám”  Thân phận của Tấm và con đường đến với hạnh phúc của cô. Phần 2: đoạn còn lại  Cuộc đấu tranh để giành và giữ hạnh phúc của Tấm 3 phần 1. KháI niệm TRUYệN Cổ TíCH Chủ đề của văn bản là gì ? 2. Đọc văn bản “Tấm Cám” 3. Bố cục: 3 phần 4. Chủ đề : Miêu tả cuộc đời và số phận bất hạnh của Tấm. Đồng thời thể hiện cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc trong xã hội phong kiến ngày xưa. 5. Tóm tắt 5. Túm tắt truyện “Tấm Cỏm”: 1. KháI niệm TRUYệN Cổ TíCH Nhõn vật trong truyện cổ tớch “Tấm Cỏm” gồm những loại nào? 2. Đọc văn bản “Tấm Cám” 3. Bố cục: 3 phần 4. Chủ đề : 5. Tóm tắt 6. Hệ thống nhân vật trong truyện: Nhõn vật thần kỳ, siờu nhiờn: ụng Bụt, gà biết núi tiếng người, đàn chim sẻ biết nghe lời Bụt, sự húa thõn của Tấm (thành chim vàng anh, cõy xoan đào,…). 6. Hệ thống nhân vật trong truyện: Nhõn vật thuộc phe thiện: cụ Tấm, nhà vua, bà hàng nước. Nhõn vật thuộc phe ỏc: Cỏm và mẹ Cỏm. Đọc mấy dòng đầu,em biết gì về gia cảnh của Tấm ? Nêu suy nghĩ của em về hoàn cảnh ấy ? 1. Thân phận của cô Tấm Mồ côi, là phận gái Mẹ chết khi còn nhỏ,sống với dì ghẻLàm lụng vất vả luôn canhHiền lành, chăm chỉ, thật thà, có ước mơ được giao lưu với xã hội. Nhưng bị đối xử tàn tệ  Nhỏ bé, yếu đuối, cô đơn. Hiền hậu và bị đối xử không công bằng Còn mẹ con Cám thì sao ? ăn trắng mặc trơn Không phải làm việc nặng Hành vi: +Lừa Tấm lấy cắp giỏ Tép +Lén lút giết cá Bống +Lập mưu bắt Tấm ở nhà không được đi xem hội Thân phận Tấm Mẹ con Cám và hành vi của họ - Mồ côi, là phận gái Sống với dì ghẻ Làm lụng vất vả luôn canh Hiền lành, chăm chỉ, thật thà, có ước mơ được giao lưu với xã hội. Nhưng bị đối Xử tàn tệ => Nhỏ bé, yếu đuối, cô đơn. Hiền hậu và bị đối xử không công bằng - ăn trắng mặc trơn Không phải làm việc nặng Hành vi: + Lừa Tấm lấy cắp giỏ Tép + Lén lút giết cá Bống + Lập mưu bắt Tấm ở nhà không được đi xem hội Thiện ác Mâu thuẫn Em có nhận xét gì về những chi tiết miêu tả để làm nổi bật mâu thuẫn ? 1. Thân phận của cô Tấm Mồ côi, là phận gái ,sống với dì ghẻ, làm lụng vất vả luôn canh,hiền lành, chăm chỉ, …  Nhỏ bé, yếu đuối, cô đơn. Hiền hậu và bị đối xử không công bằng ăn trắng mặc trơn Không phải làm việc nặng Hành vi  Dẫn đến mâu thuẫn  Tăng tiến  Càng ngày càng ác Tấm khổ sở và bất hạnh, mẹ con Cám ác đến tận cùng của cái ác. Mâu thuẫn và xung đột càng trở lên căng thẳng. Chúng ta tiếp tục Tìm hiểu phần tiếp theo 1. Thân phận của cô Tấm 2. Con đường tiến tới hạnh phúc của cô Tấm Tấm Mẹ con Cỏm - Tấm bắt tộp - Lừa trỳt giỏ tộp - Nuụi cỏ bống - Lừa bắt cỏ bống - Muốn đi xem hội - Bắt Tấm ngồi nhặt thúc - Được sự giỳp đỡ của bụt,Tấm được làm hoàng hậu - Ngạc nhiờn, hằn học, họ ra sức hóm hại Tấm. Khi Tấm cũn ở nhà 2. Con đường tiến tới hạnh phúc của cô Tấm Thử hài => Bẽ bàng, xấu hổ. Thử hài => Thành Hoàng hậu >Báo hiệu sự có mặt của mình Giết chim, vứt lông ra vườn Hoá thành cây xoan Đào => Che mát cho vua, ở bên cạnh vua Chặt xoan Đào, đóng khung cửi Hoá thân vào khung cửi. tuyên chiến với kẻ thù Đốt khung cửi, đổ tro ra đường Hoá thành cây Thị, quả thị Trở về kiếp người Từ hành động và phản ứng yếu ớt, Tấm đã trở nên quyết liệt và chủ động hơn để đòi lại hạnh phúc đích thực của mình. Khi Tấm đó rời nhà Em hóy cho biết những thử thỏch cụ Tấm phải trải qua khi đó rời nhà? Tấm Mẹ con Cỏm - Tấm húa thành chim vàng anh. - Giết chim vàng anh. - Húa thành cõy xoan đào - Chặt cõy và đúng thành khung cửu. - Hiện thõn qua tiếng kờu của con ỏc. - Đốt khung cửu, đổ tro nơi xa. - Húa thành quả thị. - Tấm trốo cõy cau. - Chặt cau, lấy quần ỏo của Tấm và đưa Cỏm vào cung. 12 6 9 3 11 10 8 7 5 4 2 1 Em nhận xột gỡ về mõu thuẫn giữa mẹ con Cỏm và Tấm ở phần này ? - Mõu thuẫn giữa mẹ con Cỏm với Tấm biến thành xung đột một mất một cũn, Tấm bị mẹ con Cỏm sỏt hại, tiờu diệt đến cựng nhằm tranh giành quyền lợi xó hội. - Chuyển từ mõu thuẫn gia đỡnh thành mõu thuẫn xó hội. Trờn hết vẫn là mõu thuẫn giữa cỏi thiện và cỏi ỏc trong xó hội. 1. Thân phận của cô Tấm 2. Con đường tiến tới hạnh phúc của cô Tấm 3. Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc 4. Những hình thức hóa thân và ý nghĩa của sự hóa thân: a. Những hình thức hóa thân: - Hỡnh thức biến húa: Chim vàng anh Xoan đào Con ỏc trờn Khung cửu Quả thị Tấm liên tiếp biến hoá Hoá thành chim vàng anh Hoá thành cây xoan đào Hiện thân qua tiếng kêu trên khung cửi ẩn mình trong quả thị Một cô Tấm hiền lành, yếu đuối, thụ động, đã trở thành người có sức sống mãnh liệt, có sức trỗi dậy phi thường trước sự vùi dập của cái ác. 1. Thân phận của cô Tấm 2. Con đường tiến tới hạnh phúc của cô Tấm 3. Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc 4. Những hình thức hóa thân và ý nghĩa của sự hóa thân: a. Những hình thức hóa thân: b. ý nghĩa của những hình thức hóa thân 12 6 9 3 11 10 8 7 5 4 2 1 Em hóy cho biết ý nghĩa của những lần húa thõn đú ? Qua quỏ trỡnh biến hoỏ của Tấm, ta thấy được sức sống quật cường, khỏt vọng hạnh phỳc, khỏt vọng sống mónh liệt của những con người lương thiện. Đú là quỏ trỡnh đấu tranh khụng khoan nhượng để giành lại hạnh phỳc. Ngoài ra, cũn khẳng định cỏi thiện sẽ luụn chiến thắng cỏi ỏc. Một cô Tấm hiền lành lương thiện vừa ngã xuống, một cô Tấm mạnh mẽ quyết liệt sống dậy trở về với cuộc đời đòi đổi lại hạnh phúc. Tấm hoá Vàng Anh để báo hiệu sự có mặt của mình. Vàng Anh bị giết. Tấm hoá thành cây xoan đào, khung cửi dệt tuyên chiến với kẻ thù "cót ca, cót két, lấy tranh chồng chị, chị khoét mắt ra". Khung cửi dệt, quả thị là những vật Tấm hóa thân cũng là những gì bình dị, thân thương trong cuộc sống dân dã. Đó là những hình ảnh đẹp tạo ấn tượng thẩm mĩ cho truyện. - Hỡnh ảnh húa thõn: Những hỡnh ảnh vật hoỏ thõn của Tấm gần gũi với đời thường, mang giỏ trị thẩm mĩ cao; Tấm tỡm thấy hạnh phỳc ngay giữa cuộc đời thực. Vàng ảnh vàng anh, có phải vợ anh chui vào tay áo. Thị ơi thị, rụng vào bị bà, bà đem bà ngửi chứ bà không ăn! Hình thức Hóa thân Cót ca cót két Lấy tranh chồng chị Chị khoét mắt ra. 12 6 9 3 11 10 8 7 5 4 2 1 Nếu đôi giày là vật trao duyên thì cái gì là vật nối duyên ? Em hãy phân tích ? Nếu đôi giày là vật trao duyên thì miếng trầu kêm cánh phượng là vật nối duyên. Miếng trầu cánh phượng là thể hiện sự đảm đang của người têm trầu. Nhờ nó, Hoàng tử đã nhận ra người vợ của mình và đưa Tấm hồi cung. Miếng trầu cũng là hình ảnh quen thuộc trong đời sống văn hoá, gắn với phong tục hôn nhân. Nhận trầu và ăn trầu là nhận lời giao ước, kết hôn: Miếng trầu nên dâu nhà người. Miếng trầu ăn ngọt như đường. Đã ăn lấy của phải thương lấy người. Vì vậy miếng trầu mang ý nghĩa giao duyên không thể không có mặt trong sự hội ngộ giữa nhà vua và Tấm. Kết thúc truyện Tấm Cám ntn ? 3. Kết thúc truyện Cụ Tấm trở thành hoàng hậu và hưởng hạnh phỳc bờn nhà vua, cũn mẹ con Cỏm bị trừng trị thớch đỏng. + Tỏc giả dõn gian giải quyết xung đột theo hướng thiện thắng ỏc. Hướng giải quyết: + Thể hiện ước mơ cụng lớ của nhõn dõn lao động xưa: Người tốt được hưởng hạnh phỳc cũn kẻ ỏc bị trừng trị. Hướng giảI quyết xung đột xã hội của nhân dân trong truyện cổ tích ntn ? 1. Nội dung: ( ghi nhớ- SGK). 2. Nghệ thuật: Cốt truyện ly kỡ hấp dẫn. Yếu tố kỡ ảo: tạo nờn vẻ đẹp, sức hấp dẫn và kết thỳc cú hậu. Cỏc cõu văn vần: giàu chất thơ, khắc sõu cốt truyện Cỏc yếu tố õm nhạc, hội hoạ, tạo hỡnh in đậm dấu vết vào văn bản. Luyện tập: Về hành động trả thự của Tấm,cú người cho rằng cụ Tấm khụng hiền như chỳng ta vẫn nghĩ “quả thị thơm cụ Tấm rất hiền”. Đú là hành động trả thự cũng đọc ỏc khụng kộm hành động giết hại Tấm của mẹ con Cỏm. Suy nghĩ của anh (chị) như thế nào? Trả lời: Tấm là nhõn vật văn học do nhõn dõn lao động sỏng tạo ra để thể hiện quan niệm, thỏi độ của mỡnh về cuộc sống. Tư tưởng cốt lừi mà dõn gian muốn gửi đến người nghe (đọc) là: thiện luụn thắng ỏc, “ở hiền gặp lành, ở ỏc gặp ỏc”. Với suy nghĩ như thế, dõn gian khụng cho rằng hành động của Tấm là độc ỏc, thậm chớ là cần thiết đối với Tấm, tức là kẻ ỏc cần trừng trị đớch đỏng. “Hiền” theo quan niệm của dõn gian khụng đồng nghĩa với nhỳt nhỏt, sợ hói, chịu khuất phục trước cỏi ỏc, cỏi xấu. Câu 1: Truyện cổ tích Tấm Cám phản ánh ước mơ chủ yếu nào của nhân dân ta ? Về cuộc sống ấm no Về sự hóa thân của con người Về sự giúp đỡ của Bụt Về ước mơ công bằng xã hội Câu 2: Hình tượng nhân vật Tấm thể hiện điều gì ? Số phận con người nhỏ bé bất hạnh Người mồ cô không nơI nương tựa Người bị áp bức,hà hiếp Số phận con người nhiều lận đận Câu 3: Xung đột trong truyện "Tấm Cám" được giải quyết theo quan niệm chủ yếu nào của nhân dân ta? Lá lành đùm lá rách ở hiền gặp lành ơn đền,oán trả ác giả,ác báo 1. Giữa Tấm với mẹ con Cám luôn có (…) ? â u ạ u đ á ụ n t h n g c i t t m h h k m ế y c b 8 8 2. Một trong các điều ước của Tấm ? 8 3. Một trong các sự vật hóa kiếp của Tấm ? 1 2 3 4 4. Phần thưởng mà mụ dì ghẻ bày ra trong “trò” bắt tép ? 6 5 8 3 5 5. Mâu thuẫn trong truyện đối lập với cáI ác ? 6. Một thế lực siêu nhiên đến giúp đỡ Tấm ? 1 2 3 4 5 6 ử i â n k y h t Một yếu tố không thể thiếu trong TCT ? h 6 Ô Xếp lại h p h ú c i ệ n u ẫ ỏ n Dịu dàng là thế Tấm ơi Mà sao em phải thiệt thòi, vì sao? Phận nghèo hôm sớm dãi dầu Hóa bao nhiêu kiếp, ngọt ngào, đa đoan. Người ngoan ở với người gian Dẫu hiền như bụt cũng tan nát lòng Tin em, em cướp mất chồng Đành làm quả thị thơm cùng nước non. Tưởng rằng yên phận làm con Miếng trầu cánh phượng vẫn còn thơm mãi Dịu dàng cũng bấy nhiêu thôi! Nào ai có mấy cuộc đời cho nhau. Một lần chết mấy lần đau Cũng là xá tội cho nhau một lần Gai hồng giữ lấy hoa hồng Lại ngồi giặt áo cho chồng như xưa. 1. Bài cũ : - Học bài cũ. - Nắm rõ nội dung cơ bản và nghệ thuật đặc sắc. - Tiếp tục phần luyện tập ở nhà. 2. Bài mới : - Tìm hiểu và soạn bài “Chử Đồng Tử ” (NV 10 Nâng cao), tìm hiểu tác giả tác phẩm. - Phân tích phẩm chất của Chử Đồng Tử và Tiên Dung. - Thực hiện câu hỏi SGK.